Bệnh cột sống

Xương sống trẻ sơ sinh có có 33 đốt: 7 đốt cổ, 12 đốt ngực, 5 đốt thắt lưng, 5 đốt hông và 4 đốt cụt. Tới khi trưởng thành, các đốt hông và cụt dính lại với nhau, chỉ còn lại hai xương cùng và xương cụt. Vì thế người trưởng thành chỉ có 26 đốt xương sống. Xương sống nâng đỡ sức nặng các phần ở bên trên của cơ thể là đầu, mình, hai tay. Cột sống chạy từ đáy hộp sọ xuống tới cuối lưng, bao bọc và bảo vệ dây cột sống (spinal cord). Dây...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh cột sốngBệnh Cột SốngBác sĩ Nguyễn Ý Ðức (Câu Chuyện Thầy Lang)Xương sống trẻ sơ sinh có có 33 đốt: 7 đốt cổ, 12 đốt ngực, 5 đốt thắt lưng, 5 đốt hông và4 đốt cụt.Tới khi trưởng thành, các đốt hông và cụt dính lại với nhau, chỉ còn lại hai xương cùng vàxương cụt. Vì thế người trưởng thành chỉ có 26 đốt xương sống.Xương sống nâng đỡ sức nặng các phần ở bên trên của cơ thể là đầu, mình, hai tay.Cột sống chạy từ đáy hộp sọ xuống tới cuối lưng, bao bọc và bảo vệ dây cột sống (spinalcord). Dây cột sống gồm có các tế bào thần kinh, các bó sợi thần kinh kết nối tất cả cácbộ phận của cơ thể với não bộ. Từ cột sống, phát xuất 32 đôi dây thần kinh tủy sống.Xương sống khớp với hộp xương sọ, xương sườn, đai hông và là nơi bám của các cơlưng.Cột sống không đứng ngay thẳng mà có nhiều đoạn hơi cong để chịu sức nặng cơ thể hữuhiệu hơn trong các thế đứng khác nhau.Các đốt xương sống được dây chằng và hơn 400 cơ bắp nho nhỏ neo giằng hỗ trợ.Dây chằng (ligament) là một băng mô liên kết xơ cứng, mầu trắng, nối hai xương vớinhau ở vùng khớp. Các dây này không đàn hồi nhưng có thể uốn cong, giữ cho khớpmạnh hơn và giới hạn sự chuyển động của khớp về một phía nào đó.Nằm giữa các đốt xương là một cấu trúc dẹp (đĩa liên sống) cấu tạo bằng chất collagen rấtbền chắc dùng làm chất đệm cho đốt xương, chống đỡ với sức mạnh va chạm.Khi mới sanh, nước chiếm 80% thành phần cấu tạo đĩa và đĩa mềm sốp. Tới tuổi gia tăng,nước trong đĩa khô dần. Vì đĩa không có mạch máu nuôi dưỡng, cho nên khi bị tổnthương thì không tự lành được. Khi đĩa bị chấn thương, dây thần kinh bị đè kẹp và gây rađau đớn vô cùng cho chân. Đốt ở phía cuối cột sống là nơi gây ra nhiều đau hơn cả.Khi các thành phần cấu tạo xương sống bị tổn thương, siêu vẹo, co kéo thì đau lưng xảyra. Mấy bệnh thông thường của cột sống:Thoái hóa đĩa đệm (Degenerative Disc Disease)Ðĩa đệm là một cấu trúc sụn-xơ nằm giữa hai đốt sống.Toàn bộ đĩa đệm chiếm ¼ chiều dài cột sống và hoạt động như một bộ phận giảm sốc đểbảo vệ não và dây thần kinh não tủy khi cơ thể vận động mạnh, như chạy nhẩy, uốnmình.Một số tác giả coi thoái hóa đĩa đệm như một diễn biến của sự hóa già. Ðĩa giảm đàn hồi,dẻo dai và giảm sốc. Lớp dây chằng bao bọc đĩa trở nên giòn, dễ gẫy. Ðồng thời phầnchất mềm ở giữa đĩa bắt đầu khô và teo lại, mấu xương (spur) mọc nhô ra ở cạnh đốtxương sống và mặt khớp đốt xương. Ðĩa đệm xẹp và mấu xương nhô ra sẽ làm thu hẹpkhoảng trống dành cho dây cột sống, do đó rễ dây thần kinh bị đè ép.Không phải ai bị thoái hóa đĩa đệm cũng bị đau lưng. Cơn đau thường xảy ra khi bệnhnhân ngồi vì lúc này phần dưới cột sống chịu sức nặng gấp ba lần khi đứng.Cơn đau tăng khi bệnh nhân cúi xuống, nâng vật nặng hoặc vặn mình. Ði lại hoặc chạychậm đôi khi làm cơn đau giảm đi. Khi nằm, áp lực lên đĩa đệm giảm và làm bớt đau.Ngoài đau lưng, bệnh nhân còn cảm thấy đau nhói nhói, tê tê ở dưới chân và bàn chân vìdây thần kinh có thể bị kẹp hoặc đè ép.Chụp X-quang MRI hoặc CT scan là hai phương tiện rất hữu hiệu để xác định bệnh.MRI cho biết mức độ thoái hóa và thoái vị của đĩa đệm.Có nhiều biện pháp trị liệu khác nhau:a- Không giải phẫu-Trước hết, bệnh nhân cần kiểm soát cơn đau: chườm lạnh để làm giảm đau, chườm nóngđể cơ bắp thư giãn,-Dùng thuốc chống đau như acetaminophen, thuốc chống đau không có steroids(NSAIDS), thuốc có chất á phiện, thuốc thư giãn bắp thịt.-Ðôi khi, bác sĩ cũng có thể chích cortisone vào màng tủy xương.Ngoài ra, châm cứu, thủ thuật chỉnh xương, thoa nắn, siêu âm... cũng có nhiều công hiệu.Ðôi khi người bệnh phải phối hợp nhiều phương thức khác nhau, chứ không có mộtphương thức chung cho mọi người bệnh.b- Tập luyện, vật lý trị liệuKhi cơn đau đã giảm, bệnh nhân cần tích cực tập luyện các thành thần cấu tạo cột sống.Tập luyện mang lại một số lợi ích như sau:-Giúp các thành phần cấu tạo xương sống duy trì sự bền bỉ và sức mạnh, giảm áp lựcxuống đĩa đệm. Nhờ đó, cơn đau giảm bớt.-Vận động mang chất dinh dưỡng tới cho đĩa đang bị thoái hóa, tổn thương. Tập vươngiãn theo thể điệu để tăng cường sức mạnh của bắp thịt dọc theo xương sống, nhờ đó cơnđau cũng giảm.c- Thay đổi lối sống, thói quenBệnh nhân cũng nên tránh các động tác gây ảnh hưởng cho đĩa đệm, như là nâng vật quánặng, vặn lưng quá cong và nên sử dụng ghế đệm đỡ lưng.Nếu hút thuốc lá thì nên ngưng, vì thuốc lá làm giảm máu tới nuôi dưỡng đĩa. Nếu quámập phì cũng cần giảm cân.d- Sau sáu tháng phối hợp điều trị như trên mà cơn đau không những không giảm, màcòn gia tăng, gây trở ngại cho cuộc sống, cho công việc hàng ngày thì có thể nghĩ tới giảiphẫu.Có hai phương thức giải phẫu thường được dùng:-Nối tiếp đốt sống (Fusion lumbar spine):Ðĩa thoái hóa được lấy ra và thay thế bằng xương của người bệnh hoặc xương tổng hợp.Xương sẽ mọc ra trên xương ghép và hai đốt xương sẽ dính với nhau. Bệnh nhân sẽkhông còn cảm thấy đau vì đĩa thoái hóa không còn nữa.Phương thức này có vài khuyết điểm: vết mổ đau, mất thời gian lâu để đố ...