Bệnh kí sinh trùng ở cá - Ths. Trần Công Bình

Hiện nay, nghề nuôi Thủy sản phát triển mạnh ở các địa phương với nhiều chủng loại cá có giá trị kinh tế cao như: cá tra, cá basa, cá điêu hồng, cá tai tượng, …. đã và đang mang lại hiệu quả kinh tế rất đáng kể, góp phần nâng cao mức sống cho người dân.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh kí sinh trùng ở cá - Ths. Trần Công Bình Bệnh kí sinh trùng ở cáThs. Trần Công Bình, Viện Thủy Sản, Đại học Cần Thơ.Ks. Nguyễn T Quỳnh Giao, Phòng nghiên cứu Thủy sản, Cty Vemedim Hiện nay, nghề nuôi Thủy sản phát triển mạnh ở các địa phương với nhiềuchủng loại cá có giá trị kinh tế cao như: cá tra, cá basa, cá điêu hồng, cá tai tượng,…. đã và đang mang lại hiệu quả kinh tế rất đáng kể, góp phần nâng cao mức sốngcho người dân. Song, với xu hướng thâm canh hóa trong nghề nuôi thì bệnh cá xảyra trong quá trình nuôi - nhất là các bệnh ký sinh trùng là điều khó tránh khỏi. Mặcdù không gây tổn thất lớn nhưng nó làm cho cá chậm lớn, giảm chất lượng thịt cá,tạo cơ hội cho vi khuẩn và virus tấn công. Nhằm giúp hạn chế tối đa thiệt hại cóthể xảy ra, chúng tôi xin trình bày cách nhận biết bệnh ký sinh trùng ở cá và một sốbiện pháp phòng trị bệnh. 1. Bệnh trùng bánh xe Nguyên nhân: Do nhiều giống loài thuộc giống Trichodina, Tripartiella,Trichodinella ký sinh chủ yếu ở da và mang cá. Sau khi rời khỏi cơ thể cá, trùng cóthể sống tự do trong nước được 1-1,5 ngày. Đây là nguyên nhân khiến cho bệnhlây lan từ cá thể này qua cá thể khác. Triệu chứng: Cơ cá có nhiều nhớt màu trắng đục, da cá chuyển màu xám vàngứa ngáy. Cá nổi đầu từng đàn trên mặt nước riêng cá tra giống thường nhô hẳnđầu lên mặt nước và lắc mạnh, một số cá tách đàn bơi quanh bờ ao. Khi bệnh nặng trùng ký sinh ở mang phá hủy các tơ mang khiến cá bị ngạt thở,những con bệnh nặng mang đầy nhớt và bạc trắng. Cá bơi lội lung tung không địnhhướng. Sau hết cá lật bụng mấy vòng chìm xuống đáy ao và chết. Bệnh thường xuất hiện và phát triển sau vài ngày trời u ám không có nắng,nhiệt độ xuống thấp đặc biệt vào mùa mưa.2. Bệnh trùng quả dưa Nguyên nhân: Tác nhân gây bệnh là loài Ichthyophthyrius multifiliis, trùng códạng rất giống quả dưa, toàn thân có nhiều lông tơ, giữa thân có một nhân lớn hìnhmóng ngựa. Trùng mềm mại có thể biến dạng khi vận động, trong nước ấu trùngbơi lội nhanh hơn trùng trưởng thành. Triệu chứng: Trên da, mang, vây và cơ thể cá bị bệnh có nhiều hạt nhỏ lấm tấm,màu trắng đục (đốm trắng) có thể thấy rõ bằng mắt thường. Cơ thể cá có nhiềunhớt, màu sắc nhợt nhạt. Cá bệnh nổi từng đàn lên mặt nước, bơi lờ đờ yếu ớt. Lúc đầu cá tập trung gần bờ, nơi có nhiều cỏ rác, quẫy nhiều do ngứa ngáy.Trùng bám nhiều ở mang, phá hoại biểu mô mang làm cá ngạt thở. Khi cá quá yếuchỉ còn ngoi đầu lên để thở, đuôi bất động cắm xuống nước. 3. Bệnh do sán lá đơn chủ Nguyên nhân: Do các loài sán lá đơn chủ thuộc giống Dactylogyrus,Gyrodactylus, Ancyrocephalus, Pseudodactylus…Mỗi loài sán chỉ ký sinh trên mộtloài cá nhất định nên gọi là sán lá đơn chủ.T riệu chứng: Sán ký sinh ở da và mang, chủ yếu là ở mang. Lúc ký sinh chúng dùng móc bám chặt và phá hoại các tổ chức da và mang cálàm cá tiết nhiều dịch nhờn ảnh hưởng đến hô hấp, cá nổi đầu và tập trung ở chỗnước thoáng, tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm và một số sinh vật xâm nhập gâybệnh.4. Bệnh giun tròn Nguyên nhân: Do các loài giun tròn thuộc giống Philometra. Cơ thể thon, dài,con đực khoảng 5-6mm, con cái dài 6-8mm. Giun đẻ con ký sinh ở ruột.Triệu chứng: Giun chui vào tầng niêm mạc thành ruột phá hoại niêm mạc ruột, tạođiều kiện cho vi khuẩn khác xâm nhập gây bệnh. Giun hút chất dinh dưỡng làm cáchậm lớn và tiêu tốn thức ăn. Cá tra, basa, lóc nuôi bè thường bị giun tròn ký sinhtrong ruột với số lượng lớn.5.Bệnh trùng mỏ neo Nguyên nhân: Do các loài thuộc giống Lernaea. Kích thước lớn khoảng 8-12mm, có thể nhìn thấy trùng bằng mất thường. Khi ký sinh trên cá chúng tiết ramột chất dịch làm tan tổ chức biểu bì của ký chủ và cắm sâu vào da của ký chủ.Nhiệt độ thích hợp cho trùng phát triển là 26-280C. Triệu chứng: Cá bị cảm nhiễm ký sinh trùng Lernaea, lúc đầu cảm thấy khóchịu, biểu hiện cá bơi lội không bình thường, khả năng bắt mồi giảm dần. Lernaealấy chất dinh dưỡng nên cá bị gầy yếu, bơi lội chậm chạp. Đối với cá hương cá giống bị ký sinh trùng Lernaea ký sinh, cơ thể cá bị dịhình uốn cong, bơi lội mất thăng bằng. Lúc ký sinh phần đầu của Lernaea cắm sâuvào trong tổ chức ký chủ, phần sau lơ lửng trong nước nên thường bị một số giốngnguyên sinh động vật, tảo, nấm bám vào da cá phủ một lớp rất bẩn. Ký sinh một sốlượng lớn trong xoang miệng làm cho miệng không đóng lại được, cá không bắtđược thức ăn và chết.6. Bệnh rận cá Nguyên nhân: Do các loài thuộc giống Argulus. Hình dáng bên ngoài giốngcon rệp, chiều dài cơ thể khoảng 4-8mm. Rận đẻ trứng, nhiệt độ cho chúng pháttriển là 25-28oC. Rận cá có thể chết ở pH nước 9,0-9,2. Triệu chứng: Ký sinh trùng Argulus ký sinh trên cá có thể quan sát được bằngmắt thường nhưng do màu sắc của chúng gần giống với màu sắc của cá , mặt kháccơ thể dẹp dán chặt vào da nên phải thật tỉ mỉ mới nhìn thấy được. Giống Argulus thường ký sinh ở da, vây, mang một số cá nước ngọt, nước ...