Báo cáo nghiên cứu khoa học LỄ TẾ GIAO - THỬ PHÁC THẢO CÁC TIÊU CHÍ VÀ LỘ TRÌNH ĐỂ TRỞ THÀNH DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ CẤP QUỐC GIA

Tế Giao là cuộc lễ lớn và quan trọng nhất của triều đình quân chủ Việt Nam. Lễ này có nguồn gốc từ Trung Hoa, được thực hành theo quan niệm và nghi thức Khổng giáo, trong đó, vua được xem là “Thiên tử”, thay mặt dân để cúng tế Trời Đất và cầu xin được ban cho phong điều vũ thuận, quốc thái dân an. Dưới thời Nguyễn (1802-1945), lễ Tế Giao được tổ chức tại đàn Nam Giao ở phía nam Kinh Thành Huế. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " LỄ TẾ GIAO - THỬ PHÁC THẢO CÁC TIÊU CHÍ VÀ LỘ TRÌNH ĐỂ TRỞ THÀNH DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ CẤP QUỐC GIA " 3 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 VAÊN HOÙA - LÒCH SÖÛ LEÃ TEÁ GIAO - THÖÛ PHAÙC THAÛO CAÙC TIEÂU CHÍ VAØ LOÄ TRÌNH ÑEÅ TRÔÛ THAØNH DI SAÛN VAÊN HOÙA PHI VAÄT THEÅ CAÁP QUOÁC GIA Phan Thuận Thảo* Teá Giao laø cuoäc leã lôùn vaø quan troïng nhaát cuûa trieàu ñình quaân chuû VieätNam. Leã naøy coù nguoàn goác töø Trung Hoa, ñöôïc thöïc haønh theo quan nieäm vaønghi thöùc Khoång giaùo, trong ñoù, vua ñöôïc xem laø “Thieân töû”, thay maët daânñeå cuùng teá Trôøi Ñaát vaø caàu xin ñöôïc ban cho phong ñieàu vuõ thuaän, quoác thaùidaân an. Döôùi thôøi Nguyeãn (1802-1945), leã Teá Giao ñöôïc toå chöùc taïi ñaøn NamGiao ôû phía nam Kinh Thaønh Hueá. Cuoäc leã phaûn aùnh moät caùch ñaày ñuû nhöõngquan nieäm, tö töôûng, caùc giaù trò vaên hoùa ngheä thuaät ñaëc tröng cuûa cung ñìnhVieät Nam trong lòch söû. Nhöng töø khi cheá ñoä quaân chuû Vieät Nam chaám döùt,leã Teá Giao cuõng khoâng coøn toàn taïi, caùc giaù trò vaên hoùa, lòch söû, ngheä thuaätcuûa noù cuõng chæ coøn löu laïi trong caùc thö tòch vaø trong nhaän ñònh cuûa moätsoá ngöôøi laøm coâng taùc vaên hoùa. Nhaän thöùc ñöôïc giaù trò cuûa leã Teá Giao trong heä thoáng toång theå caùc leã hoäi cung ñình, tænh Thöøa Thieân Hueá trong nhöõng naêm qua ñaõ noã löïc heát mình ñeå phuïc hoài cuoäc leã cung ñình hoaønh traùng naøy. Ñaây laø moät vieäc laøm raát khoù k haê n , phöù c taï p , huy ñoäng nhieàu söùc ngöôøi, söùc cuûa, ñöôïc thöïc hieän Ñoaøn ngöï ñaïo Teá Giao naêm 1936. (AÛnh BAVH) daàn töøng böôùc qua caùckyø Festival Hueá 2004, 2006, 2008. Nhöõng coá gaéng ñoù khoâng naèm ngoaøi muïcñích phuïc hoài caùc giaù trò vaên hoùa, lòch söû, ngheä thuaät cuûa cuoäc leã trong toångtheå vaên hoùa cung ñình Hueá vaø qua ñoù, taïo loä trình ñeå leã Teá Giao ñöôïc coângnhaän laø di saûn vaên hoùa phi vaät theå quoác gia vaø quoác teá. Ñieàu khoù khaên laø ôû Vieät Nam ñeán nay vaãn chöa coù moät quy trình haytieàn leä naøo veà vieäc coâng nhaän di saûn phi vaät theå caáp quoác gia. Theá thì moätdi saûn phi vaät theå muoán trôû thaønh di saûn quoác gia caàn phaûi ñaùp öùng nhöõng* Trung taâm Baûo toàn Di tích Coá ñoâ Hueá.4 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009tieâu chí naøo? Phaûi thoâng qua quy trình nhö theá naøo? Trong khi chôø ñôïi moätquy trình vaø höôùng daãn cuï theå töø caùc caáp coù thaåm quyeàn, baøi vieát naøy xin laáymoät ví duï ñieån hình (case study) laø leã Teá Giao ñeå thöû neâu ra moät soá yù kieánban ñaàu veà caùc vaán ñeà neâu treân nhaèm keâu goïi söï quan taâm vaø goùp yù cuûa caùcnhaø quaûn lyù vaø caùc nhaø chuyeân moân. Veà caùc tieâu chí ñeå ñöôïc coâng nhaän di saûn phi vaät theå caáp quoác gia, chuùngta caàn khaûo saùt kyõ vaø coù moät caùi nhìn toaøn dieän, bao quaùt veà taát caû caùc loaïihình môùi coù theå ñöa ra ñöôïc nhöõng tieâu chí chính xaùc. ÔÛ ñaây, chuùng toâi chæxin ñöa ra moät soá gôïi yù ban ñaàu veà caùc ñieàu kieän maø leã Teá Giao coù ñöôïc, khaûdó ñaùp öùng yeâu caàu cuûa moät di saûn phi vaät theå caáp quoác gia. Ñoaøn ngöï ñaïo Teá Giao xuaát cung Ñoaøn ngöï ñaïo treân ñöôøng ñi tröôùc cöûa Ngoï Moân. (Festival Hueá 2006) Teá Giao.(Festival Hueá 2006) So vôùi caùc leã hoäi cung ñình khaùc, Teá Giao coù giaù trò ñoäc ñaùo, noåibaät veà lòch söû vaø vaên hoùa, ngheä thuaät. Veà lòch söû, leá Teá Giao coù töø thôøithöôïng coå ôû Trung Hoa, traûi qua caùc trieàu ñaïi phong kieán, leã teá naøy ñeàu ñöôïccöû haønh moät caùch troïng theå. Leã Teá Giao baét ñaàu ñöôïc toå chöùc ôû Vieät Namdöôùi thôøi nhaø Lyù (1010-1225), bò giaùn ñoaïn döôùi thôøi nhaø Traàn (1225-1400)vaø laïi ñöôïc xem nhö nhöõng ñaïi leã dö ...