Báo cáo nghiên cứu khoa học NHỮNG ĐẶC ĐIỂM LÀM CƠ SỞ CHO CHỈ DẪN ĐỊA LÝ 'HUẾ' CHO NÓN LÁ

Chỉ dẫn địa lý là “tên gọi của một vùng, một địa điểm cụ thể, thậm chí là của một đất nước, dùng để nhận biết một sản phẩm: (1) được sản xuất chính tại địa điểm đó; (2) uy tín, chất lượng và các đặc điểm khác có được nhờ xuất xứ địa lý” [1]. Một chỉ dẫn địa lý được thừa nhận về mặt pháp lý có tác dụng mang lại cho nhà sản xuất địa phương độc quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý đó trong nước và ở các quốc gia có sự ràng buộc...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " NHỮNG ĐẶC ĐIỂM LÀM CƠ SỞ CHO CHỈ DẪN ĐỊA LÝ “HUẾ” CHO NÓN LÁ "16 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 NHÖÕNG ÑAËC ÑIEÅM LAØM CÔ SÔÛ CHO CHÆ DAÃN ÑÒA LYÙ “HUEÁ” CHO NOÙN LAÙ Đỗ Nam, Nguyễn Hùng, Hồ Lê Thủy Dương, Trần Thị Thùy Yên, Hồ Thị Thu Thủy* Môû ñaàu Chæ daãn ñòa lyù laø “teân goïi cuûa moät vuøng, moät ñòa ñieåm cuï theå, thaäm chílaø cuûa moät ñaát nöôùc, duøng ñeå nhaän bieát moät saûn phaåm: (1) ñöôïc saûn xuaátchính taïi ñòa ñieåm ñoù; (2) uy tín, chaát löôïng vaø caùc ñaëc ñieåm khaùc coù ñöôïcnhôø xuaát xöù ñòa lyù” [1]. Moät chæ daãn ñòa lyù ñöôïc thöøa nhaän veà maët phaùp lyùcoù taùc duïng mang laïi cho nhaø saûn xuaát ñòa phöông ñoäc quyeàn söû duïng chædaãn ñòa lyù ñoù trong nöôùc vaø ôû caùc quoác gia coù söï raøng buoäc bôûi nhöõng thoûathuaän song phöông, khu vöïc hoaëc ña phöông coù lieân quan [2]. Moät saûn phaåmmuoán ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn gaén chæ daãn ñòa lyù naøo ñoù, ngöôøi ñaêng kyùphaûi chöùng minh ñöôïc raèng danh tieáng vaø chaát löôïng cuûa saûn phaåm ñoù coùñöôïc laø nhôø xuaát xöù ñòa lyù cuûa noù. Baøi naøy laø keát quaû nghieân cöùu cuûa nhoùmtaùc giaû veà nguyeân vaät lieäu, quy trình saûn xuaát noùn laù Hueá vôùi muïc tieâu chæra nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn taïo ra nhöõng khaùc bieät, rieâng coù cuûa noùn laù Hueáso vôùi caùc saûn phaåm cuøng loaïi trong caû nöôùc laøm cô sôû cho vieäc ñaêng kyù chædaãn ñòa lyù “Hueá” cho noùn laù. Tröôùc heát, caàn lyù giaûi veà vieäc caùc saûn phaåm noùn laù cuûa tænh Thöøa ThieânHueá laïi khoâng söû duïng chæ daãn ñòa lyù “Thöøa Thieân Hueá” maø ñaêng kyù söû duïngchæ daãn ñòa lyù “Hueá”. Thöøa Thieân Hueá laø teân goïi cuûa tænh Thöøa Thieân Hueábaét ñaàu töø naêm 1989 ñeán nay, khi tænh Bình Trò Thieân taùch thaønh 3 tænhQuaûng Bình, Quaûng Trò vaø Thöøa Thieân Hueá. Ñaây laø teân gheùp töø chöõ “ThöøaThieân” vaø chöõ “Hueá”. Thöøa Thieân laø teân goïi cuûa tænh Thöøa Thieân Hueá töø naêm1822 ñeán naêm 1976 vaø Hueá laø teân tænh lî cuûa tænh Thöøa Thieân tröôùc ñaây vaøcuûa tænh Thöøa Thieân Hueá hieän nay [3]. Chöõ “Hueá” ñöôïc cho coù nguoàn goác töøchöõ “Hoùa” trong “Thuaän Hoùa” maø ra. Chöõ “Hueá” xuaát hieän laàn ñaàu trong lòchsöû vôùi tö caùch laø ñòa danh cuûa moät ñoâ thò vaøo naêm 1899 [3]. Maëc duø laø teân cuûamoät thaønh phoá nhoû, tænh lî cuûa moät tænh, nhöng chöõ “Hueá” ñaõ noåi tieáng töø laâuvì gaén lieàn vôùi giai ñoaïn cuoái cuøng cuûa trieàu ñaïi phong kieán nhaø Nguyeãn, vôùiquaàn theå di tích coá ñoâ, vôùi nhaõ nhaïc cung ñình, ñöôïc coâng nhaän laø di saûn vaênhoùa theá giôùi. Trong nhieàu tröôøng hôïp, khi noùi ñeán nhöõng giaù trò vaên hoùa cuûavuøng ñaát, ñeán tính caùch cuûa nhöõng con ngöôøi, ñeán nhöõng moùn aên ngon, nhöõngsaûn vaät noåi tieáng cuûa ñòa phöông thì chöõ “Hueá” vöôït ra xa ngoaøi giôùi haïn haønhchính cuûa thaønh phoá Hueá. Chính vì vaäy, duø ñöôïc coâng nhaän hay chöa thì “Hueá” cuõng ñaõ trôû thaønhchæ daãn ñòa lyù cho nhieàu saûn vaät aåm thöïc (toâm chua, keïo meø xöûng, côm heán, Sôû Khoa hoïc vaø Coâng ngheä Thöøa Thieân Hueá.* 17Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009buùn boø gioø heo, thanh traø…), caùc maët haøng thuû coâng myõ ngheä (ñoà ñoàng, noùnlaù, tranh theâu, phaùp lam…) vaø caùc loaïi hình ngheä thuaät (ca, muùa, tuoàng…),thaäm chí coøn laø moät trong nhöõng ñòa danh hieám hoi treân theá giôùi ñöôïc gaénvôùi maøu saéc - maøu tím Hueá. Ñaõ coù nhieàu baøi vieát giôùi thieäu veà noùn laù Hueá, ñeà caäp ñeán caùc loaïi hìnhnoùn laù qua söû lieäu, nguoàn goác hình thaønh, chaát lieäu, söï bieán ñoäng cuûa kieåudaùng… trong lòch söû vaø hình aûnh noùn laù nhö moät vaät laøm taêng theâm söï duyeândaùng cuûa ngöôøi thieáu nöõ trong thô ca, ngheä thuaät [4-7]. Cuõng ñaõ coù nhöõngbaøi nghieân cöùu caùc ñaëc tröng laøm neân danh tieáng cuûa noùn laù Hueá [5] nhöngchöa coù caùc nghieân cöùu mang tính ñònh löôïng caùc ñaëc tröng vaät lyù, neân baøinaøy taäp trung chöùng minh raèng noùn laù Hueá coù nhöõng ñaëc ñieåm, nhöõng phaåmchaát xöùng ñaùng vôùi chæ daãn ñòa lyù “Hueá”: nguyeân lieäu, khai thaùc nguyeân lieäu,sô cheá nguyeân lieäu, coâng cuï vaø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát noùn laù Hueá cuøng vôùimaøu saéc, kieåu daùng, troïng löôïng, keát caáu vaø phong caùch trang trí cuûa noù. Khai thaùc, sô cheá nguyeân lieäu vaø coâng cuï Nhö ñaõ bieát, caùc nguyeân vaät lieäu cho moãi saûn phaåm ñeàu ñöôïc chia thaønhhai nhoùm, chính vaø phuï. ÔÛ ñaây, trong baøi vieát naøy, caùc taùc giaû chæ taäp trungbaøn caùc vaán ñeà lieân quan ñeán caùc nguyeân vaät lieäu chính cho noùn laù laø laù noùnvaø vaät lieäu laøm khuoân noùn, vaønh noù ...