Báo cáo nghiên cứu ứng dụng lý thuyết ngôn bản(1) vào việc dạy học ngoại ngữ

Nhiệm vụ của bài viết này không phải là nghiên cứu ngôn b.n nói chung, mà là nghiên cứu ứng dụng lí thuyết về ngôn b.n vào việc dạy học ngoại ngữ. Tuy vậy, trước khi bàn về ngôn bản với tư cách là đối tượng của việc dạy học ngoại ngữ, cần thiết ph.i điểm qua vài nét đặc trưng của khái niệm này. Ngôn ngữ học từ nửa sau thế kỉ XX đã bước sang một thời kì mới ư thời kì bắt đầu tích cực nghiên cứu lời nói (Parole) trong sự đối lập với ngôn ngữ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo "nghiên cứu ứng dụng lý thuyết ngôn bản(1) vào việc dạy học ngoại ngữ "T¹p chÝ Khoa häc ®hqghn, ngo¹i ng÷, T.xxI, Sè 3, 2005 nghiªn cøu øng dông lý thuyÕt ng«n b¶n(1) vµo viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷ TrÇn Kim B¶o(*) Ch. Morris gi¶i thÝch r»ng kÕt häc 1. VÊn ®Ò nghiªn cøu quan hÖ gi÷a tÝn hiÖu víi tÝn NhiÖm vô cña bµi viÕt nµy kh«ng ph¶i hiÖu, nghÜa häc nghiªn cøu quan hÖ gi÷alµ nghiªn cøu ng«n b¶n nãi chung, mµ lµ tÝn hiÖu víi thÕ giíi kh¸ch quan, dông häcnghiªn cøu øng dông lÝ thuyÕt vÒ ng«n b¶n nghiªn cøu quan hÖ gi÷a tÝn hiÖu víi viÖcvµo viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷. Tuy vËy, tr−íc sö dông chóng. VËy viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷khi bµn vÒ ng«n b¶n víi t− c¸ch lµ ®èi nÕu ®−îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh t¹o ra ë ng−êit−îng cña viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷, cÇn thiÕt häc mét ng«n ng÷ thø hai (ngoµi tiÕng mÑph¶i ®iÓm qua vµi nÐt ®Æc tr−ng cña kh¸i ®Î cña hä) víi t− c¸ch lµ mét hÖ thèng tÝnniÖm nµy. hiÖu míi, th× cÇn ph¶i lÊy ng«n b¶n lµm Ng«n ng÷ häc tõ nöa sau thÕ kØ XX ®· môc ®Ých cña m×nh. Ng«n b¶n víi nghÜab−íc sang mét thêi k× míi - thêi k× b¾t ®Çu chung nhÊt - ®ã lµ lêi (nãi hoÆc viÕt) mangtÝch cùc nghiªn cøu lêi nãi (Parole) trong ®Æc tr−ng ba chiÒu: kÕt, nghÜa vµ dông.sù ®èi lËp víi ng«n ng÷ (Langue) (trong hÖ 2. Ng«n b¶n vµ v¨n b¶nthuËt ng÷ cña F. de Saussure). Thêi k× míinµy ®−îc ®¸nh dÊu b»ng nh÷ng c«ng tr×nh Sù ®èi lËp hai kh¸i niÖm nµy, trongcña Ch. Morris (1946), C.S. Peirce (1978), c¸ch hiÓu cña chóng t«i, hoµn toµn mangJ.R. Searle (1969, 1975) vµ cña nh÷ng häc tinh thÇn cña F. de Saussure, nghÜa lµ sùgi¶ kh¸c. Còng tõ ®ã ra ®êi häc thuyÕt ba ®èi lËp gi÷a ng«n ng÷, tøc lµ v¨n b¶n, vµ lêi nãi, tøc lµ ng«n b¶n. V¨n b¶n lµ cÊub×nh diÖn: kÕt häc hay kÕt ph¸p tróc ng«n ng÷ trõu t−îng ngoµi ng«n c¶nh,(Syntactics), nghÜa häc (Semantics) vµ gièng nh− nh÷ng c«ng thøc to¸n häc,dông häc hay dông ph¸p (Pragmatics) xuÊt nh÷ng c«ng thøc ho¸ häc, còng nh− nh÷ngph¸t tõ kÝ hiÖu häc (Semiotics).(*) TSKH., Bé Gi¸o dôc & §µo t¹o.(1) ThuËt ng÷ Ng«n b¶n (Discourse) trong tiÕng ViÖt cßn cã tªn gäi kh¸c lµ DiÔn ng«n. Mét sè nhµ nghiªn cøu ®· dÞchDiscourse Analysis lµ Ph©n tÝch DiÔn ng«n. Theo D. Nunan (1997), thuËt ng÷ Ph©n tÝch diÔn ng«n ®−îc Z. Harris södông lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1952, mÆc dï, nh− M. Coulthard nhËn xÐt, bµi b¸o cïa Harris lµm ta thÊt väng (DÉn theo D.Nunan 1997, tr. 5). Chóng t«i dïng thuËt ng÷ Ng«n b¶n lµ ®Ó ®èi lËp víi thuËt ng÷ V¨n b¶n (Discourse - Text). CÇn nãithªm r»ng tõ v¨n b¶n vèn ®a nghÜa. Ngoµi nghÜa chóng t«i dïng ë ®©y (ý nghÜa ng«n ng÷ häc), tõ nµy cßn biÓu hiÖn s¶nphÈm cña ho¹t ®éng ng«n ng÷, ch¼ng h¹n nh− v¨n b¶n cña nghÞ quyÕt, v¨n b¶n hîp ®ång... 7 TrÇn Kim B¶o8b¶n vÏ thiÕt kÕ, nh÷ng s¬ ®å. Ng«n b¶n lµ gi¶n, nh÷ng cuéc tho¹i, nh÷ng qu¶ng c¸o,sù hiÖn thùc ho¸ v¨n b¶n trong ®êi sèng nh÷ng cuéc héi ®µm, pháng vÊn, b¸o c¸o,khi ng«n ng÷ thùc hiÖn chøc n¨ng giao tiÕp truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt v.v… §¬n vÞ nhá nhÊt mang th«ng tin lµ ph¸t ng«n.cña m×nh. Ng«n b¶n lu«n lu«n cô thÓ, bëiv× nã g¾n liÒn víi ng«n c¶nh(2) cô thÓ. 3.1. Ph¸t ng«n vµ c©uNg«n b¶n vµ v¨n b¶n ®èi lËp nhau, nh−ngkh«ng lo¹i trõ nhau, ®ã lµ sù thèng nhÊt VËy ph¸t ng«n vµ c©u kh¸c nhau thÕcña c¸c mÆt ®èi lËp. nµo? Sù kh¸c nhau nµy ph¶n ¸nh sù kh¸c ...