Bệnh 'đi khom lưng' do virut CHIKV

Bệnh sốt chikungunya là gì? Là một bệnh do nhiễm virut Chikungunya (CHIKV), lây truyền sang người qua các vết đốt của muỗi. Virut CHIKV lần đầu tiên được phân lập từ máu của bệnh nhân bị sốt ở Tanzania năm 1953. Virut CHIKV đã được xác đinh là nguyên nhân gây ra các vụ dịch ở khu vực Tây, Trung và Nam của châu Phi và một số khu vực ở châu Á. Virut lưu hành mọi nơi ở châu Phi; các nhà khoa học cho rằng vòng luân chuyển giữa muỗi và khỉ đóng vai trò quan...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh “đi khom lưng” do virut CHIKV Bệnh “đi khom lưng” do virut CHIKV Bệnh sốt chikungunya là gì? Là một bệnh do nhiễm virut Chikungunya (CHIKV), lây truyền sang ngườiqua các vết đốt của muỗi. Virut CHIKV lần đầu tiên được phân lập từ máu củabệnh nhân bị sốt ở Tanzania năm 1953. Virut CHIKV đã được xác đinh là nguyênnhân gây ra các vụ dịch ở khu vực Tây, Trung và Nam của châu Phi và một số khuvực ở châu Á. Virut lưu hành mọi nơi ở châu Phi; các nhà khoa học cho rằng vòngluân chuyển giữa muỗi và khỉ đóng vai trò quan trọng cho phép virut có cơ hội tồntại lâu dài trong môi trường tự nhiên. Vì những người nhiễm bệnh thường bị đaucác khớp và không thể đi thẳng được nên còn gọi “bệnh đi khom lưng” Thời gian ủ bệnh và biểu hiện của bệnh sốt Chikungunya? Thời gian ủ bệnh (thời gian từ khi nhiễm virut đến lúc khởi bệnh) có thểkéo dài từ 2-12 ngày, nhưng thường là 3-7 ngày. Các nhà khoa học cho rằng có thểcó trường hợp nhiễm virut CHIKV thầm lặng (không có triệu chứng). Là một bệnh nguyên nhân do virut nên sốt Chikungunya có đặc tính củabệnh nhiễm virut cấp tính, thường khởi phát đột ngột với các dấu hiệu ban đầu làsốt và đau khớp, sau đó xuất hiện thêm các triệu chứng như đau đầu, mệt mỏi,buồn nôn, đau cơ và phát ban. Bệnh thường kéo dài từ 1 - 7 ngày với biểu hiện sốtcao đột ngột từ 39-40oC và rét run từng cơn. Thời kỳ cấp tính thường kéo dàitrong vòng 2-3 ngày, sau đó nhiệt độ trở về trạng thái bình thường. Bệnh nhânthường mệt mỏi khoảng vài tuần sau đó. Thêm vào đó, một số bệnh nhân bị đaukhớp không cử động được hoặc viêm khớp có thể kéo dài từ vài tuần đến vàitháng. Do cùng lưu hành với sốt xuất huyết nên các trường hợp sốt Chikungunyađôi khi bị chẩn đoán là sốt xuất huyết, vì thế tỷ lệ mắc bệnh trên thực tế sẽ cao hơncác số liệu báo cáo. Theo các y văn khoa học thì hầu như bệnh sốt chikungunyakhông gây tử vong, không gây tổn thương hệ thần kinh cũng như không gây xuấthuyết. Những trường hợp sau khi nhiễm virut CHIKV có thể có miễn dịch bảo vệlâu dài đối với bệnh này. Mặc dù bệnh sốt Chikungunya thường nhẹ và không nguy hại đến tínhmạng, nhưng với đặc tính là đau các khớp nên sẽ ảnh hưởng đến khả năng laođộng của những người bệnh trong thời kỳ mắc bệnh cũng như trong thời kỳ hồiphục sau đó. Thường bệnh nhân bị đau nhiều ở những khớp nhỏ như khớp bàn tay,cổ tay, khuỷu tay, mắt cá chân và hạn chế vận động ở những khớp lớn (đốt sống,khớp háng và khớp vai...). Bệnh nhân thường bị đau khớp nhiều vào buổi sáng, cóthể cải thiện bằng những bài tập nhẹ nhưng sẽ nặng lên nếu tập quá sức. Con người bị nhiễm virut Chikungunya từ đâu? Virut CHIKV lây truyền qua vết đốt của muỗi nhiễm virut. Muỗi đốt ngườinhiễm virut CHIKV sẽ trở thành muỗi nhiễm virut và có khả năng truyền bệnh.Khỉ và một số động vật hoang dại có thể là nguồn lây tự nhiên của virut. Vật chủtrung gian truyền bệnh (vectơ) của virut CHIKV là muỗi Aedes aegypti, một loàimuỗi nhà và hay đốt người vào ban ngày. Muỗi Aedes albopictus (hay còn gọi làmuỗi hổ châu Á) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc lan truyền virut ở khuvực châu Á. Người ta cũng phân lập được virut ở một số loài muỗi sống ở khu vựcrừng châu Phi. Ngoài virut CHIKV, các loại muỗi này đã được xác định là vật chủtrung gian truyền một số bệnh như bệnh do virut sốt vàng, sốt xuất huyết... Ở Việt Nam, muỗi Aedes aegypti xuất hiện rộng rãi từ Bắc tới Nam, từthành thị đến nông thôn, từ đồng bằng tới các vùng trung du và có chiều hướngphát triển ở vùng núi cao. Muỗi phát triển quanh năm, nhiều nhất vào mùa mưa, ởmiền Bắc phát triển mạnh nhất từ tháng 5 đến tháng 11, miền Nam từ tháng 4 đếntháng 8, miền Trung từ tháng 6 đến tháng 1 năm sau. Loài muỗi này thường sửdụng các vật chứa nước trong và xung quanh nhà làm nơi sinh sản (bể, phuy, vại,chum, chai vỡ, lốp xe hỏng, máng nước đọng, máng nước cho gia súc, bát kê chânchạn, đĩa kê bình hoa...). Mùa mưa bão là điều kiện thuận lợi nhất cho quá trìnhtrưởng thành của muỗi. Chẩn đoán xác định bệnh sốt Chikungunya như thế nào? Do biểu hiện lâm sàng của bệnh thường không điển hình và dễ nhầm vớibệnh sốt xuất huyết, vì thế để chẩn đoán xác định phải cần tới các chẩn đoánphòng thí nghiệm. Các xét nghiệm hiện nay thường dùng là xét nghiệm phát hiệnkháng thể chống lại virut (IgM), phân lập virut và phản ứng chuỗi polyme (PCR). Điều trị bệnh sốt Chikungunya như thế nào? Hiện tại chưa có vaccin để dự phòng hoặc thuốc chống virut đặc hiệu đểđiều trị bệnh sốt Chikungunya. Vì thế, chủ yếu là điều trị triệu chứng như nghỉngơi, bù nước và sử dụng các loại thuốc hạ sốt như paracetamol... (không đượcdùng aspirin). Người bệnh cần tránh muỗi đốt thêm (nên ở trong nhà hoặc ở trong màntrong những ngày đầu mắc bệnh) để cắt đứt chu kỳ truyền bệnh (muỗi - người -muỗi), hạn chế khả năng muỗi đốt rồi truyền ...