Bệnh viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc (VDTX) là phản ứng viêm da do tương tác giữa da và tác nhân tiếp xúc bên ngoài. Tỷ lệ bệnh VDTX khác nhau giữa các vùng địa lý, thời gian trong năm, giới tính, nghề nghiệp, lứa tuổi của bệnh nhân.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bệnh viêm da tiếp xúc Bệnh viêm da tiếp xúcViêm da tiếp xúc (VDTX) là phản ứng viêm da do tương tác giữa da và tácnhân tiếp xúc bên ngoài. Tỷ lệ bệnh VDTX khác nhau giữa các vùng địa lý,thời gian trong năm, giới tính, nghề nghiệp, lứa tuổi của bệnh nhân. Tại ViệtNam, bệnh VDTX chưa được thống kê đầy đủ, nhưng đây là một bệnh dahay gặp và có xu hướng ngày càng tăng.Các yếu tố ảnh hưởng- Nồng độ chất tiếp xúc, cách thức tiếp xúc, thời gian, vị trí tiếp xúc.- Tuổi của bệnh nhân: tuổi nhỏ dễ bị ảnh hưởng hơn.- Các bệnh kèm theo.- Yếu tố môi trường như nóng ẩm, tăng tiết mồ hôi.Có 2 loại VDTX gồm: VDTX kích ứng và VDTX dị ứng.Biểu hiện lâm sàngVDTX kích ứng- Loại này chiếm tới 80%, và gây tổn thương cho hầu hết những ai tiếp xúcvới chất đó. Ví dụ: viêm da tiếp xúc kích ứng do phấn côn trùng, do acid,kiềm.- Có trên 2800 chất gây kích ứng.- Diễn biến bệnh có thể có 2 loại: cấp tính và mạn tính.VDTX kích ứng cấp tính- Xảy ra do tiếp xúc với hóa chất mạnh như acid và kiềm.- Xuất hiện trong vài phút đến vài giờ sau khi tiếp xúc.- Biểu hiện nhẹ: cảm giác châm chích, rát bỏng, da khô căng hoặc mày đaythoáng qua.- Biểu hiện nặng: đỏ, phù nề, đau, mụn nước, bọng nước, mụn mủ, lột da,hoại tử.- Giới hạn rất rõ, khu trú đúng ở nơi da tiếp xúc với chất kích ứng.- Bệnh khỏi nhanh sau vài ngày hoặc vài tuần.VDTX kích ứng mạn tính (hay còn gọi là VDTX kích ứng tích lũy). Đây làloại rất thường gặp.Bệnh xuất hiện khi tiếp xúc nhiều lần, trong thời gian dài vài tuần, vài tháng,có thể vài năm tiếp xúc với chất kích ứng có nồng độ thấp như xà phòng,dầu gội, chất tẩy rửa …Các yếu tố thuận lợi: cọ sát, sang chấn, ẩm ướt, v.v…Biểu hiện da đỏ, bóc vảy, nứt nẻ, ngứa, lichen hóa;Giới hạn của tổn thương da không rõ với da lành.Viêm da bàn tay hay gặp ở nữ hơn do tiếp xúc với các chất kích ứng là xàphòng, chất tẩy rửa, đồ ăn… khi làm công việc nội trợ.Viêm da tiếp xúc dị ứng- Xảy ra ở những người đã có tiếp xúc với dị nguyên trước đó, có thể vàituần, vài tháng, hoặc vài năm. Lúc đầu việc tiếp xúc này không gây ra triệuchứng gì, nhưng dần dần khi tiếp xúc nhiều lần sẽ gây tổn thương cho da.- Xuất hiện muộn, thường sau khi tiếp xúc với dị nguyên 48-72 giờ.- Biểu hiện lâm sàng:• Cấp tính: ngứa, đỏ, phù, mụn nước, và tổn thương lan tỏa vượt quá vùngtiếp xúc.• Mạn tính: ngứa, đỏ, trợt da, bong vảy, lichen hóa, giống VDTX kích ứngmạn tính.Các tác nhân tiếp xúcCác chất kiềm, axít, chất tẩy rửa, chất bảo quản, chất khử mùi…hay gâyVDTX kích ứng.- Kiềm: Có trong xà phòng, bột giặt, chất tẩy rửa.Chất kiềm có khả năng xuyên thấm và phá huỷ sâu do làm tan chất sừng.Viêm da bàn tay ở các bà nội trợ, công nhân nhà máy xà phòng hay do chấtkiềm gây ra.- Acid sulfuric, acid nitric, acid oxalic, acid chloric... gây VDTX nghềnghiệp- Kim loại: đồng, thủy ngân, nickel, bạc, kẽm… VDTX dị ứng do kim loạihay gặp nhất là do nickel có ở đồ bằng kim loại như: dây đeo đồng hồ, cúc,khóa móc quần, thắt lưng…- Các chất khác: bromine, chlorine, iodine, bụi kẽm, bụi vôi, bụi gỗ, bụithuốc lá, potassium dichlomate trong thuộc da, xi măng…- Các dung môi hoà tan chất dầu, dầu bôi trơn, dầu cắt công nghiệp…- Dung môi bay hơi gây VDTX ở mũi, miệng, mặt, vùng da hở.- Hương liệu, chất bảo quản có trong mỹ phẩm;- P-phenylenediamine trong chất nhuộm tóc;- Formaldehyde trong nhựa dán;- Carbamix, thiramix, mercaptomix trong cao su tổng hợp;- Thuốc bôi; hoá chất trừ sâu; nhựa cây; hoa, phấn hoa; quần áo…- Một số hoạt chất gây VDTX do làm tăng nhạy cảm của da khi có sự tácđộng của ánh sáng mặt trời như Sulfonamide, Phenothiazine,Paraaminobenzoic acid, oxybenzone, 6-methyl coumarine. Hình ảnh viêm da do quai dépChẩn đoánChẩn đoán xác định dựa vào- Lâm sàng: hình thái, cách sắp xếp và sự phân bố tổn thương ở các vị trí gợiý cho chẩn đoán.- Tiền sử cá nhân, đặc biệt là tiền sử các bệnh viêm da trước đó.- Nghề nghiệp, sở thích, sử dụng mỹ phẩm, quần áo, đồ dùng cá nhân, môitrường nhà ở, thuốc bôi...Chẩn đoán nguyên nhân, sử dụng các loại test sau đây:- Test kích thích:Để xác định xem bệnh nhân có nhạy cảm với chất tiếp xúc không. Thườngbôi chất nghi ngờ vào da ở mặt trong cẳng tay, ngày vài lần trong 7 ngày.Test này được áp dụng cả ở tuyến y tế cộng đồng để xác định nguyên nhângây VDTX.- Test áp dùng để chẩn đoán xác định căn nguyên gây viêm da tiếp xúc dịứng. Loại test áp này chỉ thực hiện được ở các cơ sở có điều kiện xét nghiệmchuyên khoa.Điều cần lưu ý là rất nhiều trường hợp viêm da tiếp xúc kích ứng cần phảiđược phân biệt với bệnh Zona. Sự khác biệt cơ bản ở chỗ bệnh Zona thườnghay xuất hiện các mụn nước, bọng nước chỉ ở một vùng da chịu sự chi phốicủa dây thần kinh ngoại biên và chỉ giới hạn ở một bên của cơ thể. Bệnhnhân thường bị đau nhiều, đau sâu và rộng hơn vùng da có tổn thương.Trong khi đó, bệnh VDTX kích ứng thì tổn thương da xuất hiện ở bấ ...