Báo cáo nghiên cứu khoa học NGHI THỨC VÀ VĂN CÚNG ĐÁM TANG Ở NAM BỘ

Vì đa số người dân Nam Bộ theo đạo Phật và đạo Khổng nên nghi thức đám tang ở vùng đất này phần nhiều cũng mang sắc thái pha trộn của hai tôn giáo trên, đại khái tiến hành gần giống nhau cho cả người Việt lẫn người Hoa. Ngày nay nghi thức và văn cúng có phần mất đi nét truyền thống nên chúng tôi xin cố gắng trình bày đôi nét phổ cập về tang lễ tại Nam Bộ trước kia và kính mong được bạn đọc gần xa góp ý bổ sung và sửa chữa. Tại...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " NGHI THỨC VÀ VĂN CÚNG ĐÁM TANG Ở NAM BỘ " 9 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009 NGHI THÖÙC VAØ VAÊN CUÙNG ÑAÙM TANG ÔÛ NAM BOÄ Lý Việt Dũng* Vì ña soá ngöôøi daân Nam Boä theo ñaïo Phaät vaø ñaïo Khoång neân nghithöùc ñaùm tang ôû vuøng ñaát naøy phaàn nhieàu cuõng mang saéc thaùi pha troän cuûahai toân giaùo treân, ñaïi khaùi tieán haønh gaàn gioáng nhau cho caû ngöôøi Vieät laãnngöôøi Hoa. Ngaøy nay nghi thöùc vaø vaên cuùng coù phaàn maát ñi neùt truyeàn thoáng neânchuùng toâi xin coá gaéng trình baøy ñoâi neùt phoå caäp veà tang leã taïi Nam Boä tröôùckia vaø kính mong ñöôïc baïn ñoïc gaàn xa goùp yù boå sung vaø söûa chöõa. Taïi Nam Boä tröôùc ñaây phoå bieán laø thoå taùng, ngöôøi ta ñem choân ngöôøicheát ôû baõi tha ma coâng coäng hay choân taïi ñaát nhaø neáu nhaø naøo coù vöôøn roäng.Nay choân ñaát nhaø bò caám, coøn baõi tha ma thì ñaõ heát ñaát, laïi bò daân laán chieámlaøm nhaø neân xu höôùng ñem thieâu taïi loø hoûa taùng ñöôïc nhieàu ngöôøi choïn löïa.Veà nghi thöùc ma chay thì thieåu soá ngöôøi theo ñaïo Tin Laønh hay Thieân Chuùatoå chöùc ñaùm ma theo nghi thöùc ñaïo naøy, coøn ñaïi ña soá ngöôøi daân duø laø theoñaïo Cao Ñaøi hay Hoøa Haûo ñi nöõa nhöng vaãn toå chöùc ñaùm ma theo Phaät giaùoboå sung nghi thöùc tuïng kinh cuûa Cao Ñaøi, Hoøa Haûo. Thoâng thöôøng moät ngöôøi do bònh naëng laâu ngaøy hay giaø yeáu thì khi haáphoái ñöôïc gia ñình môøi nhaø sö ñeán tuïng kinh caàu an. Coù theå rieâng sö tuïng moätmình, hay tuïng chung vôùi ban Gia ñình Phaät töû chuøa ñòa phöông. Khi moätngöôøi vöøa taét thôû thì vieäc ñaàu tieân laø thoâng baùo cuøng baø con quyeán thuoäc, tieápñoù laø baùo chính quyeàn voâ khaùm nghieäm ñeå laøm thuû tuïc khai töû. Tieáp theo laøgôõ heát cöûa caùi ra vaø leân chuøa nhôø sö coi giôø khaâm lieäm vaø ngaøy ñem choân.Trong khi chôø ñem quan taøi veà, thaây ngöôøi cheát ñöôïc taém röûa thay quaàn aùoroài ñaët treân giöôøng ñaép meàn laïi, treân buïng daèn moät naûi chuoái xanh vì sôïcon linh mieâu nhaûy ngang thì thaây cheát seõ thaønh quyû nhaäp traøng, maët ñaäymieáng vaûi ñoû. Neáu laø ngöôøi Hoa thì thaây ñöôïc ñaët döôùi ñaát naèm treân chieácchieáu môùi cho ñeán luùc lieäm, coøn ngöôøi Vieät chæ ñaët töôïng tröng vaøi phuùt thoâiroài ñaët leân giöôøng. Luùc naøy vöøa hay tin laø caû laøng, caû xoùm, caû phöôøng chôïñeán tieáp ñôõ, naøo laø che raïp, mang troáng ñeán ñaùnh baùo tin, caùc baø thì ñöa baønmaùy may tôùi hoäi laïi may ñoà tang, caùc coâ gaùi thì giuùp vieäc naáu nöôùc pha traø,hay naáu côm ñaõi khaùch. Nay thì raïp che vaø ñoà tang ñöôïc traïi hoøm cung caáp. Quan taøi ñem veà ñöôïc ñaët giöõa nhaø hay neùp qua moät beân chaùi tuøy vaiveá vaø tuoåi taùc cuûa ngöôøi cheát. ÔÛ moät soá nhaø coøn naëng oùc dò ñoan thì neáungöôøi cheát do tai naïn thaûm khoác goïi laø hung chung thì phaûi ñeå rieâng beânchaùi nhaø, nhìn chung laø ñaët quan taøi giöõa nhaø. Tröôùc ñaàu quan taøi phaûi ñaëtmoät caùi baøn nhoû cuùng ñieän. Treân maët baøn naøy chính giöõa ñaët di aûnh cuûangöôøi cheát, hai beân phaûi traùi cuûa böùc aûnh ñaët bình hoa vaø quaû ñöïng traùi caây Tænh Ñoàng Nai.*10 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 2 (73). 2009theo nguyeân taéc “ñoâng bình taây quaû”û. Chính giöõa tröôùc böùc aûnh ñaët moät löhöông to ñeå khaùch ñeán phuùng ñieáu caém nhang, hai beân lö höông ñaët 2 chaânñeøn ñoàng to coù caém caëp ñeøn caày. Tröôùc baøn ñieän coù phuû taám vaûi traéng che tôùiñaát, treân ñaàu haøng ngang vieát 4 chöõ Haùn “Tang trí kyø ai” (喪 致 其 哀) nghóalaø cöû haønh leã tang phaûi heát söùc bi ai. Chính giöõa taám vaûi phuû vieát moät chöõ“ñieän” (奠) nghóa laø cuùng teá thaät to, naèm trong moät voøng troøn, hai beân meùp rìataám vaûi laø caëp caâu ñoái chöõ Haùn thöôøng laø 7 chöõ nguï yù veà ñaùm tang. Hai caâu ñoáinaøy ñöôïc vieát nhieàu loái, nhöng phoå bieán nhaát vaãn laø moät trong 3 caëp sau ñaây: 木欲静而風不息 子 要 養 但 父 (母) 莫 存 Moäc duïc tònh nhi phong baát töùc Töû yeáu döôõng ñaõn phuï (maãu) maïc toàn (Caây muoán laëng maø gioù chaúng döøng Con muoán nuoâi maø cha (meï) chaúng coøn) 人生自鳥同林宿 大事到期各自飛 Nhaân sinh töï ñieåu ñoàng laâm tuùc Ñaïi haïn ñaùo kyø caùc töï phi (Ñôøi ngöôøi chim choùc ôû chung röøng Ñaïi haïn ñeán roài ai naáy bay) 三寸氣存千班用 一旦無常萬事休 Tam thoán khí toàn thieân ban duïng Nhaát ñaùn voâ thöôøng vaïn söï höu (Ba taác h ...