Bệnh sán lá gan nhỏ – Bệnh từ miệng

Chúng ta thường nói đến các bệnh có liên quan đến thói quen ăn uống thì sán lá gan là bệnh nằm trong nhóm hàng đầu. Những ai đã từng được thưởng thức món gỏi cá hẳn sẽ khó quên mùi vị của món ăn đặc biệt này, nhưng còn ít người biết được rằng ăn gỏi cá là nguyên nhân chính dẫn đến mắc bệnh sán lá gan.Sán lá gan nhỏ là bệnh do một loại sán có tên là Clonorchis sinensis hoặc Opisthorkis viverrini kí sinh ở ống mật gây nên. Bệnh được phát hiện lần đầu tiên...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh sán lá gan nhỏ – Bệnh từ miệng Bệnh sán lá gan nhỏ – Bệnh từ miệngChúng ta thường nói đến các bệnh có liên quanđến thói quen ăn uống thì sán lá gan là bệnh nằmtrong nhóm hàng đầu. Những ai đã từng đượcthưởng thức món gỏi cá hẳn sẽ khó quên mùi vịcủa món ăn đặc biệt này, nhưng còn ít người biếtđược rằng ăn gỏi cá là nguyên nhân chính dẫnđến mắc bệnh sán lá gan.Sán lá gan nhỏ là bệnh do một loại sán có tên làClonorchis sinensis hoặc Opisthorkis viverrini kísinh ở ống mật gây nên. Bệnh được phát hiện lầnđầu tiên ở người Trung Quốc nên còn được gọi làsán lá gan Trung Quốc hay sán lá ganViễn Đông.Ngày nay, ngoài Trung Quốc, các nước khác trongkhu vực như Thái Lan, Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc,Việt Nam… là những nước có tỷ lệ bệnh nhân mắcbệnh sán lá gan cao.Gọi là sán lá gan nhỏ bởi sántrưởng thành chỉ dài 10 – 20mm và rộng 2 – 4mm,kích thước này nhỏ hơn nhiều so với kích thước củaloài sán lá gan lớn. Sán lá gan nhỏ ký sinh ở gan gâyra những tổn thương nghiêm trọng, thường xuyêngây kích thích với gan, chiếm thức ăn và gây độc.Vòng đời của sán lá gan nhỏSán lá gan nhỏ là loại ký sinh trùng có chu kỳ phứctạp bao gồm cả người và vật chủ trung gian (như ốc,cá…). Cách tốt nhất để ngăn chặn sự lan truyền bệnhlà phá vỡ ít nhất một khâu trong vòng đời của sán.Trứng sán lá gan nhỏ có trong đường mật, sau đóđược bài xuất ra ngoài theo phân. Ở bên ngoài, trứngcần phải có môi trường nước để tiếp tục phát triển vàhình thành ấu trùng lông. Ấu trùng lông di chuyển tựdo trong nước, tìm đến vật chủ trung gian thứ nhấtđể cư trú là các loài ốc. Trong ốc, ấu trùng lông pháttriển thành những ấu trùng đuôi. Sau đó ấu trùngđuôi rời ốc và tìm đến các loài cá nước ngọt (vật chủtrung gian thứ hai) để cư trú. Tại đây, ấu trùng đuôiphát triển thành các nang ấu trùng nằm trong các thớthịt của cá, đây là giai đoạn dễ gây nhiễm bệnh. Nếuăn cá sống (gỏi cá) hoặc cá nấu chưa chín, ấu trùngsẽ theo thức ăn vào đường ruột, sau đó xâm nhậpvào ống mật, trở thành sán lá gan nhỏ trưởng thànhvà gây bệnh. Thời gian từ lúc ấu trùng xâm nhập cơthể đến khi xuất hiện sán trưởng thành có khả nănggây bệnh khoảng từ 3 – 4 tuần.Các biểu hiện của bệnhDo sán thường bám chặt vào ống mật, dùng mồm đểhút thức ăn nên lâu dần gan sẽ bị xơ hóa lan tỏa vàthoái hoá mỡ. Độc tố do sán tiết ra có thể gây nêncác tình trạng dị ứng, đôi khi có thể gây thiếu máu.Biểu hiện lâm sàng của bệnh sán lá gan nhỏ phụthuộc nhiều vào cường độ nhiễm và phản ứng củavật chủ. Trong trường hợp nhiễm ít có khi không cótriệu chứng gì đặc biệt. Giai đoạn khởi phát, ngườibệnh bị mắc bệnh sán lá gan nhỏ thường bắt đầu vớicác biểu hiện của rối loạn dạ dày ruột như chán ăn,ăn không tiêu, đau âm ỉ vùng gan, tiêu chảy hoặc táobón thất thường. Kèm theo có thể thấy toàn thânphát ban, nổi mẩn. Giai đoạn sau, người bệnhthường đau vùng gan nhiều hơn, kèm theo thiếumáu, vàng da và cổ trướng có thể xuất hiện ở giaiđoạn muộn. Nếu có bội nhiễm do vi khuẩn, bệnhnhân có thể sốt thành từng cơn hoặc sốt kéo dài.Xét nghiệm phân tìm trứng sán là biện pháp đơngiản nhưng có tính chất khẳng định việc mắc bệnh,trường hợp nhiễm ít cần phải xét nghiệm dịch tátràng. Trong trường hợp không tìm thấy trứng sán,các xét nghiệm miễn dịch cùng với hình ảnh siêu âmcó giá trị chẩn đoán. Các xét nghiệm đánh giá chứcnăng gan có giá trị trong việc đánh giá thương tổn vàtiên lượng bệnh.Điều trị hiệu quả nếu phát hiện kịp thờiKhi được phát hiện kịp thời, bệnh sán lá gan nhỏ cóđáp ứng tốt với các thuốc điều trị. Praziquantel làthuốc được lựa chọn hàng đầu trong việc điều trịbệnh sán lá gan nhỏ. Người bệnh mắc sán lá gan cầnphải được theo dõi điều trị tại các cơ sở y tế cóchuyên khoa ký sinh trùng.Bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừaBiện pháp phòng, tránh bệnh sán lá gan nhỏ tốt nhấtlà không ăn gỏi cá và các loại thực phẩm chế biến từcua, cá nấu chưa chín. Những địa phương có lưuhành bệnh cần có các biện pháp quản lý cũng nhưtuyên truyền cho cộng đồng từ việc nuôi cá (nhưkhông thả phân tươi xuống ao) đến việc chế biến cácloại thực phẩm từ cá ...