Bệnh thấp tim (RAA) VÀ cách phòng

Thấp tim là một bệnh viêm dị ứng xảy ra sau nhiễm liên cầu khuẩn tan huyết β nhóm A (Streptococcus A) gây tổn thương tại tổ chức liên kết trong cơ thể theo cơ chế miễn dịch dị ứng mà chủ yếu là tim, khớp, thần kinh trung ương và tổ chức dưới da và chỉ để lại di chứng ở tim. RAA gây tổn thương nặng nề tới cơ tim và van tim, do đó việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng. Liên cầu khuẩn nhóm A có thể khu trú ở...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh thấp tim (RAA) VÀ cách phòngBỆNH THẤP TIM (RAA) VÀ CÁCH PHÒNGThấp tim là một bệnh viêm dị ứng xảy ra sau nhiễm liên cầu khuẩn tan huyết βnhóm A (Streptococcus A) gây tổn thương tại tổ chức liên kết trong cơ thể theo cơchế miễn dịch dị ứng mà chủ yếu là tim, khớp, thần kinh trung ương và tổ chứcdưới da và chỉ để lại di chứng ở tim. RAA gây tổn thương nặng nề tới cơ tim và vantim, do đó việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng.Liên cầu khuẩn nhóm A có thể khu trú ở đường hô hấp trên hoặc trên da, nhiễm liên cầungoài da hay gây viêm cầu thận mà thường ít khi gây thấp tim. RAA chiếm 2-3% trongnhiễm liên cầu nhóm A mà không được điều trị triệt để sẽ tiến triển thành thấp tim và cókhoảng 50% số bệnh nhân đã bị thấp tim sẽ lại tái phát. Hiện nay RAA đã hầu như khôngcòn ở miền Bắc Châu Âu, nhưng vẫn còn rải rác xung quanh Địa Trung Hải và là nguyênnhân hàng đầu của bệnh van tim ở người trẻ tuổi.Đến nay đã có những bằng chứng rõ rệt về sự liên quan giữa liên cầu khuẩn tan máu βnhóm A gây ra bệnh cảnh thấp tim là thường có những đợt viêm nhiễm đường hô hấptrên, trước đó khoảng 3-4 tuần. Nhưng cũng có nhiều trường hợp khi đã biểu hiện rõ củabệnh thấp tim mà không thấy rõ triệu chứng nhiễm liên cầu khuẩn trước đó. Triệu chứngcủa bệnh không do vi khuẩn gây ra mà do đáp ứng miễn dịch quá mức của cơ thể đối vớikháng nguyên gây bệnh.Nguyên nhân gây bệnh là do liên cầu khuẩn tan huyết nhóm A týp M. Ngày nay người tađã thấy trong màng tế bào liên cầu khuẩn nhóm A có một thành phần protein rất giốngvới protein màng tế bào cơ tim và một số tổ chức liên kết khác của cơ thể. Ngoài ra, cấutrúc cacbon hydrat màng tế bào liên cầu khuẩn nhóm A cũng giống mucoprotein ở vantim người. Vì vậy khi cơ thể sản xuất các kháng thể chống liên cầu khuẩn thì chúng tấncông luôn cả cơ tim và các tổ chức liên kết có thành phần protein tương tự. Đó chính làhiện tượng tự miễn.Một tính chất quan trọng nữa là màng tế bào liên cầu khuẩn còn mang nhiều chất có độctính với tế bào cơ tim, làm cho cơ tim biến đổi thành tự kháng nguyên và cơ thể sinh ra tựkháng thể. Phản ứng giữa tự kháng nguyên với tự kháng thể sẽ gây ra bệnh lý tổn thươngcho cơ tim, màng trong tim, màng ngoài tim…Cho nên các nhà y học cho rằng bệnh thấptim là bệnh nhiễm độc miễn dịch, hay gặp ở lứa tuổi từ 10 - 15 tuổi (64,5%), xuất hiệnsau một đợt viêm họng cấp do liên cầu khuẩn nhóm A gây ra.Kết quả điều trị dự phòng nhiễm liên cầu khuẩn đã làm giảm rõ rệt tỷ lệ bệnh thấp tim.Vai trò của Sulfadiazin, Penicillin, Erythromycin đã được đánh giá tốt trong điều trị dựphòng và làm giảm mức độ tái phát của bệnh. Một điều tra tỷ lệ bệnh nhân có viêm cơtim khi có nhiễm liên cầu khuẩn lần đầu tiên ở Mỹ đã giảm rõ rệt khi có điều trị dựphòng.Định lượng kháng thể kháng Streptolisin O (ASLO) thường dương tính ở những người cónhiễm liên cầu khuẩn. Nó có giá trị chẩn đoán và điều trị dự phòng. Tỉ lệ dương tínhthường đạt từ 70% - 85%.Những yếu tố thuận lợi cho nhiễm liên cầu khuẩn thường gặp là điều kiện sống khókhăn (khí hậu, sinh hoạt, sức đề kháng). Vì vậy, người ta cho đây là bệnh của cácnước kém phát triển. Cho đến nay, bệnh vẫn khá thường gặp ở các nước đang pháttriển, trong đó có Việt nam.Bệnh cảnh thường gặp ở trẻ 5 – 15 tuổi, ít gặp ở người dưới 5 tuổi, cũng ít gặp ở ngườitrên 25 tuổi.Nhiều nghiên cứu cho thấy sự tổn thương van hai lá ở nữ nhiều hơn nam giới trong bệnhthấp tim; trong khi đó thì sự tổn thương van động mạch chủ ở nam do thấp tim lại caohơn ở nữ.Những di chứng tại van tim là nguyên nhân chính của bệnh tim mắc phải, gây tử vongcho trẻ em 5 - 15 tuổi, làm mất sức lao động của những người trưởng thành.Mở đầu là triệu chứng nhiễm khuẩn đường hô hấp trên do liên cầu khuẩn tan máuβ nhóm A như: Sốt, viêm họng, viêm amydal, sưng hạch bạch huyết dưới hàm, nuốtđau. Sau khoảng 1 tuần thì các triệu chứng trên giảm và ổn định khoảng 2 – 3 tuần.Tiếp đó là đợt diễn biến đầu tiên của thấp tim.Những biểu hiện của bệnh thấp tim là sốt, đau khớp, viêm cơ tim, múa giật, tổn thương ởda. Sốt hay gặp trong giai đoạn đầu, kéo dài có thể tới 2 - 3 tuần, kết hợp với khớp sưng,nóng, đỏ, đau, đi lại khó khăn. Thường đau các khớp lớn như khớp gối, khớp cổ chân, cổtay, khuỷu tay, do di chuyển từ khớp này sang khớp khác mà không để lại di chứng.Viêm tim: Viêm tim là triệu chứng lâm sàng quan trọng nhất của bệnh thấp tim vì nó làtriệu chứng khá đặc hiệu và là một biểu hiện bệnh lý nặng của thấp tim. Các biểu hiệncủa viêm tim có thể là viêm màng trong tim, viêm màng ngoài tim, viêm cơ tim, suytim,… Thường xảy ra vào ngày thứ mười của RAA, có thể sớm hoặc muộn hơn. Đôi khibệnh nhân cảm thấy đột ngột đau ngực, khó thở, tim đập mạnh, hoặc diễn biến từ từ. Khaithác triệu chứng lâm sàng có thể thấy có tiếng tim mờ, tăng nhịp tim, tiếng thổi tâm thuhoặc tâm trương ở mỏm tim, rối loạn nhịp, tiếng cọ màng ngoài tim, tim to, suytim…(Suy tim nếu gặp thì thường là biểu hiện nặng và do viêm cơ tim) và thấy có cácbiểu hiện trên Cận lâm sàng: X.quang, điện tim đồ và Siêu âm. Tổn thương cơ tim làmnhịp tim chậm hoặc nhanh, có thể không đều. Nếu viêm cơ tim nặng gây khó thở, tím tái,phù, gan to.Viêm đa khớp: Viêm đa khớp (thường xuất hiện ở các khớp lớn, trừ khớp háng), khôngđối xứng, có tính di chuyển nhanh (5 – 7 ngày) là dấu hiệu khớp mới bị thì khớp cũ trở lạibình thường. Viêm khớp đáp ứng rất tốt với Aspirin hoặc Corticoid trong 48h. Viêmkhớp do thấp tim thường không để lại di chứng.Hạt thấp dưới da (Hạt Meynet): Hạt cứng, kích thước 0,5 – 2 cm. Không dính vào danhưng dính vào nền xương, gân cơ duỗi. Ấn không đau. Tự mất sau vài ngày hoặc vàituần.Hồng ban dạng vòng: Trên da thấy xuất hiện ban màu hồng, hình tròn 1 - 3cm, có bờviền, thường thấy ở vùng ngực và bụng, tự mất sau vài ngày.Múa giật Syndeham: Triệu chứng múa giật là do ảnh hưởng tới hệ thần kinh của bệnhthấp tim, xuất hiện chậm, sau nhiều tuần bị nhiễm khuẩn. Bệnh nhân hay cáu gắt, lo lắng ...