Báo cáo nghiên cứu khoa học về số phận của nho giáo

Tồn tại hay không tồn tại? Với Nho giáo, câu hỏi này đ-ợc đặt ra cách nay hơn 1000 năm, năm 213-212 TrCN. Lúc đó, Nho giáo phải chịu sự định đoạt nghiệt ngã về sự sống còn của mình trong chính sách “Phần th- khanh Nho” của nhà Tần. Dù có những nghiên cứu vẫn bênh vực hay biện minh cho lý do ít nhiều xác đáng khiến Tần Thủy Hoàng “xuống tay”, thì Nho giáo cũng vẫn phải ghi tên vào lịch sử nh- một thứ triết học - cai trị cần cảnh giác(1). ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo nghiên cứu khoa học " về số phận của nho giáo "hå sÜ quý pgs.ts hå sÜ quý ViÖn Th«ng tin KHXH ho gi¸o lµ mét trong sè c·i trong nhiÒu diÔn ®µn vµ d−êng nh− N hiÕm hoi c¸c häc thuyÕt ®ang cã xu h−íng t¨ng lªn cïng víi sù chÝnh trÞ - x· héi cã sè phËn trçi dËy cña “con s− tö Trung Hoa” ®−¬ng ®¹i.thËt ®Æc biÖt trong lÞch sö t− t−ëng nh©nlo¹i. I. §Æc biÖt ë chç, tr¶i qua hµng ngh×n 1. Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i? Víi Nhon¨m, ®Õn nay, Nho gi¸o vÉn lµ mét “häc gi¸o, c©u hái nµy ®−îc ®Æt ra c¸ch naythuyÕt sèng”- cßn ®ang sèng, chø kh«ng h¬n 1000 n¨m, n¨m 213-212 TrCN. Lócph¶i chØ ®−îc tr−ng bµy trong c¸c “b¶o ®ã, Nho gi¸o ph¶i chÞu sù ®Þnh ®o¹ttµng” nh− kh«ng Ýt häc thuyÕt kh¸c. Tuy nghiÖt ng· vÒ sù sèng cßn cña m×nhtr−êng tån, nh−ng sè phËn cña Nho gi¸o trong chÝnh s¸ch “PhÇn th− khanh Nho”l¹i “ch¼ng hÒ may m¾n”, ng−îc l¹i, vÞ thÕ cña nhµ TÇn. Dï cã nh÷ng nghiªn cøucña Nho gi¸o rÊt th¨ng trÇm. Nã th−êng vÉn bªnh vùc hay biÖn minh cho lý do ÝtbÞ ng−êi ®êi vµ c¸c chÝnh thÓ cÇm quyÒn nhiÒu x¸c ®¸ng khiÕn TÇn Thñy Hoµngnh×n nhËn kh¸ phøc t¹p. Vµ do vËy, viÖc “xuèng tay”, th× Nho gi¸o còng vÉn ph¶i ghi tªn vµo lÞch sö nh− mét thø triÕt häc®¸nh gi¸ vai trß cña Nho gi¸o trong c¸c - cai trÞ cÇn c¶nh gi¸c(1).thêi ®¹i còng lu«n diÔn ra theo nh÷ngkhu«n th−íc kh¸c nhau, víi c¸c th¸i ®é 2. “Häc thuyÕt ¨n thÞt ng−êi” lµ lêi lªnkh¸c biÖt nhau, vµ th−êng lµ ®èi lËp ¸n kh«ng thÓ nÆng h¬n cña Lç TÊn håinhau. Sang thÕ kû XXI, Nho gi¸o vÉn ®Çu thÕ kû XX khi «ng ®¸nh thøc v¨ng©y tranh c·i ë søc sèng vµ tÝnh lîi h¹i hãa Trung Hoa vÒ bé mÆt cña Nhocña nã. Møc ®é ¶nh h−ëng cña v¨n hãa gi¸o(2). Lóc ®ã, d−íi ¶nh h−ëng cñaNho gi¸o vµ søc thu hót cña b¶n th©n phong trµo “Ngò Tø”, kh¾p §«ng ¸, Nhohäc thuyÕt Nho gi¸o vÉn phô thuéc mét gi¸o ®−îc nh×n nhËn b»ng con m¾t phªc¸ch ®¸ng ng¹i vµo nh÷ng quan ®iÓm ph¸n nghiªm kh¾c nhÊt trong so s¸nhthÕ quyÒn. §iÒu ®ã lµm rèi thªm sù tranh víi v¨n hãa ph−¬ng T©y. Nh÷ng nÝu kÐo, Nghiªn cøu Trung Quèc sè 8(96) - 200948 VÒ sè phËn cña Nho gi¸o 49c¶n trë cña Nho gi¸o trong x· héi hiÖn thÊp kÐm nhÊt ®Ó trë thµnh nh÷ng®¹i ®−îc ph©n tÝch, ph¶i nãi lµ, khã cã ng−êi lµm chñ kinh tÕ, khoa häc küthÓ s©u s¾c h¬n. Nh÷ng t−ëng Nho gi¸o thuËt chÝnh nhê truyÒn thèng ham häcsÏ vÜnh viÔn ®i vµo lÞch sö, nh−ng kh«ng. mµ Khæng tö ®Ò x−íng. Sè ngo¹i kiÒu ë c¸c n−íc hÕt søc ®«ng ®¶o, nh−ng ngoµi 3. ë Trung Quèc ®¹i lôc, ngay trong c¸c n−íc theo v¨n hãa nµy, chØ thÊy cãc¬ chÕ mÖnh lÖnh - hµnh chÝnh, Khæng ng−êi Do Th¸i lµ s¸nh ®−îc víi hä mµtö vÉn tån t¹i nh− mét thùc thÓ chÝnh trÞ th«i”(5).®Õn møc bÞ ®em ra phª ph¸n cïng víi 5. B−íc sang thÕ kû XXI, khi nÒn kinhL©m B−u cuèi nh÷ng n¨m 60 (thÕ kû tÕ Trung Quèc vÉn gi÷ ®−îc tèc ®é t¨ngXX) trong thêi “C¸ch m¹ng v¨n hãa”. Víi tr−ëng cao vµ ngµy mét lín m¹nh, ësù kiÖn nµy, mét lÇn n÷a c¸c di s¶n v¨n Trung Quèc ®¹i lôc, viÖc ®Ò cao Khæng tötù Nho gi¸o l¹i bÞ mÊt m¸t. Mé Khæng tö vµ Nho häc ®ét nhiªn trë thµnh thêië Khóc Phô còng suýt bÞ quËt lªn(3). th−îng. C¸c häc gi¶ ph−¬ng T©y nhËn 4. Nh−ng ë c¸c x· héi Nho gi¸o kh¸c - thÊy d−êng nh− Trung Quèc muèn lÊp§µi Loan vµ Hång K«ng, Hµn Quèc vµ ®Çy nh÷ng thiÕu hôt vµ nh÷ng kho¶ngSingapore, Nho gi¸o ch¼ng nh÷ng kh«ng trèng vÒ ý thøc hÖ. Cã nh÷ng nghiªn cøumÊt ®i vÞ thÕ cña m×nh trong nh÷ng thËp cßn nãi r»ng Trung Quèc cã ý ®å chuyÓnniªn c«ng nghiÖp hãa, mµ ng−îc l¹i cßn ý thøc hÖ tõ Marx sang Khæng(6). ë trong®−îc ®¸nh gi¸ lµ nh©n tè v¨n hãa tÝch n−íc, Trung Quèc chñ tr−¬ng x©y dùngcùc, gãp phÇn lµm nªn nh÷ng con hæ míi mét “x· héi hµi hßa”, ®Èy m¹nh tuyªn(NICs/NIEs)(4) ë §«ng ¸. ...