Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp trong hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Bài viết nghiên cứu và tìm hiểu về tính hợp hiến hợp pháp của văn bản quy phạm pháp luật; thực tiễn vi phạm yêu cầu về tính hợp hiến, hợp pháp trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật; nguyên nhân của những sai phạm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp trong hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật Chóc Mõng N¨m Míi - 2014 BAÃO ÀAÃM TÑNH HÚÅP HIÏËN, HÚÅP PHAÁP TRONG HOAÅT ÀÖÅNG BAN HAÂNH VÙN BAÃN QUY PHAÅM PHAÁP LUÊÅT NGUYỄN DUY PHƯƠNG* Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) năm 2008 và Luật Ban hành VBQPPL của Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) năm 2004 là những cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Điều 3 Luật Ban hành VBQPPL đã xác định các nguyên tắc xây dựng, ban hành VBQPPL, trong đó có nguyên tắc: “Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất của văn bản quy phạm pháp luật trong hệ thống pháp luật“ (khoản 1). 1. Tính hợp hiến hợp pháp của văn bản ban hành văn bản các cơ quan nhà nước chỉ quy phạm pháp luật được quy định những vấn đề thuộc thẩm Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa quyền của mình. Việt Nam là một nhà nước đơn nhất, được tổ Nội dung của văn bản phù hợp với quy chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung định của pháp luật: nội dung của VBQPPL dân chủ. Quốc hội là cơ quan duy nhất có được ban hành phải phù hợp với Hiến pháp, quyền lập hiến, lập pháp. Do đó, để đảm bảo luật; văn bản của cơ quan cấp dưới phải phù tính hợp hiến, hợp pháp, các văn bản của các hợp với văn bản của cơ quan cấp trên; văn cơ quan nhà nước khác không được trái bản của UBND phải phù hợp với văn bản VBQPPL của Quốc hội. của HĐND. Văn bản được ban hành đúng trình tự, thủ Một VBQPPL được xem là hợp hiến, tục, thể thức và kỹ thuật trình bày theo quy hợp pháp khi văn bản đó bảo đảm đủ các định của pháp luật: VBQPPL phải được ban điều kiện sau đây: hành theo trình tự, thủ tục được quy định trong Ban hành đúng căn cứ pháp lý: khi ban Luật ban hành VBQPPL và Luật ban hành hành VBQPPL, cơ quan ban hành phải xác VBQPPL của HĐND và UBND dân 2004. định căn cứ pháp lý cho việc ban hành văn bản. Những văn bản làm căn cứ pháp lý phải 2. Thực tiễn vi phạm yêu cầu về tính hợp là những văn bản đang có hiệu lực thi hành. hiến, hợp pháp trong việc ban hành văn Ban hành đúng thẩm quyền: Luật ban bản quy phạm pháp luật hành VBQPPL và Luật ban hành VBQPPL Thực tiễn những năm qua cho thấy, của HĐND và UBND năm 2004 đã quy nguyên tắc bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp định cụ thể về thẩm quyền ban hành loại văn trong hoạt động ban hành VBQPPL ở nước bản cũng như nội dung văn bản. Do đó, khi ta chưa được bảo đảm. Tình trạng văn bản * TS. Khoa Luật, Đại học Huế. Söë 01 (257) T01/2014 NGHIÏN CÛÁU LÊÅP PHAÁP 21 BAÂN VÏÌ DÛÅ AÁN LUÊÅT trái Hiến pháp, trái luật còn khá phổ biến. phủ về thời hạn tạm giữ phương tiện và Theo số liệu của Bộ Tư pháp, sau 5 năm không đúng thẩm quyền vì theo Pháp lệnh thực hiện quy định của Chính phủ về kiểm Xử lý vi phạm hành chính 2002, chỉ có Ủy tra và xử lý văn bản pháp luật (2003-2008), ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ mới đã có 6.900 văn bản trái pháp luật, chiếm tỷ được quy định hành vi nào là vi phạm hành lệ 12% số văn bản được kiểm tra. Chỉ riêng chính và mức phạt đối với từng hành vi. Hay trong 800 văn bản của Bộ Nông nghiệp và Quyết định 33/2008/QĐ-BYT về tiêu chuẩn Phát triển nông thôn đã có khoảng 200 văn sức khỏe người điều khiển phương tiện giao bản trái luật. Con số này tại Bộ Giao thông thông cơ giới đường bộ do Bộ Y tế ban hành vận tải là 12 trong số gần 60 văn bản được ngày 30/9/2008 quy định, người cân nặng kiểm tra1… Năm 2010, Bộ Tư pháp kiểm tra dưới 40 kg hoặc cao dưới 1,45 mét thì không và phát hiện gần 7.000 văn bản (trong tổng đủ điều kiện điều khiển môtô từ 50 phân số hơn 90.000 văn bản) có dấu hiệu vi phạm khối trở lên. Người có chiều cao dưới 1,5 pháp luật. Bộ Tư pháp đã kiến nghị xử lý mét hoặc nặng dưới 40 kg không đủ điều hơn 6.500 văn bản, chiếm 94,5% trên tổng kiện lấy giấy phép lái xe hạng B1. Đây cũng số văn bản phát hiện có sai sót. Tỷ lệ vi là một văn bản được ban hành trái thẩm phạm về ban hành văn bản trái luật do các quyền vì quy định tiêu chuẩn sức khỏe địa phương tự kiểm tra phát hiện trong 5 người điều khiển phương tiện giao thông cơ năm qua cũng khá lớn. Trong hơn 35.800 giới đường bộ phải được ban hành dưới hình văn bản tiếp nhận do các đơn vị ban hành, thức Thông tư liên tịch giữa Bộ Y tế và Bộ Bộ Tư pháp đã phát hiện hơn 4.300 văn bản Giao thông Vận tải. sai luật2. Ngày 19/6/2012, báo cáo một số 2.2. Vi phạm nội dung, không có căn kết quả công tác tư pháp 6 tháng đầu năm cứ pháp lý 2012, Bộ Tư pháp cho biết, qua kiểm tra hơn Đó là những VBQPPL được ban hành 17.000 văn bản quy phạm pháp luật ở các có nội dung trái Hiến pháp, trái luật, trái văn bộ, ngành và 63 tỉnh, thành phố, Bộ đã ph ...