Báo cáo nghiên cứu khoa học TRẦM TÍCH KAINOZOI (KZ) VÀ ĐỊA HÌNH ĐỒNG BẰNG VEN BIỂN THỪA THIÊN HUẾ

Lịch sử của Trái Đất trải qua 5 giai đoạn phát triển: đại Thái cổ, đại Nguyên sinh, đại Cổ sinh, đại Trung sinh và đại Tân sinh hay còn gọi đại Kainozoi (KZ). Với thời gian cách đây khoảng 4.500 triệu năm, tuổi của chúng được xác định dựa vào các hóa thạch, thành phần và sự hình thành các lớp trầm tích được tìm thấy ở nhiều nơi trên Trái Đất. Đại Kainozoi hình thành cách đây khoảng 65 triệu năm là đại của sự sống hiện nay trên Trái Đất cùng với sự xuất hiện của...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " TRẦM TÍCH KAINOZOI (KZ) VÀ ĐỊA HÌNH ĐỒNG BẰNG VEN BIỂN THỪA THIÊN HUẾ " 63 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 MOÂI TRÖÔØNG - SINH THAÙI TRAÀM TÍCH KAINOZOI (KZ) VAØ ÑÒA HÌNH ÑOÀNG BAÈNG VEN BIEÅN THÖØA THIEÂN HUEÁ Bùi Văn Nghĩa* Lòch söû cuûa Traùi Ñaát traûi qua 5 giai ñoaïn phaùt trieån: ñaïi Thaùi coå, ñaïiNguyeân sinh, ñaïi Coå sinh, ñaïi Trung sinh vaø ñaïi Taân sinh hay coøn goïi ñaïiKainozoi (KZ). Vôùi thôøi gian caùch ñaây khoaûng 4.500 trieäu naêm, tuoåi cuûa chuùngñöôïc xaùc ñònh döïa vaøo caùc hoùa thaïch, thaønh phaàn vaø söï hình thaønh caùc lôùptraàm tích ñöôïc tìm thaáy ôû nhieàu nôi treân Traùi Ñaát. Ñaïi Kainozoi hình thaønh caùch ñaây khoaûng 65 trieäu naêm laø ñaïi cuûa söïsoáng hieän nay treân Traùi Ñaát cuøng vôùi söï xuaát hieän cuûa loaøi ngöôøi caùch ñaâykhoaûng 40 nghìn naêm. Chuùng ñöôïc caáu thaønh bôûi caùc traàm tích coù nhöõngñaëc tröng rieâng so vôùi ñaát ñaù cuûa caùc nguyeân ñaïi tröôùc ñoù. ÔÛ Thöøa Thieân Hueá traàm tích Kainozoi coù vai troø to lôùn trong vieäc hìnhthaønh ñoàng baèêng ven bieån, hình thaønh nguoàn taøi nguyeân khoaùng saûn quantroïng nhö kaolin, seùt, sa khoaùng titan, nöôùc khoaùng, nöôùc ngaàm...; hìnhthaønh caùc kieåu ñòa hình, ñòa maïo laøm ña daïng, phong phuù caûnh quan thieânnhieân treân beà maët Traùi Ñaát thuoäc laõnh thoå nghieân cöùu. Trong baøi vieát naøy taùc giaû chæ xin ñeà caäp ñeán khía caïnh traàm tíchKainozoi vaø ñòa hình lieân quan thuoäc ñoàng baèng ven bieån Thöøa Thieân Hueá,vôùi mong muoán laøm roõ hôn veà ñaëc ñieåm traàm tích ñoàng thôøi xaùc laäp moái quanheä giöõa traàm tích vôùi vieäc hình thaønh caùc kieåu ñòa hình lieân quan. 1. Vaøi neùt veà lòch söû nghieân cöùu ñòa chaát ñoàng baèng ThöøaThieân Hueá Do coù taàm quan troïng ñoái vôùi söï soáng cuûa loaøi ngöôøi vaø theá giôùi sinhvaät maø traàm tích Kainozoi voû Traùi Ñaát noùi chung vaø ôû Thöøa Thieân Hueá noùirieâng ñöôïc nhieàu nhaø khoa hoïc quan taâm nghieân cöùu keå caû trong nöôùc vaønöôùc ngoaøi, nhöng coù leõ taäp trung vaøo ba giai ñoaïn chính: tröôùc naêm 1954laø thôøi kyø Phaùp ñoâ hoä nöôùc ta, töø naêm 1954 ñeán naêm 1975 ñaát nöôùc bò chiacaét thaønh hai mieàn vaø sau naêm 1975 laø thôøi kyø ñaát nöôùc thoáng nhaát, ñöôïctheå hieän roõ trong caùc giai ñoaïn sau ñaây (baûng 1). Lòch söû nghieân cöùu traàm tích Kainozoi traûi qua 3 giai ñoaïn nhöng caùccoâng trình nghieân cöùu coù quy moâ lôùn vaø chi tieát taäp trung chuû yeáu töø saunaêm 1975 ñeán nay vaø thöïc söï ñaõ giaûi quyeát ñöôïc nhieàu vaán ñeà quan troïngnhö phaân chia ñòa taàng, xaùc ñònh tuoåi vaø ñaët teân môùi cho moät soá heä taàngnhö heä taàng Vónh Ñieän, Taân Myõ, Quaûng Ñieàn, Phuù Baøi… Tröôøng Cao ñaúng Coâng nghieäp Hueá.*64 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (74). 2009 Tuy nhieân nhieàu vaán ñeà lôùn vaãn chöa ñöôïc nghieân cöùu kyõ ñeå coù nhöõngkeát luaän thoûa ñaùng nhö: ranh giôùi giöõa Neogen vaø Ñeä Töù, ranh giôùi giöõa ñaùycaùc truõng Kainozoi vôùi taàng ñaù moùng, tuoåi caùc thaønh taïo traàm tích bôû rôøivaãn coøn nhieàu nhaàm laãn giöõa Neogen vaø Ñeä Töù… Bôûi vaäy lòch söû nghieân cöùuseõ tieáp tuïc coù nhöõng coâng trình môùi nhaèm laøm roõ hôn baûn chaát cuûa traàmtích Kainozoi. Baûng 1: Lòch söû nghieân cöùu ñòa chaát ñoàng baèng ven bieån Thöøa Thieân HueáCaùc giai ñoaïn Taùc giaû Noäi dungnghieân cöùu nghieân cöùuTröôùc naêm 1954: Chasignenk (1918) - Söï taïo thaønh ñoàng baèng vaø söï hình thaønhchuû yeáu caùc taùc Lebreton (1934) caùc ñuïn caùt ven bieån mieàn Trung.giaû ngöôøi Phaùp R. Bourret (1925) - Thaønh laäp baûn ñoà ñòa chaát (BÑÑC) tyû leä J.H. Hoffet (1935) 1/500.000 daûi Tröôøng Sôn vaø cao nguyeân Haï Laøo, ñòa chaát Trung Kyø soâng Meâ Koâng. Hoï chuù yù nghieân cöùu traàm tích Kainozoi vaø chia thaønh 3 loaïi: Phuø sa coå (Pleistoxen), Phuø sa môùi (Holoxen) vaø Caùc ñuïn caùt. J. Fromaget (1952) - Thaønh laäp BÑÑC Ñoâng Döông tyû leä 1/200.000 (trong ñoù coù vuøng Hueá).Töø 1954-1975: Leâ Thaïc Xinh(1967) - BÑÑC mieàn Nam Vieät Nam - BÑÑC mieàncoâng taùc nghieân Traàn Kim Thaïch (1974) Nam Vieät Nam tyû leä 1/500.000 treân cô sôûcöùu ñòa ...