Báo cáo nghiên cứu khoa học TRAO ĐỔI BÀN VỀ VIỆC 'GIÃ' TRỐNG ĐỒNG CỔ Ở VIỆT NAM

Trong vài thập niên trở lại đây, ở nước ta đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu xác định trống đồng là nhạc khí hay vật linh, nếu là nhạc khí thì có đánh được không và phải đánh như thế nào là chuẩn? Gần đây nhất, vào tháng 8/2009, tại cuộc hội thảo “Báo cáo quy trình đúc trống đồng thành công bằng phương pháp thủ công” tổ chức tại Thanh Hóa, một số nhà khoa học khẳng định trống đồng chính là nhạc khí, từ đó đề xuất ý tưởng dàn dựng các tiết mục...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " TRAO ĐỔI BÀN VỀ VIỆC “GIÔ TRỐNG ĐỒNG CỔ Ở VIỆT NAM "66 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009 TRAO ÑOÅI BAØN VEÀ VIEÄC “GIAÕ” TROÁNG ÑOÀNG COÅ ÔÛ VIEÄT NAM Phan Đăng Nhật* LTS: Trong vaøi thaäp nieân trôû laïi ñaây, ôû nöôùc ta ñaõ coù nhieàu coâng trình khoa hoïc nghieân cöùu xaùc ñònh troáng ñoàng laø nhaïc khí hay vaät linh, neáu laø nhaïc khí thì coù ñaùnh ñöôïc khoâng vaø phaûi ñaùnh nhö theá naøo laø chuaån? Gaàn ñaây nhaát, vaøo thaùng 8/2009, taïi cuoäc hoäi thaûo “Baùo caùo quy trình ñuùc troáng ñoàng thaønh coâng baèng phöông phaùp thuû coâng” toå chöùc taïi Thanh Hoùa, moät soá nhaø khoa hoïc khaúng ñònh troáng ñoàng chính laø nhaïc khí, töø ñoù ñeà xuaát yù töôûng daøn döïng caùc tieát muïc bieåu dieãn troáng ñoàng trong ñaïi leã 1.000 naêm Thaêng Long-Haø Noäi vaøo naêm 2010. ÔÛ chieàu ngöôïc laïi, vaãn coù nhieàu yù kieán phaûn ñoái gay gaét vieäc “giaõ” troáng ñoàng (baèng chaøy). Ñeå roäng ñöôøng dö luaän, chuùng toâi giôùi thieäu baøi vieát cuûa GS Phan Ñaêng Nhaät gôûi rieâng cho Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, vaø mong nhaän ñöôïc nhieàu yù kieán tranh luaän khaùc ñeå goùp phaàn laøm saùng toû vaán ñeà. I. Môû ñaàu 1. Giôùi haïn - Veà chöùc naêng vaø caùch söû duïng troáng ñoàng, coù nhieàu kieán giaûi: troángñoàng laø di saûn linh thieâng, chæ ñeå thôø phuïng; troáng ñoàng laø bieåu tröng cuûaquyeàn uy; troáng ñoàng laø nhaïc cuï, duøng ñeå ñaùnh; hoaëc laø troáng ñoàng bao goàmtaát caû caùc chöùc naêng vaø caùch söû duïng treân. - Baøi naøy chæ baøn veà moät vaán ñeà, ngöôøi xöa coù “giaõ/ñaâm/choïc” (noùi taétlaø giaõ) troáng ñoàng khoâng? Vaø ñoái töôïng chuû yeáu ñeå baøn laø troáng ñoàng coå. 2. Caùc loaïi yù kieán Töïu trung veà vieäc giaõ troáng ñoàng coù maáy loaïi yù kieán: - Coù giaõ troáng ñoàng coå, tieâu bieåu laø Taï Ñöùc... - Troáng ñoàng coå khoâng phaûi nhaïc khí, khoâng giaõ cuõng khoâng ñaùnh, tieâubieåu laø Döông Ñình Minh Sôn, Nguyeãn Vónh Caùt... - Troáng ñoàng laø bieåu töôïng cuûa quyeàn löïc, laø di saûn linh thieâng cuûatoå tieân khoâng giaõ cuõng khoâng ñaùnh, tieâu bieåu laø Nguyeãn Tröôøng Tieán,Trònh Sinh... 2.1. Toùm taét yù kieán coù giaõ troáng ñoàng coå - Troáng thì phaûi ñaùnh, maø ñaùnh theo hình khaéc treân troáng laø: giaõ.GS Phaïm Huy Thoâng ñeà xuaát khaù sôùm vaán ñeà naøy. Sau khi neâu nhieàu chöùcnaêng vaø coâng duïng cuûa troáng Ñoâng Sôn nhö laøm ñoà ñöïng, bieåu hieän cuûa quyeànuy coäng ñoàng vaø caù nhaân thuû lónh, keû giaøu sang, ñöïng di haøi, thôø cuùng..., giaùo GS, TSKH, thaønh phoá Haø Noäi.* 67Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 6 (77). 2009sö nhaán maïnh chöùc naêng troáng, nhaïc khí: “Troáng Ñoâng Sôn ñaõ ñöôïc duøngtrong taát caû nhöõng vieäc ñoù, nhöng troáng Ñoâng Sôn duø sao vaãn khôûi ñaàu laøtroáng. Troáng: moät nhaïc khí, boä goõ (PÑN in ñaäm). Khoâng caàn chöùng minhxa xoâi, chính treân caû loaït troáng ñoàng Ñoâng Sôn, trong ñoù coù chính troángNgoïc Luõ I, hình aûnh ñaùnh troáng Ñoâng Sôn thaät ñaõ ñöôïc theå hieän roõ raøng”.(1) Ñeå laøm roõ hôn vieäc giaõ troáng, taùc giaû Taï Ñöùc giôùi thieäu hình aûnh “Caûnhñaùnh troáng ñoàng treân troáng Ngoïc Luõ” (Xem ôû sau), vaø oâng vieát: “Coù theå thaáy,ñaây laø caùch ñaùnh troáng theo kieåu giaõ gaïo, duøng chaøy daøi ñaùnh töø treân xuoáng.Troáng ñoàng ñöôïc ñaët döôùi saøn, theo chieàu doïc, döôøng nhö treân moät caùi truïñôõ caùch maët ñaát, ñeå aâm thanh cuûa troáng coù theå thoaùt ra töø ñaùy troáng. Ngöôøiñaùnh/giaõ troáng coù theå ñöùng (nhöng chæ coù moät ngöôøi), ña soá vaø chuû yeáu laøngoài.”(2) PÑN boå sung: 1 ngöôøi ñöùng, 15 ngöôøi ngoài (6,6%). - Taï Ñöùc coøn vaän duïng ngoân ngöõ Möôøng ñeå noùi raèng coù hieän töôïng ñaâm/ñaùnh troáng ñoàng: “Khoâng ngaãu nhieân, ngöôøi Möôøng coù töø chaøm thau/chaâmkhaâu = ñaâm/ñaùnh troáng ñoàng”.(3) 2.2. Caùc yù kieán khoâng giaõ troáng ñoàng - Nguyeãn Tröôøng Tieán: “Khoâng neân ñaùnh troáng ñoàng theo kieåu giaõgaïo vaø ñaâm troáng ñoàng. Khoâng neân mang caùc troáng ñoàng trong ñeàn thôøñeå toå chöùc leã hoäi. Neân duøng chöõ thænh troáng ñoàng, khoâng neân goïi laø goõtroáng ñoàng”.(4) - Nguyeãn Tröôøng Tieán: “Coù theå troáng ñoàng laø nhaïc khí. Neân ñöôïc thænhtroáng ñoàng moät caùch caån troïng, khoâng neân goõ vaø giaõ nhö hieän nay. Chuùngta neân thay ñoåi tö duy vaø caùch öùng xöû vôùi thaàn troáng ñoàng”.(5) - GS nhaïc só Nguyeãn Vónh Caùt cho raèng, troáng ñoàng laø vaät linh, khoângphaûi nhaïc khí cho neân khoâng ñoàng yù giaõ troáng ñoàng, nhöng oâng cho ñoù laøvie ...