Báo cáo nghiên cứu khoa học “Tam ngôn” của Trang Tử và sự hạn chế của ngôn từ

Trang Tử là một nhà t- t-ởng (bản thân Nam Hoa kinh là một tác phẩm triết học đậm giá trị văn học), làm thế nào ông có thể diễn đạt đ-ợc những khái niệm triết học trừu t-ợng trong tr-ớc tác của mình?Trang Tử vô cùng hiểu rõ vấn đề này, ông đã sáng tạo ra ba thủ pháp nghệ thuật, đồng thời cũng là ba hình thức diễn đạt cho sáng tác của mình, là ngụ ngôn( ), trọng ngôn( ) và chi ngôn( ), gọi chung là ... ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " “Tam ngôn” của Trang Tử và sự hạn chế của ngôn từ " “Tam ng«n” cña Trang Tö… D−¬ng TuÊn Anh NCS TiÕn sÜ §¹i häc S− ph¹m B¾c Kinh ¤ng chñ tr−¬ng “ng«n bÊt tËn ý” ( ), 1. Trang Tö v “tam ng«n” 意尽不言 cho r»ng “ng«n” (lêi nãi) chØ lµ c«ng cô ®Ó Trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c, nhµ v¨n diÔn ®¹t ý. Ng«n ng÷ lµ mét lo¹i phï hiÖu.th−êng gÆp ph¶i sù gß bã h¹n chÕ cña ng«n Trong qu¸ tr×nh sö dông, mçi tõ, mçi c¸chtõ. Ng«n ng÷ vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña nã diÔn ®¹t ®Òu hµm chøa ý nghÜa rÊt phonghÊp dÉn ng−êi s¸ng t¸c, råi dÇn thÊm s©u phó. Nh−ng sù h÷u h¹n cña ng«n tõ kh«ngvµo tiÒm thøc cña ng−êi nghÖ sÜ. Nhµ v¨n thÓ ph¶n ¸nh ®−îc sù v« h¹n cña thÕ giíi.sau ®ã g¾ng hÕt søc tËn dông kh¶ n¨ng cña Huèng hå, trong bèi c¶nh x· héi mµ Trangng«n ng÷, tõ ®ã lµm phong phó thªm kh¶ sèng, thêi kú tr¨m nhµ ®ua tiÕng (b¸ch gian¨ng diÔn ®¹t cña ng«n ng÷, nh»m khiÕn tranh minh), “gièng víi m×nh th× h−ëngcho ng«n ng÷ cã ®ñ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t øng, kh¸c víi m×nh th× ph¶n ®èi; gièng víinh÷ng néi dung t− t−ëng mµ nhµ v¨n m×nh th× cho lµ ph¶i, kh¸c víi m×nh th× chomuèn thÓ hiÖn. §iÒu nµy cho thÊy sù h¹n lµ tr¸i” ( 为己于同；反则同己与不，应则同己与chÕ vÒ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña ng«n ng÷, ®ßi ), mµ nguyªn nh©n lµ do 之非为己于异，之是 suy nghÜ chñ quan cña mçi con ng−êi, tõ ®ãhái ng−êi nghÖ sÜ trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c sinh ra tranh luËn, ai còng kh− kh− choph¶i kh¾c phôc ®−îc, míi cã thÓ diÔn ®¹t m×nh lµ ®óng. C¸i kho¶ng c¸ch gi÷a ý vµ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu b¶n th©n muèn nãi. lêi nãi tõ ®ã biÕn thµnh sù tån t¹i m©uTrang Tö trong qu¸ tr×nh s¸ng t¸c Nam thuÉn.Hoa kinh còng kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ. Trang Tö v« cïng hiÓu râ vÊn ®Ò nµy, Trang Tö lµ mét nhµ t− t−ëng (b¶n th©n «ng ®· s¸ng t¹o ra ba thñ ph¸p nghÖ thuËt,Nam Hoa kinh lµ mét t¸c phÈm triÕt häc ®ång thêi còng lµ ba h×nh thøc diÔn ®¹t cho®Ëm gi¸ trÞ v¨n häc), lµm thÕ nµo «ng cã s¸ng t¸c cña m×nh, lµ ngô ng«n( ), trängthÓ diÔn ®¹t ®−îc nh÷ng kh¸i niÖm triÕt 言寓 ) vµ chi ng«n( ), gäi chung lµ ng«n(häc trõu t−îng trong tr−íc t¸c cña m×nh? 言重 言卮Nghiªn cøu Trung Quèc sè 6(94) - 2009 73d−¬ng tuÊn anh ), chñ ®éng kh¾c phôc sù h¹n kinh chÝnh lµ c¸ch mµ Trang m−în danhtam ng«n( 言三chÕ cña ng«n tõ. Tõ Phøc Quan trong cuèn c¸c nh©n vËt thuéc c¸c häc ph¸i kh¸c ®ÓTinh thÇn nghÖ thuËt Trung Quèc, khi bµn tuyªn truyÒn t− t−ëng cña m×nh (cÇn chó ý,vÒ ®ãng gãp s¸ng t¹o nghÖ thuËt cña Trang kh¸i niÖm ngô ng«n cña Trang kh¸c c¸ch dïng cña chóng ta ngµy nay)(3). ThÕ nªnTö ®· nãi: “C¸c t¸c phÈm cña b¸ch gia ch−tö tr−íc thêi nhµ TÇn, tuy ®Òu cã gi¸ trÞ Trang Tö míi so s¸nh c¸ch nãi nµy víi viÖcv¨n häc, tÝnh nghÖ thuËt cña nã, nh−ng ®èi ng−êi cha kh«ng lµm mai mèi cho con,víi tÝnh nghÖ thuËt trong t¸c phÈm v¨n muèn m−în miÖng ng−êi ngoµi nãi choch−¬ng cña b¶n th©n, mµ cã sù tù gi¸c thÓ “kh¸ch quan”.hiÖn trong t¸c phÈm vµ tù m×nh l¹i c¶m Träng ng«n lµ lêi cña bËc k× ng¶i (nh÷ngthô, e r»ng duy chØ cã mét ng−êi lµ Trang ng−êi cao tuæi, hiÓu biÕt, ®øc cao vängChu th«i.”(1) träng). Lêi c¸c nh©n vËt nh− Hoµng §Õ, Trang Tö trong thiªn Ngô ng«n viÕt: Qu¶ng Thµnh Tö, B¾c M«n Thµnh, L·o“Ngô ng«n m−êi chÝn, lµ lêi cña ng−êi §am… chÝnh thuéc träng ng«n. Nh÷ngngoµi bµn luËn. Cha ®Î kh«ng lµm mai mèi ng−êi nµy, ®· lµ “k× ng¶i” ®øc cao vängcho con m×nh. Ng−êi cha ®Î t¸n d−¬ng con träng th× lêi cña hä d−¬ng nhiªn cã søcm×nh, ch¼ng b»ng ng−êi kh«ng ph¶i lµ cha thuyÕt phôc, gi¶m thiÓu sù tranh c·i.t¸n d−¬ng. (NÕu cã t¸n d−¬ng qu¸ sù thùc) Chi ng«n lµ lêi nãi trong cuéc r−îu, doth× ch¼ng ph¶i lçi cña m×nh, mµ lµ lçi cña ch÷ chi vèn cã nghÜa lµ c¸i cèc uèng r−îu.ng−êi kh¸c. Gièng víi m×nh th× h−ëng øng, §Æc ®iÓm t¶n m¹n, hµi h−íc cña chi ng«nkh¸c víi m×nh th× ph¶n ®èi; gièng víi m×nh ®· cho thÊy nã chÝnh lµ ng«n ng÷ trong lócth× cho lµ ph¶i, kh¸c víi m×nh th× cho lµ biÓu diÔn cña vai hÒ trong cuéc r−îu, nªntr¸i. Träng ng«n m−êi b¶y, v× muèn ng¨n còng gäi lµ −u ng÷ (lêi nãi cña anh hÒ). Lêinh÷ng lêi tranh biÖn nªn dïng lêi cña c¸c nãi chi ng«n, do vËy, nh− lêi ®ïa cît, lócbËc k× ng¶i. Chi ng«n th× ngµy ngµy nãi ra, thËt lóc h−, nhiÒu khi nh− ng« nghª mµ l¹ihßa cïng vãi §¹o, nh©n ®ã mµ nãi m·i, cho hµm chøa nhiÒu ý vÞ s©u xa. V× thÕ, chitíi hÕt cuéc ®êi. Kh«ng nãi lµ hîp víi §¹o, ng«n míi cã thÓ “ngµy ngµy nãi ra, hßa§¹o vµ lêi nãi kh«ng ngang nhau, lêi nãi vµ cïng vãi §¹o, nh©n ®ã mµ nãi m·i, cho tíi§¹o còng kh«ng ngang nhau vËy. Cho nªn hÕt cuéc ®êi.” Nguyªn v¨n, Trang Tö kh«ngmíi nãi r»ng nãi mµ kh«ng nãi. Nãi mµ dïng ch÷ “§¹o” mµ dïng ch÷ Thiªn nghª,kh ...