Biểu hiện động đất kích thích ở thủy điện thượng Kon Tum

Bài viết Biểu hiện động đất kích thích ở thủy điện thượng Kon Tum đưa ra phân tích sơ bộ về diễn biến động đất và dự báo độ mạnh lớn nhất có thể xảy ra dựa trên các số liệu về động đất thu thập được.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Biểu hiện động đất kích thích ở thủy điện thượng Kon Tum Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2022. ISBN: 978-604-82-7001-8 BIỂU HIỆN ĐỘNG ĐẤT KÍCH THÍCH Ở THỦY ĐIỆN THƯỢNG KONTUM Nguyễn Quang Tuấn Trường Đại học Thủy lợi, email: nqtuan@tlu.edu.vn1. GIỚI THIỆU gốc lộ không nhiều, rất ít gặp các tích tụ trầm tích aluvi hiện đại. Thủy điện Thượng Kon Tum là công trình Theo tờ bản đồ Địa chất Việt Nam tỷ lệthủy điện xây dựng có hồ nước trên dòng 1:200.000 (Hình 2), trong khu vực vùng lòngĐăk Nghé tại vùng đất huyện Kon Plông, tỉnh hồ và đập phân bố chủ yếu là đá magma xâmKon Tum, Việt Nam. Hồ chứa thủy điện nhập granitbiotit thuộc phức hệ Hải VânThượng Kon Tum có diện tích 7,081km2 và (γaT3hv1), và một phần nhỏ là thành tạo phundung tích hồ chứa 145,52 triệu m3. Chiều caođập là 76,6m, mực nước dâng bình thường có trào đá bazan của hệ tầng Đại Nga (N2đn).cao trình 1160m. Có nhiều đứt gẫy chia cắt. Dọc theo các đứt Sau khi hồ chứa thủy điện vận hành, động gãy đá bị dập vỡ, nứt nẻ mạnh. Đới vỡ vụnđất đã và đang liên tiếp xảy ra và được cho là có chiều rộng từ 5m đến 10m (Hình 1).động đất kích thích do hoạt động của hồ chứa.Diễn biến động đất khiến các chuyên gia longại khu vực này có thể tái diễn kịch bản củathủy điện Sông Tranh 2, gây nhiều lo lắng vàxáo trộn cho đời sống người dân khu vực Thủyđiện Thượng Kon Tum, đặt ra yêu cầu cầnđánh giá ảnh hưởng của động đất có thể xảy ratới các công trình trong khu vực lân cận. Do Hình 1. Đới đá granit dập vỡ lân cậnvậy, cần nghiên cứu, đánh giá nguyên nhân, đứt gãy ở gần vai phải đậpdiễn biến và độ mạnh của động đất kích thích. Trong bài báo này, tác giả đưa ra phân tíchsơ bộ về diễn biến động đất và dự báo độmạnh lớn nhất có thể xảy ra dựa trên các số Vị trí đậpliệu về động đất thu thập được. thủy điện Thượng2. ĐIỀU KIỆN ĐỊA CHẤT Kon Tum Vùng hồ và nhà máy thủy điện ThượngKon Tum thuộc thuộc vùng địa hình núi cao,phân cắt mạnh. Độ cao tuyệt đối khu vực hồ Hình 2. Bản đồ địa chất khu vực thủy điệnchứa dao động từ dưới 1000 m đến trên Theo [1], khu vực hồ thủy điện nằm trong1200m. Thung lũng sông Sông Đak Nghé đới phát sinh động đất, đồng thời nằm đới đứttrong phạm vi hồ chứa và tuyến đập nhỏ hẹp gãy sinh chấn Ba Tơ - Củng Sơn. Đới đứt gãydạng chữ V, hướng chảy chủ yếu theo hướng này có phương kinh tuyến, kéo dài khoảngBắc- Nam, hai bên sườn dốc đến rất dốc. Đá 200km. Theo bản đồ địa chất tỷ lệ 1:200000, 197Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2022. ISBN: 978-604-82-7001-8khu vực lòng hồ có 2 đứt gãy cắt nhau (theo Thủy điện: Thượng Kon Tum và Đắk Krinh.phương kinh tuyến và Tây Bắc - Đông Nam). Có thể động đất xảy ra do sự làm việc đồngĐứt gãy phương kinh tuyến trùng với phương thời của 2 hồ chứa. Đối chiếu với bản đồ địacủa đới đứt gãy Ba Tơ - Củng Sơn, có chiều chất cho thấy, tâm các trận động đất nằm tậpdài theo bản đồ địa chất khoảng 55km. trung dọc theo hệ đứt gẫy phương kinh tuyến Theo kết tài liệu khảo sát địa chất công và ở gần nơi giao cắt với đứt gẫy phương Tâytrình, khu vực phía thượng lưu đập có 4 hệ Bắc - Đông Nam.thống đứt gãy khác nhau. Trong đó có 1 hệgồm nhiều đứt gẫy song song với nhau và cáchnhau khoảng 400m theo phương kinh tuyến.Khi hồ được tích nước, nước thấm các đới cànát dập vỡ kiến tạo làm thay đổi trạng thái ứngsuất dẫn đến động đất xuất hiện sớm hơn.3. CÁC HOẠT ĐỘNG ĐỘNG ĐẤT Trong khoảng thời gian hơn 100 năm (từ1900 đến trước khi hồ chứa thủy điệnThượng Kon Tum hoạt động), khu vực huyệnKon Plông chỉ ghi nhận được 33 trận độngđất có độ lớn từ 2,5 trở lên. Trận động đấtmạnh nhất xảy ra năm 1937 với độ mạnh 3,9. Theo thống kê, kể từ khi thủy điện Thượng Hình 4. Bản đồ tâm động đất M >2,5Kon Tum tích nước (năm 2021) cho đến nay từ 1/2021 đến 4/2022(1/9/2022), đã xảy ra gần 300 trận động đất (Nguồn: Tổng cục Phòng chống Thiên tai)có độ mạnh trên 2,5 (Hình 3). Động đất có xuthế tăng nhẹ cả về tần suất và độ mạnh. Đặc 4. PHÂN TÍCH SỐ LIỆU ĐỘNG ĐẤTbiệt, trận động đất lớn nhất vào ngày Theo thông tin các trận động đất của Viện23/8/2022 tại huyện Kon Plông ...