Bảo tàng ư để làm gì

Bảo tàng là một thiết chế văn hóa. Do vậy, bảo tàng là thước đo đẳng cấp văn hóa của một quốc gia, một thành phố. Ở Việt Nam thì sao?Không phải ngẫu nhiên, bảo tàng luôn được trình bày nổi bật trong bản đồ giao thông, du lịch của hầu hết các đô thị lớn trên thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bảo tàng ư để làm gìBảo tàng ư, để làm gì?Bảo tàng là một thiết chế văn hóa. Do vậy, bảo tàng là thước đo đẳng cấp vănhóa của một quốc gia, một thành phố. Ở Việt Nam thì sao?Không phải ngẫu nhiên, bảo tàng luôn được trình bày nổi bật trong bản đồ giaothông, du lịch của hầu hết các đô thị lớn trên thế giới. Thậm chí, đó là một điểmđến không thể thiếu với mỗi tour dành cho du khách nước ngoài.Bảo tàng (Mouseion) là biểu thị một địa điểm hoặc một ngôi đền dành riêng choMuses ngự. Theo thần thoại Hy Lạp, Muses là các vị thần bảo trợ cho nghệ thuật.Vào buổi đầu, theo nhà văn Pausanias (115 - 180), chỉ có ba vị Muses là Aoide (lờica, giọng hát), Melete (sự tập trung tư tưởng) và Mneme (trí nhớ). Ba nữ thủy thầnnày tượng trưng cho ba điều cần thiết trong nghệ thuật thơ và trong việc thực hànhtôn giáo cổ Hy Lạp. Còn ở thành Delphi, người ta thờ ba vị nữ thần Muses là Nētē,Mesē và Hypatē cũng là tên ba sợi dây đàn lyre. Ngày nay, truyền thuyết thôngdụng nhất về các Muses thuộc về triết gia Plato (427 - 348 TCN), trong tác phẩmIon, có cả thảy 9 vị Muse. Plato tuy sống trước Pausanias 5 thế - kỷ, nhưng truyềnthuyết ông nhắc đến có sau thuyết của Pausanias.Trong số họ, người chị cả Calliope có giọng du dương ngày nay được coi là nữthần bảo trợ cho thiên anh hùng ca (sử thi); Clio người ca tụng bảo trợ cho sửhọc; Terpsichorê, người vũ nữ khêu gợi bảo trợ múa và khiêu vũ… Tóm lại, cácnữ thần chăm lo việc học tập và nghệ thuật, từ lịch sử, thi ca… cho tới điêu khắc,kiến trúc.Cũng vì thế, trong số rất nhiều định nghĩa về bảo tàng, định nghĩa của Hội Bảotàng Mỹ được nhiều người cho là đầy đủ nhất: Bảo tàng là một thiết chế đượcthành lập hoạt động lâu dài, phi vụ lợi, không chỉ tồn tại vì mục tiêu tiến hành cáctrưng bày nhất thời. Bảo tàng được miễn thuế thu nhập quốc gia, mở cửa phục vụcông chúng và hoạt động theo hướng quan tâm của công chúng, vì mục đích bảoquản và giữ gìn, nghiên cứu, thu thập, trưng bày và giới thiệu tới công chúng cáchiện vật, mẫu vật có giá trị văn hóa và giáo dục, kể cả những hiện vật về nghệ thuậtvà khoa học (cả những hiện vật sống và vô tri), tư liệu lịch sử và kỹ thuật. Do vậy,các bảo tàng còn bao gồm cả các vườn thực vật, các vườn thú, bể cá, đài thiên văn,cung điện, di tích lịch sử và các di chỉ mà đáp ứng nhu cầu nêu ra ở trên.Với tư cách là nơi trưng bày và lưu trữ tài liệu, hiện vật cổ liên quan đến một hoặcnhiều lĩnh vực như lịch sử, văn hóa của một dân tộc hay một giai đoạn lịch sử nàođó nhằm mục đích giáo dục, học tập, nghiên cứu và thỏa mãn trí tò mò tìm hiểu vềquá khứ, thì nhiều người còn định nghĩa một cách đơn giản, nhưng đầy ý nghĩa:Bảo tàng là nơi lưu giữ ký ức.Những bảo tàng sớm nhất được hình thành từ các bộ sưu tập, nhất là sưu tập nghệthuật tư nhân của các gia đình giàu có, quý tộc. Bảo tàng công cộng đầu tiên mởcửa cho người dân vào xem là Bảo tàng Capitoline, vào năm 1471 khi Giáo hoàngSixtus IV tặng một nhóm các tác phẩm điêu khắc cổ đại quan trọng cho người dânRome.Tiếp đó là Viện Bảo tàng Vatican, năm 1506. Bảo tàng lâu đời nhất ở Vương quốcAnh là Bảo tàng vũ khí Hoàng gia, mở cửa cho công chúng vào năm 1660… Gọi làcông cộng, nhưng các bảo tàng cũng chỉ mở cửa cho giới trung lưu và thượng lưu.Tại London, thậm chí tới năm 1800, du khách của Bảo tàng Anh phải chờ hai tuầncho một vé vào cửa và cũng chỉ giới hạn trong hai giờ. Vào thời Victoria, các bảotàng chỉ mở cửa vào buổi chiều Chủ nhật. Bảo tàng có lượng khách tham quanđông nhất ngày nay là Louvre (Paris, Pháp) cũng chỉ mở cửa cho công chúng từnăm 1793, sau cuộc Cách mạng Tư sản.Cuộc cách mạng tư sản châu Âu với tư tưởng dân chủ đã tạo cơ hội bình đẳng chomọi người trong việc học tập, hưởng thụ và sáng tạo nghệ thuật. Các bảo tàng lừngdanh nhất thường thiên về mỹ thuật vì các tác phẩm của điêu khắc, hội họa thườnglà độc bản.Xã hội càng văn minh thì thư viện và bảo tàng càng ý nghĩa. Và trong xã hội vănminh, những giá trị vô hình luôn được đề cao và coi trọng hơn những giá trị vậtchất hữu hình. Đó cũng là lý do vì sao ở nhiều nước, các tỉ phú thường chọn cáchhiến tặng cho xã hội bằng việc xây dựng thư viện, bảo tàng hoặc trường học. Đócũng là lý do vì sao các sự kiện, các buổi chiêu đãi thường được đánh giá cao khitổ chức ở các bảo tàng.Nhiều người đã ví, đến New York mà không đến Metropolitan Museum of Art làchưa đến nước Mỹ; đến Paris mà không ghé Louvre là chưa đến Pháp… cũng nhưchưa đến Prado (Madrid) là chưa đến Tây Ban Nha. Chỉ trong vòng 20 năm trở lạiđây, số lượng các bảo tàng trên thế giới đã tăng gấp đôi, từ 30.000 lên đến 60.000bảo tàng.Chưa tính đến độ giàu có về giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học của các tư liệu, mớixét ở khía cạnh diện tích và sự tráng lệ, những Louvre, Prado, MetropolitanMuseum of Art xứng đáng là nơi ngự của các Muses. Xâm lược Việt Nam, nhưngngười Pháp cũng đã lập ra Viện Viễn đông Bác cổ (EFEO) từ ngày 20/1/1900. ...