Báo cáo Nguồn của pháp luật hình sự - những yêu cầu được đặt ra cho pháp luật hình sự Việt Nam

Từ năm 1986, pháp luật hình sự Việt Nam coi văn bản quy phạm pháp luật duy nhất được phép quy định tội phạm là Bộ luật hình sự (BLHS). Điều này được thể hiện rất rõ tại quy định về khái niệm tội phạm trong cả hai bộ luật - BLHS năm 1985 và BLHS năm 1999. Cả hai bộ luật này, khi định nghĩa khái niệm tội phạm tại Điều 8 đều khẳng định tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội “được quy định trong Bộ luật…”. Theo đó, chỉ có BLHS mới...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo " Nguồn của pháp luật hình sự - những yêu cầu được đặt ra cho pháp luật hình sự Việt Nam " nghiªn cøu - trao ®æi GS.TS. nguyÔn ngäc hoµ * 1. Từ năm 1986, pháp luật hình sự Việt nhiệm hình sự này mà chỉ quy định một cáchNam coi văn bản quy phạm pháp luật duy chung là … tuỳ theo tính chất, mức độ vinhất được phép quy định tội phạm là Bộ luật phạm mà bị xử lí kỉ luật, truy cứu tráchhình sự (BLHS). Điều này được thể hiện rất nhiệm hình sự… Theo đó, việc truy cứu tráchrõ tại quy định về khái niệm tội phạm trong nhiệm hình sự phải dựa vào các quy định củacả hai bộ luật - BLHS năm 1985 và BLHS BLHS. Các luật thuộc loại này, tính đến thờinăm 1999. Cả hai bộ luật này, khi định nghĩa điểm năm 2011 là Luật phòng, chống ma tuýkhái niệm tội phạm tại Điều 8 đều khẳng (năm 2000); Luật phòng, chống bạo lực giađịnh tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã đình (năm 2001); Luật phòng, chống thamhội “được quy định trong Bộ luật…”. Theo nhũng (năm 2001) và Luật phòng, chốngđó, chỉ có BLHS mới được phép xác định, mua bán người (năm 2011). Trong các luậtmô tả và đặt tội danh cho những hành vi này, các hành vi bị cấm đều được liệt kê rõnguy hiểm cho xã hội bị coi là tội phạm. ràng và đều được xác định là có thể bị truyBLHS cũng là văn bản pháp luật duy nhất cứu trách nhiệm hình sự. Nhưng để có thểđược phép quy định khung hình phạt cho các truy cứu trách nhiệm hình sự những hành vitội phạm đã được xác định. này vẫn phải dựa vào các quy định của Do bị ràng buộc bởi quy định này mà tất BLHS. Do vậy, có thể có những hành vicả các luật khác chỉ có thể chỉ dẫn đến không thể bị truy cứu trách nhiệm hình sựBLHS trong trường hợp muốn xác định trách được vì không có tội danh tương ứng trongnhiệm hình sự cho những hành vi nhất định BLHS. Trong những trường hợp có thể truyliên quan đến nội dung điều chỉnh của mình. cứu trách nhiệm hình sự được do có tộiTrong đó có cả các luật mà nội dung là về danh tương ứng trong BLHS thì vẫn cóphòng và chống các nhóm hành vi nguy trường hợp phải truy cứu trách nhiệm hìnhhiểm cho xã hội nhất định. Các luật này đều sự theo điều luật chung cho hành vi xảy ra ởxác định việc truy cứu trách nhiệm hình sự nhiều lĩnh vực khác nhau và do vậy có thểnhững hành vi cần phòng, chống trong việc xử lí không đáp ứng được yêu cầunhững trường hợp nhất định là cần thiết phòng, chống có tính đặc thù của lĩnh vựcnhưng không quy định cụ thể tội danh cũngnhư khung hình phạt cho việc truy cứu trách * Trường Đại học Luật Hà Nội24 t¹p chÝ luËt häc sè 7/2011 nghiªn cøu - trao ®æicụ thể. Ví dụ: Theo Điều 23 Luật phòng, Từ đây, vấn đề đặt ra cần phải được xemchống mua bán người thì 12 nhóm hành vi xét để giải quyết trở ngại nói trên cũng nhưđược quy định tại Điều 3 và nhóm hành vi để đảm bảo sự thống nhất giữa BLHS vớilợi dụng chức vụ, quyền hạn để bao che, các luật khác trong việc quy định về tráchdung túng, xử lí không đúng hoặc không xử nhiệm hình sự là vấn đề nguồn quy định tộilí hành vi được quy định tại Điều 3 đều có phạm nói riêng cũng như nguồn của phápthể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Trong luật hình sự nói chung.khi đó chỉ có một nhóm hành vi trong số 2. Khái niệm nguồn của pháp luật hìnhnày là được BLHS quy định cụ thể.(1) Như sự có thể được hiểu theo các nghĩa khácvậy, các nhóm hành vi khác có thể rơi vào nhau. Nguồn của pháp luật hình sự có thểmột trong hai khả năng – không thể bị truy được hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp (3)cứu trách nhiệm hình sự được hoặc chỉ có hoặc theo nghĩa nguồn trực tiếp và nguồnthể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo các gián tiếp.(4)điều luật chung. Chúng tôi quan niệm nguồn của pháp Tương tự như vậy, các luật khác tuy luật hình sự là các văn bản quy phạm phápkhông quy định trực tiếp việc phòng, chống luật có nội dung quy định về tội phạm, vềnhóm hành vi nhất định nhưng cũng đều có hình phạt. Trong đó, quy định về tội phạmđiều luật quy định cho phép truy cứu trách được hiểu là sự mô tả hành vi bị coi là tộinhiệm hình sự hành vi vi phạm thuộc lĩnh vực phạm và đặt tội danh cho hành vi đó. Cáchluật điều chỉnh trong những trường hợp nhất hiểu này tương đương với cách hiểu vềđịnh. Ví dụ: Luật bảo hiểm xã hội (năm nguồn của pháp luật hình sự theo nghĩa hẹp2006); Luật bảo vệ môi trường (năm 2005); cũng như với cách hiểu về nguồn trực tiếpLuật đất đai (năm 2003) v.v.. Việc truy cứu của pháp luật hình sự.(5) Theo cách hiểu nàytrách nhiệm hình sự theo sự cho phép của các thì những văn bản quy phạm pháp ...