Bệnh mạch vành mạn cập nhật (Kỳ 1)

I. ĐẠI CƯƠNGA - MÔ TẢ. BỆNH CĂN Bệnh mạch vành (BMV) là bệnh của sự tổn thương các thành động mạch vành tim, mà nguyên nhân của tổn thương ấy trong 90% trường hợp là do các mảng xơ vữa-huyết khối tại các động mạch vành (thường chỉ ở các mạch vành lớn bề mặt).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh mạch vành mạn cập nhật (Kỳ 1) Bệnh mạch vành mạn cập nhật (Kỳ 1) I. ĐẠI CƯƠNG A - MÔ TẢ. BỆNH CĂN Bệnh mạch vành (BMV) là bệnh của sự tổn thương các thành động mạchvành tim, mà nguyên nhân của tổn thương ấy trong >90% trường hợp là do cácmảng xơ vữa-huyết khối tại các động mạch vành (thường chỉ ở các mạch vành lớnbề mặt). Các mảng xơ vữa-huyết khối nói trên làm cho động mạch vành nào bị bệnhnhư thế sẽ không hoàn thành tốt chức năng chuyển máu, y học gọi trạng thái sinhlý bệnh ấy là suy vành hoặcthiểu năng vành. Nhưng tất cả hậu quả thiệt thòi dotrạng thái ấy đều dồn cho cơ tim gánh chịu, chính xác là từng vùng nhỏ cục bộ cơtim tương ứng (vốn do nhánh MV đó phụ trách nuôi) sẽ bị một trạng thái sinh lýbệnh gọi là thiếu máu cục bộ (TMCB - ischemia) (xin chớ gọi tắt là TM -anemia!): cụ thể là bị sự giảm tưới máu, giảm Cung (cung cấp máu mang ôxy) khitĩnh và nhất là khi hoạt động. Chính TMCB chỉ ở một vùng cơ tim như vừa nêu làcốt lõi các đặc điểm bệnh học, lâm sàng, cận lâm sàng và cả một phần điều trị họccủa bệnh này. Bởi vậy cách gọi Bệnh tim thiếu máu cục bộ (BTTMCB) - IHDlà bệnh danh được WHO chính thức khuyến cáo. Tự bệnh nhân (bn) cảm nhận triệu chứng nổi bật là các cơn Đau ngực vớikhá nhiều đặc trưng. William Heberden từ hơn 220 năm trước đã mô tả triệuchứng này với thuật ngữ Angina pectoris (Cơn đau thắt ngực). B - XẾP LOẠI CÁC THỂ BỆNH TRONG BMV MẠN BMV mạn (tức BTTTMCB mạn) là một bệnh danh tập hợp bao gồm bốnthể lâm sàng: * BMV MẠN ỔN ĐỊNH hoặc ĐAU THẮT NGỰC MẠN ỔN ĐỊNH(ĐTNMÔĐ) (Chronic stable Angina pectoris) Cần chú ý chữ ĐTN trong ĐTNMÔĐ ở đây là một bệnh danh (tên một thểbệnh), không lẫn với tên triệu chứng đau ngực gọi là cơn ĐTN. Thể bệnhĐTNMÔĐ này có nhiều triệu chứng, trong đó nổi bật triệu chứng đau ngực từngcơn ngắn ấy. Lại cần chú ý chữ THẮT trong chữ cơn ĐTN hoàn toàn không quybuộc tính chất đau này nhất thiết phải là thắt thắt, nên chớ vì bn nói không đauthắt mà vội bác bỏ chẩn đoán này một cách sai lầm. Ngược lại, như dưới đây sẽmô tả kỹ, nhiều bn thường cảm nhận tính chất lói, ran, hoặc thở khó..., thậm chíkhông hề đaumà chỉ ngăn ngăn, hơi khó chịu, bất ổn (discomfort) mà thôi. ĐTNMÔĐ là thể bệnh ĐTN kinh điển (được xác lập xưa nhất), lại thườnggặp nhất và chiếm hơn ½ tổng số bn trong toàn bộ bn BMV bao gồm gần mười thểbệnh cả mạn và cấp. Nó càng thật sự đáng quan tâm vì gây ảnh hưởng lớn đến laođộng xã hội, đến chất lượng sống bao gồm cả tâm lý người bệnh, giấc ngủ, hạnhphúc gia đình, rối loạn lo âu hoặc trầm cảm. ĐTNMÔĐ là thể bệnh ĐTN gắng sức tức là chỉ phát sinh cơn khi gắngsức (kể cả căng thẳng đầu óc) vượt cái mức của một ngưỡng cho phép nhất địnhtùy cá thể mà người bệnh tự biết rất rõ. Chính cái ngưỡng ấy rất ổn định tức không nặng thêm, không bị kéo thấpxuống dần trong cảgiai đoạn dài nên thể bệnh này được gọi là ĐTN MẠN ỔNĐỊNH. * ĐTN BIẾN THÁI (do Prinzmetal xác lập từ 1959) với các cơn đau ngựcthường kéo dài hơn, thường liên quan một khung cảnh hoặc một thời điểm nào đótrong ngày đêm, không do gắng sức thể lực mà do cơ chế co thắt động mạch vànhlớn bề mặt. Khi đang cơn đau ngực ấy đoạn ST trên điện tim chênh hẳn lên nhưnglại nhanh chóng trở về đẳng điện lúc qua cơn đau. * HỘI CHỨNG X (ẩn số x) cũng những cơn đau ngực do co thắt độngmạch nhưng không phải ở MV lớn bề mặt như trong ĐTN biến thái, mà co thắt ởcác nhánh typ B (xuyên bề dày cơ tim). * TMCB CƠ TIM THẦM LẶNG. Thầm lặng với nghĩa là hoàn toànkhông đau cho nên không gọi là ĐTN như trên, nhưng cũng gồm những cơnTMCB cơ tim như vậy, với sự ghi rõ được những đợt dăm-bảy phút (cũng có thểlâu hơn) đoạn ST chênh xuống trên Điện tim Holter 24 giờ, hoặc trên Điện timgắng sức ( * ). * Nhân vấn đề cơn TMCB không gây đau này, ta hiểu về 2 thể lâm sàngkhác của BMV Mạn: Nhận thấy một số bn lớn tuổi Suy tim hoặc Loạn nhịp tim mà không tìmđược nguyên nhân là 1 bệnh tim nào cả, và xét góc độ BMV thì cả đời họ chưabao giờ cảm nhận 1 cơn đau ngực kiểu MV, hoặc chưa hề trải qua NMCT, nhưngcuối cùng xét ra vẫn là do xơ vữa động mạch vành. Cho nên BMV Mạn phải baogồm thêm 2 nhóm đặc biệt ấy:  LOẠN NHỊP TIM do BMV  SUY TIM do BMV C - SINH LÝ BỆNH của BMV MẠN 1. Thiếu máu cục bộ (TMCB) cơ tim Điều mà sinh lý bệnh cần nhấn mạnh trước tiên chính là TMCB này. ( * ) TMCB thầm lặng rất đáng được tìm hiểu sâu vì giúp ta thêm ý niệm vềTổng gánh TMCB cơ tim và giúp tiến hành điều trị BMVmạn không chỉ nhằm lúccó cơn đau ngực. Ngoài nhóm bệnh nhân TMCB thầm lặng đơn thuần (typ 1) vô triệu chứngnêu trên mà vô tình được phát hiện nhân thống kê yếu tố nguy cơ hoặc thăm khámcận lâm sàng toàn diện ở những nghề đặc biệt như phi c ...