Báo cáo: Sản xuất và tiêu thụ phân bón thế giới - Lê Quốc Phong

Báo cáo: "Sản xuất và tiêu thụ phân bón thế giới" trình bày vai trò ngành công nghiệp phân bón đối với an toàn lương thực của thế giới; tình hình sản xuất và tiêu thụ phân bón thế giới đến 2011/2012; khả năng cung ứng phân bón của thế giới đến 2015 và kết luận.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo: Sản xuất và tiêu thụ phân bón thế giới - Lê Quốc Phong SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ PHÂN BÓN THẾ GIỚI Lê Quốc Phong11. Vai trò ngành công nghiệp phân bón đối với an toàn lương thực của thế giới Phân bón không chỉ có vài trò quan trọng đối với an toànlương thực mà còn có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe con người.Việc trao giải hòa bình năm 1970 cho tiến sĩ Norman Borlaug chothấy thế giới đã ghi nhận mối liên kết khoa học nông nghiệp vớisức khỏe cộng đồng. Tăng cường sử dụng phân bón cho cây trồngđã đẩy mạnh sản xuất trên một đơn vị diện tích, tăng nguồn cungcấp lượng thực cũng như góp phần vào cải thiện chất lượng thựcphẩm như bổ sung các vi lượng thiết yếu (Tom W. Bruulsema etal., 2012 . Tuy nhiên cho mãi đến giữa thế kỷ 18 thế giới mới quantâm đến các yếu tố hóa học và dinh dưỡng cây trồng.Ngành công nghiệp sản xuất phân bón được ra đời vào cuối thế kỷ18 và nữa đầu thế kỷ 19, bắt đầu từ vùng tây bắc của châu Âu (IFA,1998), song chỉ thật sự phát triển mạnh vào những năm 60 của thếkỷ 20 khi mà cuộc cách mạng xanh ra đời. Việc ứng dụng các giốngcây trồng có năng suất cao và kỹ thuật canh tác mới vào thời điểmđó đã đưa sản lượng lương thực tăng từ 830 triệu tấn lên 1.820 triệutấn từ 1960 đến 1990, trong khi đó diện tích đất sử dụng chỉ tăng từ1,4 tỷ ha lên 1,48 tỷ ha. Cũng trong khoảng thời gian đó thì lượngphân bón của thế giới cũng gia tăng từ 30 triệu tấn lên 138 triệu tấn(IFA, 1998). Như vậy, với diện tích đất chỉ tăng 3,5% trong khi sảnlượng lương thực tăng đến 120% trong vòng 30 đã năm nói lên vaitrò của thâm canh trong đó phân bón giữ vai trò quyết định. TheoFAO (1980), phân bón làm gia tăng năng suất đến 55% ở nhữngnước đang phát triển trong giai đoạn 1965 đến 1975 và đầu tư 1 kgN-P2O5-K2O sẽ thu được 10 kg hạt ngũ cốc. Vì vậy trong giai đoạnnày các nước đang phát triển sử dụng phân bón rất nhiều từ 4 triệutấn năm 1960 lên đến 65 triệu tấn năm 1990 để gia tăng năng suất(Bảng 1).1 Phó Chủ tịch Hiệp hội phân bón Việt Nam 43Bảng 1. Tiêu thụ phân bón của thế giới giai đoạn 1960-1991 Đơn vị: Triệu tấn (N+P2O5+K2O) 1990/1991 soKhu vực 1960/1961 1990/1991 1960/1961 (lần)Các nước phát triển 26 75 2,9Các nước đang phát triển 4 65 16,2Cộng 30 138 4,6Nguồn: IFA, 1998 Tại Pháp, năng suất lúa mì và lượng phân bón sử dụng cóquan hệ rất chặt chẽ. Nếu năm 1850, phân bón chưa sử dụng nhiềuthì năng suất chỉ đạt 1 tấn/ha, đến năm 1960, khi sử dụng 1,1 triệutấn N-P2O5-K2O đã đưa năng suất lên đến 1,6 tấn/ha và năm 1973,tiêu thụ 5,8 triệu tấn N-P2O5-K2O thì năng suất tăng lên đến 4,5tấn/ha (IFA, 1998). Tại Ấn Độ, năm 1960 chỉ tiêu thụ có 1 triệu tấndinh dưỡng thì năm 1990 con số này lên đến 10 triệu tấn và năm2002 là 17 triệu tấn. Bruinsma (2003) cho biết trong thập niên1970-1980 sản lượng cây có hạt tại Ấn Độ gia tăng chủ yếu là dophân bón. Còn theo Viyas (1983, dẫn theo Heisey và Mwangi, 1996)thì từ giữa những năm 1960 phân bón đóng góp vào việc gia tăngnăng suất ở các nước đang phát triển tại châu Á từ 50-75%. Sự pháttriển dân số đòi hỏi sự tăng cường sản xuất nông nghiệp để đảmbảo an toàn lương thực trên quỹ đất ngày càng hạn chế về số lượng.Bảng 2. Dân số, sản lượng ngũ cốc và tiêu thụ phân bón thế giới năm 1961/2011 Tỷ lệ 2011 so Chỉ tiêu 1961 2011 với 1960 (lần) Dân số (tỷ người) 3 7 2,3 Sản lượng ngũ cốc (tỷ tấn) 0,9 2,5 2,8 Tiêu thụ phân bón (triệu tấn 30 176 5,8 N+P2O5+K2O )Nguồn: IFA, 2012 Giai đoạn từ 1961 đến 2011, khi dân số tăng từ 3 tỷ ngườilên gần 7 tỷ người thì sản lượng ngũ cốc cũng tăng từ khoảng 0,9 tỷtấn lên trên 2,5 tỷ tấn và sản lượng tiêu thụ phân bón cũng tăng từ4430 triệu tấn dinh dưỡng N-P2O5-K2O lên 176 triệu tấn (IFA, 2012).Qua đó, cho thấy rằng ba yếu tố dân số, sản lượng ngũ cốc và tiêuthụ phân bón tỷ lệ thuận với nhau, sự gia tăng giữa dân số và sảnlượng ngũ cốc là tương đương nhau trong khi sản lượng tiêu thụphân bón có tỷ lệ tăng gấp đôi so với dân số và sản lượng ngũ cốc(Bảng 2).2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ phân bón thế giới đến2011/20122.1. Nhu cầu và tiêu thụ phân bón của thế giới Tiêu thụ phân bón có liên quan chặt đến sản xuất nôngnghiệp. Nếu như sản xuất thuận lợi, kinh tế và thị trường phát triểnthì nhu cầu phân bón tăng cao. Chính vì vậy, trong một số giai đoạntình hình kinh tế thế giới bất ổn, sản xuất khủng hoảng sẽ kéo sảnxuất và tiêu thụ phân bón giảm xuống. Theo FAO (2008), dự báonhu cầu phân bón trong các năm 2008-2009 sẽ tăng 1,9% trong đóđạm tăng 1,4%, lân tăng 2,0% và kali tăng 2,4% nhưng thực tế thìtrong giai đoạn này lượng phân bón tiêu thụ toàn cầu lại giảmmạnh, cùng với khủng khoảng kinh tế tại nhiều nước. Mức tiêu thụphân bón đạt gần 173 triệu vào năm 2007, sau đó giảm mạnh xuốngcòn 155,3 triệu tấn vào năm 2008/2009 và tăng trở lại từ cuối năm2009 lên 163,5 triệu tấn, đạt 172,6 triệu tấn năm 2010/2011 và176,8 triệu tấn năm 2011/2012 (Bảng 3).Bảng 3. Lượng phân bón tiêu thụ toàn cầu Đơn vị: triệu tấnNăm N P2O5 K2O Tổng2007/2008 100,8 38,5 29,1 168,42008/2009 98,3 33,8 23,1 155,32009/2010 ...