Bệnh Ngũ Quan - Chương IV - BÀI 3. VIÊNI AMIDAN

Viêm amidan là một trong những bệnh họng thường thấy, ưa phát ở mùa tiết đông, xuân, có cấp tính, mạn tính khác nhau. Đông y gọi cấp tính là "Hầu nga", "Phong nhiệt nhũ nga". Viêm amidan cấp tính thường bởi nhiệt độc ẩn náu ở trong phế vị, lại bị phong tà mà thành, ưa phát ở trẻ em. Viêm amidan mạn tính thì thường bởi sau khi phát cơn cấp tính lặp lại nhiều lần, phế khí và phế âm hao thương, hư hoả viêm lấn đưa đến. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh Ngũ Quan - Chương IV - BÀI 3. VIÊNI AMIDAN BÀI 3. VIÊNI AMIDANViêm amidan là một trong những bệnh họng th ường thấy, ưa phát ở mùa tiết đông,xuân, có cấp tính, mạn tính khác nhau. Đông y gọi cấp tính là Hầu nga, Phongnhiệt nhũ nga. Viêm amidan cấp tính thường bởi nhiệt độc ẩn náu ở trong phế vị,lại bị phong tà mà thành, ưa phát ở trẻ em. Viêm amidan mạn tính thì thường bởisau khi phát cơn cấp tính lặp lại nhiều lần, phế khí và phế âm hao thương, hư hoảviêm lấn đưa đến.1. Điểm cần kiểm tra để chẩn đoán1. Cấp tính thì bệnh nổi lên gấp dữ dội, sợ lạnh phát sốt, đầu đau, họng đau, nuốtkhó. Hạch dưới hàm sưng to, ấn đau.Một bên hoặc 2 bên amidan sưng đỏ, bề mặt có giả mạc trắng vàng, dễ chùi đi màkhông ra máu, có thể phân biệt màng giả của bạch hầu là không dễ chùi đi mà dễra máu.2. Mạn tính thì thường không có chứng trạng toàn thân rõ rệt, có thể có sốt nhẹ, hokhan. Amidan sng to hoặc không sưng to trụ trước sung huyết, ấn vào trụ trướcthấy mủ phòi ra từ amidan. Trẻ em viêm amidan mạn tính và amidan phì đại có thểảnh hưởng chức năng thở nuốt, khi ngủ có tiếng ngáy.2. Phương pháp trị liệu2.1. Biện chứng thí trị2.1.1. Chữa theo bệnh cấp, mạn tínha) Viêm amidan cấp tính* Ngoại cảm phong nhiệtVùng họng có cảm giác khô táo và nóng rát, họng đau khi nuốt thì tăng. Toàn thânkhó chịu, có sợ lạnh phát sốt nhưng không nhiều dữ dội, đầu đau, mũi tắc, chảynước mũi đặc dính. Amidan sưng căng, đỏ, bề mặt có mủ, chất lưỡi hơi hồng, rêulưỡi trắng mỏng, mạch phù hoạt hoặc sác. Tương đương ở viêm amidan cấp tínhđơn thuần.Phép chữa: Tán phong, thanh nhiệt.Phương thuốc: Thanh yết lợi cách thang gia giảm.Ngưu hoàng tử 3 đồng cân Bạc hà 1,5 đồng cânKim ngân hoa 1 lạng Liên kiều 5 đồng cânCát cánh 1,5 đồng cân Cam thảo 1 đồng cânHoàng cầm 1 đồng cân Mã bột 1 đồng cânHoàng liên 1 đồng cânHoặc dùng phép chữa: Sơ phong thanh nhiệt, tân lương giải biểu.Phương thuốc: Ngân kiều tán gia giảm.Kim ngân hoa 4 đồng cân Liên kiều 3 đồng cânĐạm trúc diệp 3 đồng cân Ngưu bàng tử 3 đồng cânKinh giới 1,5 đồng cân Bạch lđồngcân(bỏvàosau)Huyền sâm 4 đồng cân Cát cánh 3 đồng cânCam thảo 2 đồng cânSắc nước, phân 3 lần uống.(Trẻ em ước giảm lượng dùng).Phê vị nhiệt thịnh (Hoả độc)Mới cảm toàn thân khó chịu, kế đó là rét run, sốt cao, (trẻ mới sinh có thể xuấthiện co giật), đầu đau, miệng khát, sắc mặt đỏ hồng, họng đau dữ dội, đau lan lêntai, nuốt khó khăn, hơi thở hôi, không ăn được, nước tiểu vàng. Hạch dưới hàmsưng to, ấn đau; Amidan sung huyết sưng to, bề mặt có mủ trắng hoặc vàng. Chấtlưỡi hồng, rêu lưỡi vàng chút ít hơi dầy.Mạch thường hoạt sác hữu lực. Nếu amidan bị đẩy phồng vào đường giữa, lại cóhọng đau tăng thêm, cần nghĩ đến viêm tấy quanh amidan.Phép chữa: Thanh phế giải độc, tán ứ tiêu sưng.Phương thuốc: Hoàng liên thanh hầu ẩm gia giảm.Kim ngân hoa 1 lạng Liên kiều 5 đồng cânHoàng cầm 3 đồng cân Hoàng liên 1 đồng cânThổ ngưu tất 1 lạng Sơn đậu căn 3 đồng cânXạ can 3 đồng cân Xích thược 3 đồng cânHuyền sâm 3 đồng cânGia giảm: Bí đại tiện, gia Sinh đại hoàng 3-5 đồng cân.Hoặc dùng phép chữa: Tiết nhiệt giải độc, hoặc mượn để bài nùng hoá ứPhương thuốc: Phức phương lương cách thang.Sinh Thạch cao 1 lạng Kim ngân hoa 4 đồng cânHoàng cầm 5 đồng cân Liên kiều 3 đồng cânĐạm Trúc diệp 3 đồng cân Sơn chi tử 3 đồng cânHuyền sâm 4 đồng cân Bạc hà 1 đồng cân (bỏ vào sau)Cát cánh 3 đồng cân Cam thảo 2 đồng cânGia giảm:- Đại tiện bí kết, gia Đại hoàng 2 đồng cân (bỏ vào sau),- Khí hư, gia Đảng sâm 4 đồng cân- Huyết hư, gia Đương quy 4 đồng cân- Sưng mủ chung quanh thân amidan, gia Đào nhân 2 đồng cân, Đông qua nhân 5đồng cân, Đại hoàng 2 đồng cân (bỏ vào sau), Đương quy vĩ 3 đồng cân, Bạch chỉ1 đồng cân.(Trẻ em ước giảm lượng, phụ nữ có thai dùng thuốc tả hạ phải thận trọng)b) Viêm amidan mạn tính (Hư hoả nhũ nga)Thường thấy, họng khô hơi đau, miệng hôi hoặc có ho khan sốt nhẹ, thể chất hưyếuPhép chữa chung: ích khí, dưỡng âm, thanh yết, tiêu thũng.Phương thuốc: ích khí thanh kim thang gia giảm.Bắc sa sâm 3 đồng cân Thái tử sâm 3 đồng cânMạch môn đông 3 đồng cân Huyền sâm 3 đồng cânXạ can 2 đồng cân Tang bạch bì 3 đồng cânGia giảm:- Ho khan gia Hạnh nhân 2 đồng cân, Xuyên bối mẫu 1,5 đồng cân- Trong miệng hôi tanh, gia Thạch hộc 3 đồng cân, Tri mẫu 3 đồng cân.Phát làm bệnh lặp đi lặp lại nhiều lần, amidan sưng to không mất đi, cần phẫuthuật cắt bỏ.2.1.2. Hoặc chữa theo thể bệnh như saua)phế âm hưHọng khô khó chịu, họng vướng, họng đau thì có sưng đỏ, sáng sớm đau nhẹ, buổichiều đau nặng, vào đêm đau càng nhiều.Hơi cảm phong tà thì dễ phát sốt, amidan to hoặc teo, bề mặt không phẳng hơn.Chất lưỡi hơi hồng, mạch tế sác.Phép chữa: Dưỡng âm thanh phế.Phương thuốc: Dưỡng âm thanh phế thang gia giảm:Nguyên phương:Sinh địa hoàng 5 đồng cân Mạch môn đông 2 đồng cânHuyền sâm 3 đồng cân Bạch thược 3 đồng cânMẫu đơn bì 3 đồng cân Triết bối mẫu 3 đồng cânCam thảo 1 đồng cân Bạc hà (bỏ vào sau) 1 đ ...