BỆNH THẤP

Thấp là bệnh viêm không sinh mủ xảy ra sau nhiễm liên cầu tiêu huyết nhóm A, gây tổn thương nhiều cơ quan: Tim (thấp tim), khớp (thấp khớp), thần kinh (múa vờn), da (hồng ban vòng), mô dưới da (nốt cục). Tổn thương tim có thể để lại di chứng và gây tử vong, các tổn thương khác lành tính và tự giới hạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
BỆNH THẤP BỆNH THẤP 1. Định nghĩa: Thấp là bệnh viêm không sinh mủ xảy ra sau nhiễm liên cầu tiêu huyết nhóm A,gây tổn thương nhiều cơ quan: Tim (thấp tim), khớp (thấp khớp), thần kinh (múa vờn),da (hồng ban vòng), mô dưới da (nốt cục). Tổn thương tim có thể để lại di chứng vàgây tử vong, các tổn thương khác lành tính và tự giới hạn. Liên cầu tiêu huyết Beta nhóm A (Streptococcus pyogenes) 2. Chẩn đoán: 2.1. Lâm sàng: 2.1.1. Bệnh sử: - Sốt, đau họng. - Đau khớp có hay không? Nếu có, tìm các đặc điểm: Đau khớp lớn, di chuyển,có thể có giới hạn vận động, không để lại di chứng sau đó, thời gian khoảng 1 tuần(nếu không sử dụng Aspirin). - Đợt thấp trước đó có hay không? - Triệu chứng liên quan đến tổn thương tim: Mệt, khó thở khi gắng sức, ho, hora máu, phù, tiểu ít. Viêm họng do liên cầu tiêu huyết Beta nhóm A: Họng đỏ, giả mạc nhiều,amygdale sưng đỏ. 2.1.2. Lâm sàng: * Khám tìm các dấu hiệu chính của thấp khớp: - Viêm khớp: Khớp sưng, nóng, đỏ, đau các khớp lớn ngoại biên, không đốixứng, có tính chất di chuyển, kéo dài không quá 1 tuần, không để lại di chứng tạikhớp. - Viêm tim: Có thể xuất hiện viêm 1 hay 3 màng tim cùng lúc: • Viêm nội tâm mạc: Xuất hiện các âm thổi do tổn thương van tim, giaiđoạn cấp thường là âm thổi do hở van.•• Viêm màng ngoài tim: Tiếng cọ màng tim, tràn dịch màng tim. • Viêm cơ tim: Nhịp nhanh, rối loạn nhịp, suy tim, sốc tim. Viêm tim có thể biểu hiện từ nhẹ: PR kéo dài trên ECG đến tổn thương van timgây suy tim và để lại dư chứng trên van tim. - Hồng ban vòng: Ban màu hồng gặp nhiều ở thân, nhạt màu ở giữa, bờ vòng cókhuynh hướng dính vào nhau tạo thành sang thương có hình rắn bò, không ngứa, maubay và tăng lên khi gặp nhiệt. - Múa vờn: Xuất hiện khoảng 10% các trường hợp, có thể xuất hiện đơn độc vàbiến mất từ nhiều tuần đến nhiều tháng. - Nốt cục dưới da Meynet: Nốt dưới da kích thước bằng hạt đậu, chắc, khôngđau, ở mặt duỗi của gối, cùi chỏ. * Những dấu hiệu khác: - Sốt. - Đau khớp. 2.1.3. Cận lâm sàng: * XN chẩn đoán: - CTM, VS, ASO, CRP. - ECG. - Phết họng tìm vi trùng Streptococcus tiêu huyết Beta nhóm A. - X quang ngực thẳng. - Siêu âm tim. * XN khác: - Đo EEG nếu có múa vờn để loại trừ động kinh. - Ion đồ, chức năng thận nếu có suy tim. - Cấy máu 3 lần nếu nghi ngờ có viêm nội tâm mạc. 2.2. Chẩn đoán: 2.2.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán: * Tiêu chuẩn chính: - Viêm tim. - Viêm đa khớp, di chuyển. - Hồng ban vòng. - Múa vờn. - Nốt dưới da. * Tiêu chuẩn phụ: Sốt, đau khớp, VS, CRP tăng, PR kéo dài trên ECG. Cộng: Bằng chứng của nhiễm Strep. nhóm A trước đó (cấy, test kháng nguyênnhanh, tăng kháng thể kháng Strep. nhóm A) Chẩn đoán xác định khi (tiêu chuẩn Duckett – Jones): - Có 2 tiêu chuẩn chính. - Có 1 tiêu chuẩn chính + 2 tiêu chuẩn phụ + Bằng chứng nhiễm Strep. nhóm A trước đó. 2.2. Chẩn đoán có thể (tiêu chuẩn Jones cải tiến, 1992): - Múa vờn sau khi đã loại trừ hết tất cả các nguyên nhân khác. - Viêm tim khởi phát trễ hay âm thầm không có nguyên nhân rõ rệt. 2 chẩn đoán trên không cần có bằng chứng của nhiễm Strep. A trước đó. - Thấp tim tái phát: Bệnh tim do thấp hay thấp khớp được xác định trước + mộttiêu chuẩn chính, hay sốt, đau khớp, tăng CRP, VS + bằng chứng nhiễm Strep. A trướcđó. 2.3. Chẩn đoán phân biệt: - Viêm nội tâm mạc: Sốt, siêu âm có sùi van tim, cấy máu dương tính. - Viêm đa khớp dạng thấp: Viêm khớp nhỏ đối xứng, diễn tiến kéo dài, khôngdi chuyển, kèm theo biến dạng khớp, RF (+), ít có tổn thương van tim đi kèm. - Múa vờn do những nguyên nhân khác: Không có sự gia tăng của kháng thểchống Strep. A, EEG. - Hở 2 lá bẩm sinh: Xuất hiện sớm, siêu âm tim đánh giá tìnht rạng lá van giúpphân biệt. 3. Điều trị: 3.1. Nguyên tắc điều trị: - Điều trị nhiễm trùng do Strep nhóm A. - Điều trị chống viêm. - Điều trị triệu chứng. 3.2. Điều trị nhiễm trùng do Streptococcus nhóm A: Chọn 1 trong 2 cách sau: 3.2.1. Uống 10 ngày liên tục: Penicillin V: - Trẻ > 27 kg: 250 mg (400.000 UI) x 4 lần/ngày. - Trẻ < 27 kg: 250 mg x 2 – 3 lần/ngày. 3.2.2. Tiêm bắp 1 liều duy nhất Benzathine Penicillin G: - Trẻ > 27 kg: 1.200.000 UI. - Trẻ < 27 kg: 600.000 UI. Nếu dị ứng Penicillin thì thay bằng Erythromycin: 40 mg/kg/ngày (không quá 1g) chia 3 – 4 lần/ngày. 3.3. Kháng viêm: 3.3.1. Viêm khớp: Aspirin, uống 100mg/kg chia 4 lần/ngày x 1 – 2 tuần. Sau đó giảm liều từ từ rổingưng trong 2 – 3 tuần. Nếu uống thuốc 36 giờ mà không đáp ứng thì cần xét lại chẩnđoán. 3.3.2. Viêm tim nhẹ và trung bình: Aspirin, uống 100 mg/kg chia 4 lần/ngày x 2 – 8 lần/tuần. Sau đó giảm liều từtừ rồi ngưng trong 4 – 6 tuần. 3.3. Viêm tim nặng (có suy tim sung huyết): Prednisone, uống 2 mg/kg.ngày chua 2 – 4 lần (tối đa 30 mg x 4 lần) x 2 – 6tuần. Giảm liều Prednisone từ từ và ngưng trong 2 – 4 tuần. Những trường hợp nghiêm trọng khi bắt đầu giảm liều Predinisone nên dùngkết hợp thêm Aspirine để phòng bùng phát, liều 75 mg/kg/ngày liên tục cho đến khingưng Prednisone. Sau đó giảm liều Aspirine từ từ và ngưng trong 3 – 4 tuần. 3.4. Điều trị triệu chứng: - Nằm nghỉ ngơi, hạn chế vận động đến khi VS về bình thường và suy tim ổnđịnh. - Điều trị suy tim. - Múa vờn: Nằm nghỉ ngơi chỗ yên tĩnh, tránh stress thể chất và tâm lý. Thuốc được chọnđầu tiên là Phenobarbital. Nếu không kiểm soát ...