Bí ẩn nền văn minh Olmec qua những bức tượng đầu đá khổng lồ

Mặc dù trước Olmec từng tồn tại nhiều nền văn hóa khác, nhưng văn minh Olmec vẫn được gọi là madre cultura, tức “văn hóa nguồn cội” (mother culture), tại vùng Trung Mỹ. Nói cách khác, nhiều nét đặc trưng độc đáo của nền văn minh Trung Mỹ sau này có nguồn gốc từ nền văn minh Olmec. Vậy người Olmec có nguồn gốc từ đâu và nền văn hóa của họ như thế nào?
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bí ẩn nền văn minh Olmec qua những bức tượng đầu đá khổng lồBí ẩn nền văn minh Olmec qua những bức tượng đầu đá khổng lồNếu Aztec là nền văn minh nổi tiếng bắt nguồn từ Mexico, thì Olmec là nền văn minhlâu đời, bí ẩn và tinh xảo từng hiện diện trên vùng đất này trước đó đến 1.000 năm.Mặc dù trước Olmec từng tồn tại nhiều nền văn hóa khác, nhưng văn minh Olmec vẫnđược gọi là madre cultura, tức “văn hóa nguồn cội” (mother culture), tại vùng Trung Mỹ.Nói cách khác, nhiều nét đặc trưng độc đáo của nền văn minh Trung Mỹ sau này cónguồn gốc từ nền văn minh Olmec. Vậy người Olmec có nguồn gốc từ đâu và nền vănhóa của họ như thế nào?Nền văn minh Olmec phát triển mạnh khoảng từ năm 1200 đến năm 400 trước CôngNguyên, thời điểm hình thành Trung Mỹ. Khu vực tồn tại nhiều vết tích của văn minhOlmec được tìm thấy chủ yếu ở bờ biển phía nam vịnh Mexico, đặc biệt là các bangVeracruz và Tabasco. Mặc dù Olmec có một hệ thống chữ viết nhưng rất ít văn tự còn sótlại. Hơn nữa, các nhà khảo cổ cũng không tìm thấy đủ nguyên bản để có thể giải mã loạingôn ngữ này. Do vậy, con người ngày nay chỉ có thể tìm hiểu về nền văn minh Olmecthông qua các vết tích khảo cổ. Các trung tâm Olmec / Zapotec, Monte Albán, gần thành phố Oaxaca, Mexico. (Nguồn BigStockPhoto)Manh mối ban đầu xuất phát từ những công trình nghệ thuật mà người Olmec để lại. Nổitiếng nhất trong những tác phẩm này là ‘Đầu đá khổng lồ’. Những đầu đá này được chạmkhắc từ đá bazan, và hiện nay có khoảng mười bảy tác phẩm như thế đã được tìm thấy.Chúng có chiều cao từ một đến ba mét, miêu tả con người theo những đặc điểm sau: đànông trưởng thành với má phệ, mũi tẹt và đôi mắt hơi xếch. Một điều khá trùng hợp khi đólại là đặc điểm chung của cư dân bang Veracruz và Tabasco, theo đó những đầu đá nàycó thể chính là thể hiện khuôn mặt của người Olmec.Căn cứ theo mức độ đầu tư cho những công trình như vậy, người ta suy đoán tượng đầuđá này miêu tả người có địa vị hay thủ lĩnh của tộc Olmec, và nó được xem như một biểutượng của quyền lực. Đầu đá Olmec cũng có thể giống với tượng đá khổng lồ củaJayavarman VII tại Angkor Thom, Campuchia Đầu đá khổng lồ của người Olmecs. (Ảnh BigStockPhoto)Ngoài ra, người Olmec cũng khắc tạc những bức bích họa nhỏ hơn về những đầu đá khổng lồnày. Một trong những cổ vật được tìm thấy là ‘mặt nạ đá’ đặt ở Bảo tàng Anh. Khác với đầu đáOlmec, mặt nạ này được tạo ra từ đá serpentin cao khoảng 13 cm, nhưng lại có đặc điểm khuônmặt tương tự.Mặc dù hậu duệ của người Olmec vẫn còn lưu giữ những đặc điểm này, nhưng một số học giả đãsuy đoán chiếc mặt nạ miêu tả khuôn mặt của người châu Phi hay Trung Quốc, thậm chí là ngườiĐịa Trung Hải. Chiếc ‘mặt nạ đá’ đặt ở Bảo tàng Anh.Chiếc mặt nạ cũng có bốn lỗ đằng trước giống với bốn hướng chính của la bàn. Người cai trịOlmec được cho là những nhà lãnh đạo giữ vai trò tối cao của trung tâm thế giới thời đó. Có giảthuyết cho rằng chiếc mặt nạ đại diện cho người thống trị của Olmec. Hơn nữa, có rất nhiều lỗtròn trên mặt, cho thấy người Olmec có thể đã sử dụng khuyên. Do không tìm thấy xương củangười Olmec (có thể bị phân hủy trong môi trường đất axit ở những khu rừng nhiệt đới), ngườita chỉ có thể căn cứ trên chiếc mặt nạ này để hình dung về người Olmec.Trước năm 400 trước Công Nguyên, nền văn minh Olmec biến mất một cách bí ẩn chưa rõnguyên do. Mặc dù các nhà khảo cổ mới phát hiện ra nền văn minh Olmec sau Thế Chiến II,nhưng nó không hề bị lãng quên. Tượng một đứa trẻ người Olmec đang bò, 1200-900 TCN, Las Bocas, Mexico. (Wikimedia Commons)Sau đó, từ Olmec (nghĩa là “người cao su”) được tìm thấy trong ngôn ngữ của người Aztec. Khingười Tây Ban Nha xâm chiếm Aztec, họ phát hiện rằng người Olmec có thể đã chế ra “trò chơibóng Trung Mỹ” thời xưa. Trò chơi này dùng một quả bóng cao su, điều này lý giải vì sao ngườiAztec gọi tộc người này với cái tên là Olmec.Trò chơi bóng và một số nét đặc trưng của văn minh Olmec vẫn hiện diện trong văn hóa TrungMỹ, theo đó nền văn minh Olmec đã tạo ra một số ảnh hưởng nhất định.Ngày nay, thông tin về người Olmec dường như rất ít, chúng ta cần nghiên cứu sâu hơn để thậtsự thấu hiểu và đánh giá đúng tầm quan trọng tộc người cổ xưa này đối với sự thịnh vượng củaxã hội Trung Mỹ. ...