Báo cáo nghiên cứu khoa học PHƯƠNG NGỮ MIỀN TRUNG TRONG THƠ HÀN MẠC TỬ

Những sai lầm cần chỉnh sửa Năm 1987, tại Hà Nội, Nxb Văn học ấn hành Tuyển tập Hàn Mạc Tử(1) do Chế Lan Viên (1920-1989) tuyển chọn và giới thiệu. Chế sánh Hàn với sao chổi: “Trước không có ai, sau không có ai, Hàn Mạc Tử xoẹt qua bầu trời Việt Nam với cái đuôi lòa chói rực rỡ của mình”. Cùng năm ấy, Sở Văn hóa-Thông tin tỉnh Nghĩa Bình in cuốn Thơ Hàn Mạc Tử và Chế Lan Viên tiếp tục đề tựa: “Tử là một đỉnh cao lòa chói trong văn học thế kỷ,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " PHƯƠNG NGỮ MIỀN TRUNG TRONG THƠ HÀN MẠC TỬ "18 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 PHÖÔNG NGÖÕ MIEÀN TRUNG TRONG THÔ HAØN MAÏC TÖÛ Phanxipăng* Nhöõng sai laàm caàn chænh söûa Naêm 1987, taïi Haø Noäi, Nxb Vaên hoïc aán haønh Tuyeån taäp Haøn Maïc Töû(1)do Cheá Lan Vieân (1920-1989) tuyeån choïn vaø giôùi thieäu. Cheá saùnh Haøn vôùisao choåi: “Tröôùc khoâng coù ai, sau khoâng coù ai, Haøn Maïc Töû xoeït qua baàutrôøi Vieät Nam vôùi caùi ñuoâi loøa choùi röïc rôõ cuûa mình”. Cuøng naêm aáy, Sôû Vaênhoùa-Thoâng tin tænh Nghóa Bình in cuoán Thô Haøn Maïc Töû vaø Cheá Lan Vieântieáp tuïc ñeà töïa: “Töû laø moät ñænh cao loøa choùi trong vaên hoïc theá kyû, thaäm chíqua caùc theá kyû. Cho neân cuõng khoâng maát coâng ñaâu, khi vì Anh maø tìm hieåuthaân theá, ñôøi Anh”. Thöïc teá, caøng ngaøy, thieân haï caøng toû ra haâm moä Haøn Maïc Töû. Tronglaãn ngoaøi nöôùc, nhieàu ngöôøi thích thuù tìm hieåu cuoäc ñôøi Haøn tuy ngaén nguûisong chöùa laém bí aån, nhieàu ngöôøi say meâ ngaâm ñoïc thô Haøn, nhieàu ngöôøitroãi gioïng haùt bao ca khuùc do caùc nhaïc só phoå thô Haøn. Haùt, hoø, ngaâm, ñoïc,nhöng naøo phaûi ai ai cuõng hieåu ñuùng yù nghóa! Moät lyù do chuû choát gaây neânsöï trôû ngaïi naøy: thô Haøn söû duïng töø ngöõ ñòa phöông vôùi khoái löôïng khaùlôùn, ñaëc bieät laø phöông ngöõ mieàn Trung. Khoå thay, trong caùc tuyeån thô Haønñöôïc xuaát baûn baáy laâu nay, nhöõng töø ngöõ ñoù hoaëc bò in sai, hoaëc bò giaûi thíchthieáu thoûa ñaùng, thaäm chí coù cuoán phôùt lôø phaàn cöôùc chuù! Ngay ñoâi tuyeån thô Haøn vöøa daãn, haàu heát phöông ngöõ(2) ñeàu khoâng ñöôïcchua nghóa. ÔÛ caû hai taäp saùch, Buoàn thu laø moät trong nhöõng baøi xuaát hieänñaàu tieân vôùi nhöõng doøng: AÁp uùng khoâng ra ñöôïc nöûa lôøi Tình thu bi thieát laém thu ôi Voäi vaøng caùnh nhaïn bay ñi trôùt Hiu haét hôi may thoaûng laïi roài Bay ñi trôùt laø gì? Bay ñi ñaâu? Bay ra sao? Bay theá naøo? Chaúng phaûibaïn ñoïc naøo cuõng bieát raèng daân chuùng ôû moät soá tænh thaønh mieàn Trung duøngchöõ trôùt töông töï quaùch / saïch / truïi / heát. Doøng thô Voäi vaøng caùnh nhaïnbay ñi trôùt nghóa laø chim nhaïn(3) vuït bay raùo troïi, chaúng coøn moät moáng. Thoångöõ vaøi nôi, chaúng haïn nhö laøng Nguyeät Bieàu, nay thuoäc phöôøng Thuûy Bieàu,thaønh phoá Hueá, phaùt aâm trôùt thaønh trôït. Ví duï: luûm trôït / ñaån trôït = aênsaïch; böùt trôït / laët trôït = vaët truïi. Nhaø baùo, Tuaàn san Theá giôùi môùi.* 19Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Cuõng trong ñoâi tuyeån vöøa daãn, baøi Ñaøn nguyeät coù caëp caâu ñeà: Hoûi chô maáy tuoåi? Ñaùp möôøi laêm Non nöôùc töøng phen noåi tieáng taêm Hoûi chô laø hoûi ai? Hoûi caùi gì? Thaät ra, trong caâu hoûi troång mang tínhkhaåu ngöõ mieàn Trung kia, chô chæ laø moät ngöõ khí töø nghi vaán, töông töï chöù(mieàn Baéc) vaø chôù (mieàn Nam). Ñaùng tieác raèng trong Tuyeån thô Haøn MaïcTöû do Nxb Vaên hoïc taùi baûn taïi Haø Noäi naêm 2001, trang 58, chô bò in thaønhchôï, khieán baïn ñoïc thaáp thoûm phoûng ñoaùn ñòa ñieåm: Ñoàng Xuaân? Nhaät Leä?Ñoâng Ba? Goø Gaêng? Phuù Trinh? Beán Thaønh? Loaït tuyeån thô Haøn do Nxb Ñoàng Nai aán haønh khoå vöøa laãn khoå nhoûxíu suoát nhieàu naêm qua coøn sai traàm troïng hôn. Chaúng haïn trong taäp ThôHaøn Maïc Töû kích côõ 6x9cm in naêm 1998 vaø kích côõ 10x18cm in naêm 2000,caâu thô cuûa Haøn bò “xöû lyù” nhö vaày: Hoûi chôi maáy tuoåi? Ñaùp: Möôøi laêm Cuõng trong hai taäp thô noï do Nxb Ñoàng Nai bieân taäp, baøi Em ñau cuûaHaøn coù caâu: Moät troä möa hoa truùt caùnh lôø “Ngöôøi bieân soaïn” Kieàu Vaên cöôùc chuù: “Caâu naøy chöa tìm roõ nghóa, xintaïm hieåu laø: moät traän möa hoa truùt nhöõng caùnh hoa”. Neáu am töôøng phöôngngöõ mieàn Trung, bieát troä laø côn, laø ñôït (ví duï: troä möa / möa troä) vaø lôø laømôø, laø nhaït (ví duï: maét lôø / maøu lôø), aét lôøi giaûi thích cuûa Kieàu Vaên heát bò… lôø! Baøi Tröôøng töông tö noåi tieáng cuûa Haøn môû ñaàu theá naøy: Hieåu gì khoâng, yù nghóa cuûa trôøi thô? Cuûa höông hoa trong traêng lôøn lôït baûy Cuûa lôøi caâm, muoân vì sao aùy naùy Hieåu gì khoâng, em hôõi! Hieåu gì khoâng? Hai taäp thô mang “maùc” Nxb Ñoàng Nai in cöôùc chuù: “Baûy (tieáng Hueá):bay ñi nheï nhaøng”. Theá nhöng, vaãn baøi thô Tröôøng töông tö, trong moät cuoánsaùch khaùc laø taäp Ñoâi ho ...