Báo cáo ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS VÀ MÔ HÌNH SWAT ĐÁNH GIÁ LƯU LƯỢNG DÒNG CHẢY LƯU VỰC SÔNG BÉ

Lưu lượng dòng chảy được định nghĩa là thể tích nước chảy qua phần mặt cắt của một con sông tại một thời kỳ, đơn vị tính thường là m3/s. Đối với lưu vực sông, lưu lượng dòng chảy là một thông số thủy văn quan trọng xác định hình dạng, kích thước và các quá trình diễn ra trong lưu vực. Dựa vào kết quả quan trắc lưu lượng dòng chảy, có thể rút ra thông tin hữu ích, hỗ trợ cho công tác dự báo lũ, xác định xu hướng dòng chảy, tính toán lượng bồi lắng và...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Báo cáo " ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS VÀ MÔ HÌNH SWAT ĐÁNH GIÁ LƯU LƯỢNG DÒNG CHẢY LƯU VỰC SÔNG BÉ " HỘI THẢO ỨNG DỤNG GIS TOÀN QUỐC 2011 ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ GIS VÀ MÔ HÌNH SWAT ĐÁNH GIÁ LƯU LƯỢNG DÒNG CHẢY LƯU VỰC SÔNG BÉ (ASSESSING WATER DISCHARGE IN BE RIVER BASIN, VIETNAM USING GIS AND SWAT MODEL) Nguyễn Duy Liêm(1), Nguyễn Thị Hồng(2), Trương Phước Minh(3), Nguyễn Kim Lợi(1) (1) Bộ môn Thông tin Địa lý Ứng dụng (GIS) - Khoa Môi trường & Tài nguyên Trường Đại học Nông Lâm TPHCM (2) Trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội (3) Trường Đại học Sư Phạm Đà Nẵng Email: nguyenkimloi@gmail.com Abstract: This study applied SWAT (Soil and Water Assessment Tool) model and GIS technique to assess water discharge in Be river basin, Vietnam. The water discharge is an important hydrological parameters which defines the shape, size and course of the stream. The results of monitoring flow discharge can be useful information for flood forecasting, predicting sediment loads and assessing the impact of climate change to water resource. The study focused to quantify the impact of topographic, land use, soil and climatic condition on water discharge in Be river basin, Vietnam using SWAT model and GIS technology. In this integration, GIS supplies SWAT input data included elevation, soil properties, land use and weather data and creates graphical user interface for SWAT, while SWAT operates input data, delineates watershed, simulates different physical processes, displays output data as discharge. The simulation results in the period 1979 to 2007 represented fluctuation of discharge relatively well with both R2 and NSI values were above 0.7 in the period 1979 to 1994. This result can be used for predicting the effect of changing land use and conservation pratices on water discharge within the basin, helping to water quantity and quality assessment. Keywords: SWAT, Water Discharge, GIS, Be River Basin.1. GIỚI THIỆU Lưu lượng dòng chảy được định nghĩa là thể tích nước chảy qua phần mặt cắt của mộtcon sông tại một thời kỳ, đơn vị tính thường là m3/s. Đối với lưu vực sông, lưu lượng dòng chảylà một thông số thủy văn quan trọng xác định hình dạng, kích thước và các quá trình diễn ratrong lưu vực. Dựa vào kết quả quan trắc lưu lượng dòng chảy, có thể rút ra thông tin hữu ích,hỗ trợ cho công tác dự báo lũ, xác định xu hướng dòng chảy, tính toán lượng bồi lắng và đánhgiá tác động của biến đổi khí hậu lên nguồn nước. Hiện nay, cùng với sự phát triển của công nghệ GIS (Geographic Information System),nhiều mô hình thủy văn đã ra đời, cho phép tính toán lưu lượng dòng chảy một cách chínhxác, dễ dàng và nhanh chóng hơn so với phương pháp quan trắc truyền thống. Một trong số đólà mô hình SWAT (Soil and Water Assessment Tool). Đây là mô hình ở cấp độ lưu vực sôngcó khả năng tích hợp với GIS, nhờ đó nâng cao độ chính xác của kết quả mô phỏng dòng chảytừ mưa và các đặc trưng vật lý trên lưu vực. Trong mối liên kết này, GIS cung cấp dữ liệu đầuvào, giao diện tương tác người dùng cho SWAT, trong khi SWAT sử dụng dữ liệu từ GIS môphỏng các quá trình vật lý diễn ra trên lưu vực. 7 HỘI THẢO ỨNG DỤNG GIS TOÀN QUỐC 2011 Mục tiêu của bài báo này là tích hợp mô hình SWAT và công nghệ GIS mô phỏng dòngchảy trên lưu vực sông Bé từ dữ liệu độ cao số (DEM), sử dụng đất, đất và thời tiết. Qua đó,đánh giá diễn biến lưu lượng dòng chảy cũng như rút ra quy luật dòng chảy trên lưu vực này.2. ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU Sông Bé là một trong 4 phụ lưu lớn của hệ thống sông Đồng Nai, với diện tích khoảng7.650 km2, lưu lượng dòng chảy khoảng 255 m3/s. Phạm vi lưu vực trải dài trong khoảng tọađộ 11o06’ - 12o22’ độ vĩ Bắc và 106o35’ - 107o31’ độ kinh Đông, thuộc địa phận các tỉnhBình Phước, Bình Dương, Đồng Nai, Đắc Nông và một phần nhỏ trên đất Campuchia (xemHình 1). Địa hình lưu vực sông Bé biến đổi rất đa dạng và phức tạp: trên lưu vực vừa có địahình đồi núi lại vừa có địa hình trung du dạng gò đồi úp bát và lượn sóng xen lẫn một ít đồngbằng nhỏ, hẹp và một số dạng lòng chảo (bàu trũng). Độ cao của lưu vực giảm dần theohướng Đông Bắc - Tây Nam, từ 750 - 1.000 m ở vùng thượng, trung lưu xuống vùng hạ lưuchỉ còn 80 - 100 m và tăng dần từ phía Tây lưu vực với 80 - 150 m sang phía Đông lưu vựcvới 250 - 700 m. Về khí hậu, lưu vực sông Bé nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của chế độ khíhậu nhiệt đới gió mù ...