Bí quyết làm tốt bài văn nghị luận

Tham khảo tài liệu bí quyết làm tốt bài văn nghị luận, tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bí quyết làm tốt bài văn nghị luận Bí quyết làm tốt bài văn nghị luậnĐề thi tốt nghiệp THPT và thi ĐH, CĐ môn văn có một câu nghị luận xã hộichiếm đến 3 điểm ở phần bắt buộc nhưng trên thực tế, học sinh ít khi làm tốtcâu này.Đây là kiểu bài làm văn chuyên về bàn bạc các vấn đề xã hội như chính trị, đạođức, lối sống, tính cách… nhằm làm rõ đúng sai, tốt xấu của vấn đề, từ đó có thểhiểu một cách thấu đáo để vận dụng vào thực tiễn. Có hai dạng bài nghị luận xãhội: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý và nghị luận về một hiện tượng đời sống.Rút bài học nhận thức, hành độngNghị luận về một tư tưởng, đạo lý là bàn về một vấn đề thuộc lĩnh vực tư tưởng,đạo đức, quan điểm nhân sinh (như các vấn đề về nhận thức; về tâm hồn nhâncách; về các quan hệ gia đình xã hội, cách ứng xử; lối sống của con người trong xãhội…).Về cách làm loại đề này, trước hết phải giới thiệu khái quát tư tưởng, đạo lý cầnnghị luận. Nêu ý chính hoặc câu nói về tư tưởng, đạo lý mà đề bài đưa ra. Phầnthân bài có nhiều luận điểm. Luận điểm 1, cần giải thích rõ nội dung tư tưởng đạolý; giải thích các từ ngữ, thuật ngữ, khái niệm, nghĩa đen, nghĩa bóng (nếu có); rútra ý nghĩa chung của tư tưởng, đạo lý; quan điểm của tác giả qua câu nói (thườngdành cho đề bài có tư tưởng, đạo lý được thể hiện gián tiếp qua câu danh ngôn, tụcngữ, ngạn ngữ…).Luận điểm 2, phân tích và chứng minh các mặt đúng của tư tưởng, đạo lý (thườngtrả lời câu hỏi tại sao nói như thế? Dùng dẫn chứng cuộc sống xã hội để chứngminh. Từ đó chỉ ra tầm quan trọng, tác dụng của tư tưởng, đạo lý đối với đời sốngxã hội). Luận điểm 3, bình luận mở rộng vấn đề; bác bỏ những biểu hiện sai lệchcó liên quan đến tư tưởng, đạo lý vì có những tư tưởng, đạo lý đúng trong thời đạinày nhưng còn hạn chế trong thời đại khác, đúng trong hoàn cảnh này nhưng chưathích hợp trong hoàn cảnh khác; dẫn chứng minh họa.Phần kết bài nêu khái quát đánh giá ý nghĩa tư tưởng đạo lý đã nghị luận. Rút rabài học nhận thức và hành động. Đây là vấn đề cơ bản của một bài nghị luận bởimục đích của việc nghị luận là rút ra những kết luận đúng để thuyết phục ngườiđọc áp dụng vào thực tiễn đời sống.Bày tỏ thái độ bản thânNghị luận về một hiện tượng đời sống là bàn bạc về một hiện tượng đang diễn ratrong thực tế đời sống xã hội mang tính chất thời sự, thu hút sự quan tâm củanhiều người (như ô nhiễm môi trường, nếp sống văn minh đô thị, tai nạn giaothông, bạo hành gia đình, lối sống thờ ơ vô cảm, đồng cảm và chia sẻ…). Đó cóthể là một hiện tượng tốt hoặc xấu, đáng khen hoặc đáng chê.Để làm tốt kiểu bài này, học sinh cần phải hiểu hiện tượng đời sống được đưa ranghị luận có thể có ý nghĩa tích cực cũng có thể là tiêu cực, có hiện tượng vừa tíchcực vừa tiêu cực… Do vậy, cần căn cứ vào yêu cầu cụ thể của đề để gia giảm liềulượng cho hợp lý, tránh làm bài chung chung, không phân biệt được mặt tích cựchay tiêu cực.Phần mở bài cần giới thiệu hiện tượng đời sống phải nghị luận. Thân bài có luậnđiểm 1, giải thích sơ lược hiện tượng đời sống; làm rõ những hình ảnh, từ ngữ,khái niệm trong đề bài (tuy nhiên, đây không phải là thao tác bắt buộc). Luận điểm2, nêu rõ thực trạng các biểu hiện và ảnh hưởng của hiện tượng đời sống; thực tếvấn đề đang diễn ra như thế nào, có ảnh hưởng ra sao đối với đời sống, thái độ củaxã hội đối với vấn đề. Chú ý liên hệ với thực tế địa phương để đưa ra những dẫnchứng sắc bén, thuyết phục từ đó làm nổi bật tính cấp thiết phải giải quyết vấn đề.Luận điểm 3, lý giải nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đời sống, đưa ra các nguyênnhân nảy sinh vấn đề, các nguyên nhân từ chủ quan, khách quan, do tự nhiên, docon người. Luận điểm 4, đề xuất giải pháp để giải quyết hiện tượng đời sống (từnguyên nhân nảy sinh vấn đề để đề xuất phương hướng giải quyết trước mắt, lâudài. Chú ý chỉ rõ những việc cần làm, cách thức thực hiện, đòi hỏi sự phối hợp vớinhững lực lượng nào). Kết bài cần khái quát lại vấn đề đang nghị luận, bày tỏ tháiđộ của bản thân về hiện tượng đời sống đang nghị luận.Đây chỉ là dàn ý chung. Trong thực tế, dù là nghị luận về một hiện tượng đời sốnghay về một tư tưởng thì không phải lúc nào cũng có đủ các luận điểm đã nêu. Cáchsắp xếp luận điểm cũng cần linh hoạt, tùy theo đề và mục đích nhấn mạnh củangười viết. ...