Bệnh do muỗi cát

Muỗi truyền bệnh có nhiều loại khác nhau. Trong thời gian qua, muỗi truyền bệnh sốt rét, sốt xuất huyết, giun chỉ bạch huyết... đã được nói đến nhiều. Riêng loài muỗi cát ít khi được đề cập. Muỗi cát có đặc điểm “nhận dạng” rất riêng Muỗi cát có tên khoa học là Phlebotomine sandflies hoặc Phlebotomus, chúng nhỏ khoảng 3mm, màu vàng trắng; trên chân, cánh, thân đều có lông. Cánh muỗi hình bầu dục, đầu mút cánh hình mũi mác. Mắt to, đen, nổi rõ, rất dễ nhận biết. Loài muỗi này có chân dài với một...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh do muỗi cát Bệnh do muỗi cátMuỗi truyền bệnh có nhiều loại khác nhau. Trong thờigian qua, muỗi truyền bệnh sốt rét, sốt xuất huyết, giunchỉ bạch huyết... đã được nói đến nhiều. Riêng loài muỗicát ít khi được đề cập.Muỗi cát có đặc điểm “nhận dạng” rất riêngMuỗi cát có tên khoa học là Phlebotomine sandflies hoặcPhlebotomus, chúng nhỏ khoảng 3mm, màu vàng trắng;trên chân, cánh, thân đều có lông. Cánh muỗi hình bầudục, đầu mút cánh hình mũi mác. Mắt to, đen, nổi rõ, rấtdễ nhận biết. Loài muỗi này có chân dài với một kiểu baynhảy khá đặc biệt như bay một đoạn ngắn rồi lại đậu. Tráivới tất cả các loại côn trùng hai cánh chích đốt khác, haicánh của loài muỗi cát không khép vào thân khi đậu nghỉmà dựng đứng trên thân tạo thành hình chữ V.Muỗi cát sống hoang dại, trú ẩn Thời kỳ ủ bệnh doở các hốc cây, kẽ đá... đặc biệt nhiễm Leishmaniahay gặp ở các tổ mối. Chỉ có trung bình khoảng 3muỗi cái mới hút máu người và tháng, ngắn nhất là 3các loại động vật. Ở Việt Nam, tuần, dài nhất là 18đã phát hiện muỗi cát ở Cẩm tháng. Nếu bị mắcBình (Hải Dương), Ghềnh (Ninh bệnh do nhiễm ký sinhBình), Đức Phổ (Quảng Ngãi)... trùng Leishmania không được điều trị sẽMuỗi cát thường đốt hút máu sau có tỷ lệ tử vong caokhi trời tối nhưng cũng có thể trong vòng từ 3 - 20đốt vào ban ngày ở trong rừng tháng; ở người lớn tỷkhi có mây che phủ. Do muỗi có lệ tử vong chiếm 90 -vòi ngắn nên chúng không thể 95%, ở trẻ em tỷ lệ tửđốt, hút máu người xuyên qua vong có thể chiếm tớiquần áo được. 75 - 85%. Nếu đượcMuỗi cát cái là trung gian truyền phát hiện và điều trị kịp thời thì nguy cơ tửbệnh Leishmania cho súc vật vong giảm xuống dướithuộc các loài gặm nhấm như 10%.chuột, loài có nanh như chó,mèo, cáo... và nhiều loại độngvật có vú, trong đó có cả con người.Những bệnh do nhiễm LeishmaniaKý sinh trùng Leishmania có 3 thể và 3 chủng, mỗi chủngLeishmania gây ra một loại bệnh khác nhau.Bệnh Kala-azar: gọi là bệnh sốt đen, còn gọi là thể ẤnĐộ. Mầm bệnh là loại ký sinh trùng Leishmaniadonovani. Nguồn bệnh là người, tất cả mọi lứa tuổi đều cóthể bị mắc bệnh nhưng tỷ lệ bệnh được ghi nhận cao hơnở người lớn. Bệnh thường có biểu hiện với các triệuchứng lâm sàng như sốt cao từ 39oC đến 40oC, sốt códạng làn sóng. Gan, lách sưng to nhanh trong khoảng từ 3- 6 tháng. Da bệnh nhân có màu sẫm, tóc giòn. Bạch cầu,hồng cầu giảm nhiều. Sau khi mắc bệnh, nếu bệnh nhânthoát chết, trên da người bệnh xuất hiện những nốt mụngọi là thể Leishmaniod, trong nốt mụn chứa rất nhiều kýsinh trùng Leishmania. Chukỳ sinh trưởng của muỗi cát và vòng truyền bệnh.Bệnh Kala-azar trẻ em:còn gọi là thể Địa Trung Hải. Mầm bệnh là loại ký sinhtrùng Leishmania donovani infantum. Bệnh thường gặp ởtrẻ em. Ngoài nguồn bệnh là người, còn có các loại độngvật khác như chó, chuột, sóc, chồn, cáo... Bệnh thườngđược biểu hiện sớm với các vết loét ở da có đường kínhkhoảng 2cm; sau đó xuất hiện các triệu chứng như bệnhKala-azar ở người lớn như: sốt cao, sốt có dạng làn sóng;gan, lách sưng to, da bị sẫm màu... nhưng ở vào giai đoạnsau không xuất hiện các nốt mụn Leishmaniod như thểbệnh ở người lớn.Bệnh Leishmania phủ tạng Đông Phi: còn gọi là thể châuPhi. Mầm bệnh là loại ký sinh trùng Leishmania donovaniarchibadi. Nguồn bệnh là người và các loại động vật có vúhoang dại, động vật ăn thịt và động vật gặm nhấm. Bệnhxuất hiện những nốt mụn ở trên da, sau trở thành vết loét.Bệnh nhân bị sốt, gan, lách sưng to, da sẫm màu; có thểcó những nốt mụn Leishmaniod ở da sau khi bệnh lùi.Điều trị bệnh do LeishmaniaChẩn đoán bệnh do nhiễm Leishmania dựa vào các biểuhiện triệu chứng lâm sàng điển hình như sốt có dạng lànsóng, gan, lách sưng to; da sẫm màu, vết loét ở trên dahoặc có các nốt mụn Leishmaniod. Việc chẩn đoán kýsinh học cần căn cứ vào xét nghiệm máu, dịch vết loét,phương pháp huyết thanh miễn dịch, sinh học phân tử,sinh thiết hạch, gan, lách tủy xương để tìm ký sinh trùng...Điều trị bệnh do ký sinh trùng Leishmania bằng cách sửdụng các loại thuốc có dẫn chất của antimoin nhưstibophen, fuadrin, neoantimosan, stibosanun... hoặcdiamidin, amphotericin B. ...