Biết người phần 1

Biết Người Dịch giả: Phạm Cao Tùng Lời nói đầu của dịch giảTâm lý học là một khoa học người ta thường nhắc nhở đến nhiều nhất, song cũng là một môn khoa học mà ít người hiểu nó
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biết người phần 1 Biết Người Dịch giả: Phạm Cao Tùng Lời nói đầu của dịch giảTâm lý học là một khoa học người ta thường nhắc nhở đến nhiều nhất, songcũng là một môn khoa học mà ít người hiểu nó nhất, lại càng ít người biết ápdụng một cách hữu ích trong đời sống thực tiễn.Trong rạp hát, sau khi anh kép cao hứng xổ một tràng lý luận dài dòng và kết thúcbằng một câu đại để: “Tiền! Tiền! Than ôi đời này chỉ có tiền, chỉ vì tiền, tiền làtất cả. Tiền! Tiền! Vì mi mà người ta đã phạm bao nhiêu tội ác”. Một tràng pháotay phát lên từ những hàng ghế cuối cùng, ông khán giả ngồi kề tôi cũng gật đầunói với người bạn: “Đúng là tâm lý hết sức!”.Cô Hai bán hàng đọc xong một quyển “tâm lý xã hội ái tình, tiểu thuyết” trong đókể lại một câu chuyện cũ rích như quả địa cầu đại khái: Chàng yêu nàng, dan díuvới nàng, nhưng sau đó nghe lời cha mẹ bỏ rời nàng để cưới một cô gái khác cóbề thế hơn, bình phẩm với cô bạn đồng sự: “Thật đúng là tâm lý người đời!”.Đó, đại để phần đông người ta chỉ hiểu tâm lý học qua một vài điểm tâm lý sơđẳng như thế. Ngoài ra họ không biết rõ tâm lý học nghiên cứu những gì, nhữngphương pháp hoặc công dụng của tâm lý học ra sao cả.Chúng ta đừng nghĩ rằng những người văn hóa khá cao, những người đã từngtheo học lớp triết học ban tú tài chẳng hạn có một ý niệm rõ rệt hơn về tâm lýhọc. Vâng, trong những lớp triết học họ có học qua môn tâm lý học thật, các giáosư giảng giải cho họ biết những sinh hoạt của tình cảm, của trí thức, có địnhnghĩa cho họ hiểu thế nào là ý thức, thế nào là vô thức. Họ cũng phân loại cáckhuynh hướng, các cảm giác, các ảnh tượng. Họ cũng biết phân biệt thuyết chủnghiệm khác thuyết chủ lý ra sao. Nhưng sau mấy năm đèn sách, mớ trí thức họđã thâu thập về tâm lý học vẫn lẻ tẻ, rời rạc, có thể thỏa mãn óc tò mò của tríthức nhiều hơn là giúp ích cho họ. Vì thế không mấy người biết nhận định mộtcách rõ rệt, tổng quát về cái “khoa học của đời sống” ấy và khi bước ra thực tếkhông mấy người biết áp dụng tâm lý học một cách có ích lợi.Về tâm lý học, ngoài các phần tâm lý học thuần túy mà người ta cũng gọi là tâmlý học ở nhà trường, còn phần tâm lý học thực tiễn, cái phần tâm lý học “có thểdùng vào một công việc gì” mà các nhà tâm lý học hiện giờ, nhất là những nhàtâm lý học Anh–Mỹ vốn vẫn có óc thực tiễn, đặc biệt chú trọng và đang hướngnhững tìm tòi, khảo cứu của họ vào đó.Người ta có thể áp dụng tâm lý học vào các ngành đại để:Về y học: Khoa phân tâm thần học, tâm lý học.Về chức nghiệp: Hướng dẫn trong việc chọn nghề, tuyển trạch người làm, tổchức công việc làm.Về giáo dục: Hướng dẫn việc học, tuyển trạch, tâm lý nhi đồng, khoa sư phạm.Về thương mại: Bán hàng, quảng cáo.“Và ngay trong đời sống hàng ngày, người ta luôn luôn có dịp nhờ đến tâm lý họcđể nhận định rõ rệt cá tính của người mình giao tiếp, để hiểu rõ dục vọng, sởthích của họ, để biết họ muốn gì, suy nghĩ những gì và cảm tưởng họ ra sao.Người bán hàng cần biết gợi sự ham thích của khách hàng để họ mua hàng. Nhày sĩ cần biết phán đoán về người bệnh. Viên sĩ quan cần hiểu những binh sĩ dướitay mình. Nhà văn cần hiểu tâm lý các nhân vật mình tạo ra. Vợ chồng cần hiểunhau. Cha mẹ cần hiểu con cái.Đó âu cũng là một khuyết điểm lớn của nền giáo dục hiện tại, chỉ quan tâm đếnchữ “Trí” mà ít nghĩ đến chữ “Hành”, chỉ lo dạy cho bạn trẻ “biết” thật nhiềuđiều mà không dạy cho chúng “biết hành động” hoặc ít ra vạch cho chúng “biếtđường lối để hành động”. Các giáo sư thường nhồi nhét vào óc các sinh viên mớhiểu biết hỗn tạp với những lý thuyết, những giả thuyết, những tài liệu, nhữngthí nghiệm mà các nhà tâm lý học xưa nay đã thâu thập. Có mấy người đã biếtvạch cho bạn trẻ rõ: Bằng cách nào người ta có thể dùng tâm lý học để phát triểncá tính của mình, có thể dùng kỹ thuật tâm lý học nào để làm cho mình thêm sứchăng hái hoạt động hoặc thêm sức chịu đựng, dùng tâm lý học cách nào để quansát, phân tách và nhận xét tâm tính của những người mình gần gũi?Vì thế, đa số các bạn trẻ (kể luôn những bạn trẻ có học) rất ngỡ ngàng khi bướcra đời thực tế và họ thường tỏ ra bất lực khi phải hành động. Mớ kiến thức củahọ chỉ là những món đồ trang hoàng chứ không phải là những dụng cụ có thểgiúp họ xây dựng một đời sống tươi đẹp cho riêng cá nhân họ chứ đừng nói đếnviệc thực hiện những công cuộc gì lớn lao có thể giúp ích cho xứ sở, cho nhânloại.Quyển “La Connaissanee Des Hommes” của Philippe Girardet mà chúng tôi đãdịch và trình diện sau đây là một quyển sách thực tiễn. Tác giả vốn là một nhàvăn nhưng đã từng lăn lộn trong giới doanh nghiệp, gần gũi với thực tế nênnhững sách ông soạn phần nhiều đều có tính cách thực tiễn. Dựa vào một lýthuyết về cá tính con người của hai giáo sư F. Achille Delmas và Marcel Boll, ôngthử áp dụng thuyết ấy vào đời sống thực tiễn và theo lời ông thú nhận: “Khônglúc nào ông ...