Bổ sung loài cây thuốc Bại tượng nhị đơn (Patrinia monandra C. B. Clarke) cho khu hệ thực vật Việt Nam

Nghiên cứu này đã ghi nhận bổ sung loài Bại tượng nhị đơn (Patrinia monandra C. B. Clarke) cho khu hệ thực vật Việt Nam và Danh lục cây thuốc Việt Nam. Qua đó mở rộng vùng phân bố trên thế giới của loài về phía Nam tới cao nguyên Sìn Hồ (Lai Châu, Việt Nam).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bổ sung loài cây thuốc Bại tượng nhị đơn (Patrinia monandra C. B. Clarke) cho khu hệ thực vật Việt Nam KHOA HỌC CÔNG NGHỆ BỔ SUNG LOÀI CÂY THUỐC BẠI TƯỢNG NHỊ ĐƠN (Patrinia monandra C. B. Clarke) CHO KHU HỆ THỰC VẬT VIỆT NAM Phạm Ngọc Khánh1, *, Phạm Thanh Huyền1, Đinh Trường Sơn2, Nguyễn Quỳnh Nga1, Lương Văn Hào1, Chu Thị Thúy Nga1, Nguyễn Hải Văn1, Đào Thu Huế1 TÓM TẮT Nghiên cứu này đã ghi nhận bổ sung loài Bại tượng nhị đơn (Patrinia monandra C. B. Clarke) cho khu hệ thực vật Việt Nam và Danh lục cây thuốc Việt Nam. Qua đó mở rộng vùng phân bố trên thế giới của loài về phía Nam tới cao nguyên Sìn Hồ (Lai Châu, Việt Nam). Đặc điểm hình thái của loài Bại tượng nhị đơn đã được mô tả kèm dữ liệu hình ảnh chi tiết. Bại tượng nhị đơn phân biệt với các loài khác cùng chi đã được ghi nhận tại Việt Nam ở các đặc điểm đặc trưng như: Lá bắc lớn hình dải đến hình mác, chóp nhọn đến có mũi; lá bắc con phát triển thành cánh mỏng ở quả, cuống hoa có lông mềm phủ dày; hoa màu vàng đến vàng nhạt ít khi trắng, có từ 1 nhị đến 4 nhị. Khóa định loại các loài thuộc chi Bại tượng (Patrinia Juss.) ở Việt Nam đã được xây dựng giúp phân biệt các loài trong chi. Từ khóa: Bại tượng nhị đơn, loài bổ sung, Lai Châu, khu hệ thực vật Việt Nam. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ3 chi Bại tượng là: Bại tượng lông (Patrinia hispida Bunge) ghi nhận và mô tả ở Lạng Sơn, Cao Bằng; Bại Chi Bại tượng (Patrinia Juss.) thuộc họ Nữ lang tượng Scabiosa (P. scabiosaefolia (Fisch. Ex) Link)(Valerianaceae) được A. L. Jussieu ghi nhận và mô tả ghi nhận và mô tả ở Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai;lần đầu vào năm 1807 cùng với loài Bại tượng Siberia Bại tượng hoa trắng (P. villosa (Thunb.) Juss.) ghi(Patrinia sibirica) [3]. Đây là một chi nhỏ gồm 20 loài nhận và mô tả ở Cao Bằng, Lạng Sơn [7], [8]. Những[4], [5], [11] phân bố rộng từ châu Á đến châu Mỹ công bố gần đây đã xếp loài Bại tượng lông (P.[11]. Trung Quốc là nước có số loài thuộc chi Bại hispida Bunge.) là đồng danh (Synonym) của loàitượng nhiều nhất với 11 loài, trong đó có 5 loài đặc Bại tượng Scabiosa (P. scabiosifolia Link.) [2].hữu tập trung ở các tỉnh Tứ Xuyên, Giang Tây, PhúcKiến [5]. Các loài thuộc chi Bại tượng là những cây Trong quá trình điều tra nguồn tài nguyên câythân thảo sống hai năm hay nhiều năm, có lá bắc con thuốc tại huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, đã phát hiệnphát triển thành cánh ở quả; gốc thân không có sợi và ghi nhận bổ sung một loài cây thuốc thuộc chi Bạido lá già để lại; lá xẻ thùy hoặc có răng cưa. tượng cho khu hệ thực vật Việt Nam. Loài cây thuốc này đã được xác định tên khoa học và mô tả đặc điểm Thành phần hóa học trong thân lá các loài thuộc hình thái chi tiết.chi Bại tượng rất phong phú, đã ghi nhận 217 hợpchất thuộc các nhóm flavonoid, iridoid, triterpene, 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUsaponin và một số hợp chất khác. Trong đó nhiều 2.1. Vật liệu nghiên cứuchất có tác dụng sinh học quan trọng như chống ung Mẫu cây tươi được thu thập tại xã Phăng Sô Lin,thư, kháng viêm, chống oxi hóa, kháng nấm, kháng huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu, mẫu được lưu tiêu bảnkhuẩn. Do đó các loài thuộc chi Bại tượng đều được với số hiệu TBSP.102 và trồng tại Trung tâm Nghiênsử dụng phổ biến làm thuốc trong y học cổ truyền ở cứu Dược liệu Sa Pa (Lào Cai).các khu vực có cây phân bố [5]. 2.2. Phương pháp nghiên cứu Ở Việt Nam, Nguyễn Tiến Bân (2005) và Phạm Sử dụng phương pháp nghiên cứu so sánh hìnhHoàng Hộ (1999) đã ghi nhận và mô tả 3 loài thuộc thái, đối chiếu với các mẫu tiêu bản K000762794, K000762804 (lưu tại Royal Botanic Garden K ...