Báo cáo nghiên cứu khoa học MẤY NHẬN XÉT VỀ TÊN GỌI CÁC HỌ THỰC VẬT Ở VIỆT NAM

Để tiện cho việc khảo sát, phân tích, từ đó nêu lên một số nhận xét và đề nghị về hệ thống tên gọi các họ thực vật ở Việt Nam, thiết tưởng không gì bằng thiết lập một bảng kê-đối chiếu tên gọi Latinh-Việt những họ thực vật hữu quan, căn cứ theo một số tác giả tiêu biểu. Tại Việt Nam, ngành thực vật học mà trước hết là việc điều tra, ghi nhận, phân loại, đặt tên cho các loài cây cỏ đã được chú ý từ thời Pháp thuộc với một số công trình tiêu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " MẤY NHẬN XÉT VỀ TÊN GỌI CÁC HỌ THỰC VẬT Ở VIỆT NAM "96 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (83). 2010 TRAO ÑOÅI MAÁY NHAÄN XEÙT VEÀ TEÂN GOÏI CAÙC HOÏ THÖÏC VAÄT ÔÛ VIEÄT NAM Trần Văn Chánh* Ñeå tieän cho vieäc khaûo saùt, phaân tích, töø ñoù neâu leân moät soá nhaän xeùt vaøñeà nghò veà heä thoáng teân goïi caùc hoï thöïc vaät ôû Vieät Nam, thieát töôûng khoânggì baèng thieát laäp moät baûng keâ-ñoái chieáu teân goïi Latinh-Vieät nhöõng hoï thöïcvaät höõu quan, caên cöù theo moät soá taùc giaû tieâu bieåu. Taïi Vieät Nam, ngaønh thöïc vaät hoïc maø tröôùc heát laø vieäc ñieàu tra, ghinhaän, phaân loaïi, ñaët teân cho caùc loaøi caây coû ñaõ ñöôïc chuù yù töø thôøi Phaùp thuoäcvôùi moät soá coâng trình tieâu bieåu maø nhaø thöïc vaät hoïc Vieät Nam naøo cuõngsöû duïng laøm coâng cuï tham khaûo, nhö Flore geùneùrale de l’Indochine (TomeI-VII, 1907-1937) cuûa nhoùm Henri Lecomte, Suppleùment aø la Flore geùneùralede l’Indochine (Tome I (1-9), 1938-1950) cuûa Henri Humbert… Trong ñieàu kieän ñaát nöôùc coøn phaân ly thaønh hai mieàn Nam-Baéc, vieäcñieàu tra, nghieân cöùu, phaân loaïi thöïc vaät ñaõ thöïc söï nôû roä laø vaøo khoaûngnhöõng naêm 50-60 cuûa theá kyû tröôùc, vôùi moät soá taùc giaû tieâu bieåu ôû mieàn Baécnhö Leâ Khaû Keá, Vuõ Vaên Chuyeân, Ñoã Taát Lôïi, Voõ Vaên Chi, Traàn Hôïp…, vaøôû mieàn Nam nhö Phaïm Hoaøng Hoä, Nguyeãn Vaên Döông… Vieäc nghieân cöùungoaøi khaûo saùt thöïc ñòa, chuû yeáu ñeàu döïa vaøo nhöõng coâng trình tröôùc kiado ngöôøi Phaùp ñeå laïi, maø ngöôøi Phaùp chæ ghi teân caùc hoï thöïc vaät theo tieángLatinh hoaëc tieáng Phaùp chöù khoâng ghi tieáng Vieät, neân moãi nhaø thöïc vaät hoïcVieät Nam veà sau phaûi tìm caùch Vieät hoùa teân goïi caùc hoï, chi, loaøi theo caùchrieâng cuûa mình. Ñaây coù theå coi laø moät noã löïc quan troïng raát ñaùng ghi nhaäntrong quaù trình laøm giaøu kho thuaät ngöõ sinh hoïc tieáng Vieät, nhöng do moãibeân ôû moãi mieàn chöa coù söï phoái hôïp laøm vieäc, neân teân goïi caùc hoï, chi (gioáng),loaøi thöïc vaät cuûa nhoùm taùc giaû mieàn Nam so vôùi nhoùm taùc giaû mieàn Baéccuõng coù nhieàu ñieåm dò bieät. Coù theå noùi, töø sau naêm 1975, trong ñieàu kieän ñaátnöôùc thoáng nhaát, hai beân ñaõ coù söï tham khaûo boå sung laãn nhau, nhôø ñoù teângoïi thöïc vaät theo höôùng Vieät hoùa coù phaàn khaû quan hôn cuøng vôùi söï ñaày ñuûvaø ngaøy caøng hôïp lyù hôn nhöng nhìn chung söï thieáu thoáng nhaát trong teângoïi caùc hoï thöïc vaät tieáng Vieät giöõa moät soá taùc giaû, nhoùm taùc giaû theå hieän quacaùc coâng trình taäp hôïp, nghieân cöùu cuûa hoï laø vaãn coøn khaù nhieàu. Trong nhöõng naêm 60-70 cuûa theá kyû tröôùc, moät vaøi coâng trình mangtính toång hôïp coù giaù trò khoa hoïc cao ñaõ ñöôïc ra ñôøi, ñaùng keå nhaát ôû mieànBaéc coù Caây coû thöôøng thaáy ôû Vieät Nam (Taäp I-VI, Haø Noäi, 1969-1976) cuûanhoùm Voõ Vaên Chi-Vuõ Vaên Chuyeân-Phan Nguyeân Hoàng-Leâ Khaû Keá (chuûbieân)-Ñoã Taát Lôïi-Thaùi Vaên Tröøng, Nhöõng caây thuoác vaø vò thuoác Vieät Namcuûa Ñoã Taát Lôïi (Taäp 1-6, Haø Noäi, 1962-1965; hieän ñaõ in ñeán laàn thöù 15), vaø* Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 97Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (83). 2010ôû mieàn Nam, Caây coû mieàn Nam Vieät Nam cuûa Phaïm Hoaøng Hoä (Quyeån 1-2,Saøi Goøn, 1970-1972). Quyeån naøy veà sau ñöôïc taùc giaû Phaïm Hoaøng Hoä phaùttrieån thaønh Caây coû Vieät Nam (Tome I-III, Canada, 1991-1992; Quyeån 1-3,Nxb Treû TP HCM, 2000) giôùi thieäu gaàn 12.000 loaøi thöïc vaät ñöôïc ghi nhaäncoù maët taïi Vieät Nam. Vaøi naêm gaàn ñaây, treân cô sôû phaùt huy nhöõng thaønhtöïu cuûa quaù khöù, ñaõ xuaát hieän moät soá coâng trình mang tính chaát toång hôïpcao hôn, döôùi hình thöùc caùc baûng danh luïc hoaëc töø ñieån, ñaëc bieät coù theå keåDanh luïc caùc loaøi thöïc vaät Vieät Nam cuûa nhoùm Nguyeãn Tieán Baân-NguyeãnKhaéc Khoâi-Vuõ Xuaân Phöông (Taäp I-III, Nxb Noâng nghieäp, Haø Noäi, 2003-2005), Töø ñieån thöïc vaät thoâng duïng (Taäp 1-2, Nxb Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät,2003-2004) vaø Saùch tra cöùu teân caây coû Vieät Nam (Nxb Giaùo duïc, 2007) cuøngcuûa Voõ Vaên Chi. Ngoaøi ra, coù leõ cuõng neân keå theâm hai baûng danh luïc chuyeânñeà tröôùc ñoù veà caây röøng, coù cuøng nhan ñeà Teân caây röøng Vieät Nam, moät cuûanhoùm Nguyeãn Tích-Traàn Hôïp (Nxb Noâng thoân, Haø Noäi, 1971) vaø moät cuûanhoùm Nguyeãn Tieán Baân-Vuõ Vaên Caàn-Vuõ Vaên Duõng-Nguyeãn Khaéc Khoâi (NxbNoâng nghieäp, Haø Noäi, 2000). Rieâng quyeån Saùch tra cöùu teân caây coû Vieät Nam cuûa GS Voõ Vaên Chi xuaátbaûn gaàn ñaây nhaát (2007) coù theå ñöôïc xem laø moät coâng trình taäp ñaïi thaønh veàteân goïi thöïc vaät ôû Vieät Nam, ñ ...