BỆNH HỌC THỰC HÀNH - ZONA (Herpes Zoster)

Là một loại bệnh cấp của hệ thần kinh trung ương, do virus nhiễm vào hạch của các rễ sau gây đau dây thần kinh rồi phát ban, nổi nốt phỏng nước cấp tính, có đặc điểm là những thủy bào tụ thành hình đai mọc theo đường dây thần kinh một bên người, kèm theo triệu chứng đau như lửa châm và các hạch bạch huyết ngoại vi sưng to, giống Herpes trên vùng da thuộc về dây thần kinh đó. Có biểu hiện viêm ở hạch đàng sau và đôi khi trong sừng sau của tủy. Nốt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BỆNH HỌC THỰC HÀNH - ZONA (Herpes Zoster) BỆNH HỌC THỰC HÀNH ZONA (Herpes Zoster) Là một loại bệnh cấp của hệ thần kinh trung ương, do virus nhiễm vàohạch của các rễ sau gây đau dây thần kinh rồi phát ban, nổi nốt phỏng nướccấp tính, có đặc điểm là những thủy bào tụ thành hình đai mọc theo đườngdây thần kinh một bên người, kèm theo triệu chứng đau như lửa châm và cáchạch bạch huyết ngoại vi sưng to, giống Herpes trên vùng da thuộc về dâythần kinh đó. Có biểu hiện viêm ở hạch đàng sau và đôi khi trong s ừng sau của tủy.Nốt phỏng là do huyết thanh tiết dưới lớp sừng. Đông y từ lâu đã đề cập đến chứng này trong sách ‘Chứng Trị ChuẩnThằng – Sang Khoa’ (Thế kỷ 17). Tùy theo vị trí của vết phỏng xuất hiện mà có tên gọi khác nhau: Vì người xưa thấy bệnh phát những vết bỏng (đơn) bò ngoằn nghèonhư con rắn nên gọi là Xà Đơn. Hoặc thấy những nốt bỏng rát (hỏa đơn)mọc lan ở vùng ngang eo lưng (triền yêu), vì vậy gọi là Triền Yêu HỏaĐơn… . Ở vùng lưng gọi là Đới Trạng Bào Chẩn, Triển Yêu Hỏa Đơn, HỏaĐới Sang, Hỏa Yêu Đới Độc, Xà Triển Sang, Bạch Xà Xuyến. . Ở vùng đầu mặt gọi là Xà Đơn, Xà Hoạn Sang, Bạch Xà Hoạn, HỏaĐơn. Dân gian quen gọi là Giời Leo, Giời Bò, Giời Đái, Giờ Vắt Khăn… Bệnh có thể xẩy ra ở mọi lứa tuổi, cả nam lẫn nữ. Thường gặp ở ngườitrưởng thành, mắc bệnh một lần hết bệnh, rất hiếm mắc bệnh lần thứ hai. Thường phát vào mùa xuân, mùa thu. Bệnh do virut Herpes, cũng là loại virut gây bệnh thủy đậu nên có tênlà Varicella - Zoster virus. Nguyên Nhân + Do một loại siêu vi có ái tính thần kinh, gần giống siêu vi gây bệnhthủy đậu. + Theo Đông y, do Can Đởm có phong nhiệt hoặc có thấp nhiệt ở bêntrong xuất ra ngoài da gây nên bệnh. . Sách ‘Y Tông Kim Giám – Ngoại Khoa Tâm Pháp Yếu Quyết’ viết:“Chứng Xà hoạn sang (zona) do thấp thì có mầu vàng trắng, nốt phỏng tonhỏ không đều, vỡ ra chảy nước, chuyển sang khô thì đau nhiều, do kinh Tỳvà Phế có thấp nhiệt. Điều trị dùng bài Trừ Thấp Vị Linh Thang”. . Sách ‘Y Tông Kim Giám – Ngoại Khoa Tâm Pháp Yếu Quyết’ viết:“Chứng Xà hoạn sang (zona) khô mà mầu đỏ, hình dạng giống mảng mây,theo phong đi lên, phát ngứa, nóng. Do Can và Tâm có phong hỏa. Điều trị,dùng bài Long Đởm Tả Can Thang”. + Do Độc Ứ Trệ: kinh mạch không thông, khiến cho khí trệ huyếtngưng, kinh khí không thông, thường để lại di chứng đau không ngừng hoặcđau như kim châm liên tục. Chẩn Đoán Chẩn đoán chủ yếu dựa vào: a - Tổn thương da là những mụn thủy đậu bằng hạt đậu xanh, tậptrung thành dải dọc dây thần kinh ngoại biên, da bóng, nền đỏ, một bên thânngười. Thể nặng có mụn phỏng to, mụn máu hoặc hoại tử giữa có da b ìnhthường. Bệnh phát sinh ở đầu và mặt thường là nặng. b - Trước lúc xuất hiện nốt phỏng ngoài da, thường có sốt, đau nhưlửa châm đốt ở vùng da kèm theo các triệu chứng chán ăn, mệt mỏi, khóchịu toàn thân. b - Đau nhức, có khi không chịu nổi, và sau khi khỏi vẫn còn đau. Chẩn Đoán Phân Biệt Có thể lầm bệnh Zona với các bệnh sau: + Mụn Dộp (Herpes): mọc ở bất kỳ chỗ nào, thường ở khóe miệng vàbộ phận sinh dục, ít đau hơn và thường tái phát. + Thủy Đậu: Đa số là bóng nước, rải rác toàn thân, có trong niêm mạcmiệng. Các bóng nước không xuất hiện đồng loạt mà kế tiếp nhau. + Chốc Dạng Bóng Nước: Bóng nước vỡ nhanh, vẩy mầu mật ong, rảirác ở đầu, mặt, cổ. + Thấp Chẩn Dạng Thủy Bào: mụn dộp đa dạng, mọc bất kỳ vùngnào, thường đối xứng 2 bên, ngứa nhiều. + Mụn Phỏng (Herpes simplex): Thường phát sinh mụn phỏng ở vùnggiáp ranh da và niêm mạc, không theo đường phân bố thần kinh, hơi ngứa vàcó xu hướng tái phát nhiều lần. Nốt phỏng thường phát sinh sau sốt hoặctrong quá trình sốt cao, thường kèm rối loạn tiêu hóa và kinh nguyệt khôngđều. Triệu Chứng Nung bệnh khoảng 7~12 ngày. Trong giai đoạn ủ bệnh thường có sốt,ớn lạnh, mệt mỏi, đâu đầu. . Khởi Phát: Sốt, rét run, nhức đầu, khó chịu, rối loạn tiêu hóa. Đaunhư bị phỏng hoặc đau dây thần kinh. . Toàn Phát: Phát ban, nổi nốt phỏng sau 5~6 ngày của thời kỳ khởiphát ở khu vực của rễ thần kinh. Lúc đầu là các mảng phát ban. Mụn nướcxuất hiện trên nền da mầu hồng thành từng chùm, kích thước thay đổi, có khiđến 10cm đường kính. Sau vài giờ thì nổi nốt phỏng trong và đến ngày thứba thì đục và khô lại, ngày thứ tư, thứ năm. Có khi những mụn nước gom lạithành bóng nước, sau đó hóa mủ, vỡ ra, đóng vẩy. Nổi hạch có thể xuất hiệntrước ở khu vực bạch huyết tương đương. Mỗi vùng da đều có một nhánhthần kinh da chi phối, vì vậy người bệnh sẽ có cảm giác đau nhức tùy theonhánh thần kinh bị tổn thương như thần kinh liên sườn, thần kinh số 5, thầnkinh tọa… Các nơi bị phát ban nổi nốt phỏng đỏ, ...