Báo cáo tiểu luận Triết học: Tư tưởng triết học của Nho giáo và sự ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của người Việt

Báo cáo tiểu luận Triết học: Tư tưởng triết học của Nho giáo và sự ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của người Việt trình bày về tư tưởng triết học của Nho giáo, nội dung tư tưởng triết học của Nho giáo của các nhà triết học tiêu biểu, ảnh hưởng của tư tưởng triết học Nho giáo đến đời sống văn hóa tinh thần của người Việt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo tiểu luận Triết học: Tư tưởng triết học của Nho giáo và sự ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần của người Việt Ñeà taøi: TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NHO GIÁO VÀ SỰ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐẾN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN CỦA NGƯỜI VIỆT TS BÙI VĂN MƯA LỜI MỞ ĐẦU Cơ sở của Nho giáo được hình thành từ thời Tây Chu, đặc biệt với sự đóng góp của Chu Công Đán, còn gọi là Chu Công. Đến thời Xuân Thu, xã hội loạn lạc, Khổng Tử (sinh năm 551 trước công nguyên) phát triển tư tưởng của Chu Công, hệ thống hóa v à tích cực truyền bá các tư tưởng đó. Chính vì thế mà người đời sau coi ông là người sáng lập ra Nho giáo. Cũng giống như nhiều nhà tư tưởng khác trên thế giới như Thích Ca Mầu Ni, Giê-xu,... người đời sau không thể nắm bắt các t ư tưởng của Khổng tử một cách trực tiếp m à chỉ được biết các tư tưởng của ông bằng các ghi chép do các h ọc trò của ông để lại. Khó khăn nữa l à thời kỳ đốt sách, chôn Nho của nhà Tần, hai trăm năm sau khi Kh ổng Tử qua đời khiến việc tìm hiểu tư tưởng gốc của Khổng Tử c àng khó khăn. Tuy nhiên, các nhà nghiên c ứu đời sau vẫn cố gắng t ìm hiểu và hệ thống các tư tưởng và cuộc đời của ông. Ngày nay chúng ta thường nghe nói “Quốc có quốc pháp,gia có gia phong” là những câu nói răn dạy để giáo dục con ng ười Việt Nam sống có phép tắc, khuôn mẫu đạo đức nhất định theo tinh thần “Nho giáo”, đồng thời còn là biểu tượng tự hào về truyền thống văn hóa dân tộc, là nguyên khí tinh thần độc lập, từ cường của một dân tộc, l à bản sắc riêng về truyền thống văn hóa. Vì vậy mà tư tưởng triết học của nho giáo có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của ng ười Việt. I. TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC CỦA NHO GIÁO. Kế thừa và phát triển tư tưởng của Chu Công,Khổng Tử đ ã tạo ra một trường phái tư tưởng mới được gọi là Nho gia và sau này đư ợc nâng lên thành Nho giáo. Thời Xuân Thu, Khổng Tử đã san định, hiệu đính và giải thích bộ Lục kinh gồm có Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Dịch, Kinh Xuân Thu và Kinh Nhạc. Về sau Kinh Nhạc bị thất lạc n ên chỉ còn năm bộ kinh thường được gọi là Ngũ kinh. Sau khi Khổng Tử mất, học trò của ông tập hợp các lời dạy để soạn ra cuốn Luận ngữ. Học trò xuất sắc nhất của Khổng Tử là Tăng Sâm, còn gọi là Tăng Tử, dựa vào lời thầy mà soạn ra sách Đại học. Sau đó, cháu nội của Khổng Tử là Khổng Cấp, còn gọi là Tử Tư viết ra cuốn Trung Dung. Đến thời Chiến Quốc, Mạnh Tử đưa ra các tư tưởng mà sau này học trò của ông chép thành sách Mạnh Tử. Từ Khổng Tử đến Mạnh Tử h ình thành nên Nho giáo nguyên thủy, còn gọi là Nho giáo tiền Tần (trước đời Tần), Khổng giáo hay tư tưởng Khổng-Mạnh. Nho giáo tiền Tần không phát triển mạnh vì lúc bấy giờ trong thời kỳ loạn lạc chiến tranh, mà tư tưởng chính trị trong học thuyết Nho giáo của ông thiên về hòa bình, dùng chữ Nhân để trị nước nên không được các nhà vua trọng dụng, vì vậy lúc bấy giờ tư tưởng của ông chỉ được truyền bá cho những học trò theo Nho gia ch ứ chưa được nâng lên thành một tôn giáo lớn. Mãi đến thời nhà Hán, khi giai cấp phong kiến cần một học thuyết đề cao luân lý đạo đức, đề cao tôn ti trật tự, đề cao đạo vua tôi, vai trò đặc quyền đặc lợi của giai cấp phong kiến, chính lúc này nó đã cần đến học thuyết của Khổng Tử. Tuy nhiên phải cải tạo lại, phải đề cao thần thánh hóa giai cấp cầm quyền, Đổng Trọng Thư chính là người đã cải tạo lại căn cứ trên cốt lõi của học thuyết Khổng Tử, khoát cho nó thêm màu sắc tôn giáo để nó phù hợp với lợi ích phong kiến, biến nó trở thành học thuyết vừa là luân lý đạo đức, vừa là triết học, vừa là tôn giáo. Chính lúc này Nho giáo đ ã được nâng lên tầm cao nhất trở thành quốc giáo, đồng thời là đường lối trị nước chính của Trung Hoa trong suốt 2000 năm lịch sử của chế độ phong kiến. 1. Tư tưởng triết học trong nho giáo của Khổng Tử: Tư tưởng triết học của Khổng Tử thể hiện tập trung ở ba nội dung: Quan điểm về trời,quỷ thần,con người; học thuyết về đạo đức; tư tưởng chính trị và xã hội. Trước Khổng Tử, quan niệm về trời đã được hình thành tương đối rõ ràng theo hai khuynh hướng : + Khuynh hướng thứ nhất, bắt nguồn từ thế giới quan tín ngưỡng nguyên thủy của người Trung Hoa cổ. Khuynh hướng này cho rằng có một đấng tối cao, đầy uy quyền, cai quản cả quỉ thần, con người và nhân vật đó là trời hay thượng đế. Trời bao bọc khắp nơi, là cái linh diệu quyết định sự biến hóa của muôn vật, làm ra sự sống chết của con người, sự linh thiêng của quỷ thần. Phàm cái đã hiện diện trong vũ trụ, thì không có cái gì thoát khỏi vòng tạo hóa của trời. Có lẽ, vì thế mà việc kính trời sợ trời trở thành một quan niệm mang tính thế giới quan truyền thống của người Trung Hoa, và những tập tục, nghi lễ tế trời, quỷ thần vừa mang tính chất tín ngưỡng, vừa mang tính chất văn hóa trở thành phổ biến đối với họ. Đến đời nhà Thương, quan niệm về Thượng đế được giai cấp quý tộc chủ nô đề cao và trở thành tư tưởng truyền thống được truyền bá rộng rãi trong xã hội. Quan niệm đó đã có sự ảnh hưởng đến các nhà tư tưởng sau này, đặc biệt là Khổng Tử. Từ thời trẻ ông đã nổi tiếng về việc tế lễ, cẩn trọng việc kính trời và quỷ thần. + Khuynh hướng thứ hai trong quan niệm về trời bắt đầu từ bức Hà Đồ của Phục Hy cho đến Chu Dịch đó chính là Thái cực. Quan niệm về Thái cực, âm dương, ngũ hành bao hàm tính chất tự nhiên và phép biên chứng thô sơ chất phát bắt nguồn từ kinh nghiệm đời sống lâu dài của người Trung Hoa đã dần trở thành tư tưởng truyền thống chi phối mạnh mẽ các triết gia Trung Hoa sau này.Quan ni ệm về trời của Khổng Tử bao hàm cả hai khuynh hướng trên một cách phức tạp và mâu thuẫn. Ông cho rằng vạn vật trong vũ trụ luôn sinh thành và biến hóa không ngừng, nguyên nhân sinh thành và bi ến hóa đó đều bao hàm hai mặt âm dương, vừa đối lập nhau vừa liên hệ tương tác với nhau trong một thể thống nhất là Thái cực.Lực vô hình nhưng mạnh mẽ giữ cho âm dương “trung hòa”, làm cho vũ trụ vạn vật sinh hóa không ngừng, các triết gia Trung Quốc cổ đại và Kh ...