Bóc tách động mạch chủ (Kỳ I)

Nguy cơ bóc tách động mạch chủ (ĐMC) cao nhất là ở những năm 60 - 70 tuổi của cuộc đời. Nam giới có tỷ lệ mắc cao gấp đôi nữ giới. Khoảng 3/4 bệnh nhân bóc tách ĐMC có tiền sử tăng huyết áp. Van ĐMC có 2 lá van cũng được chứng minh là yếu tố nguy cơ gây bóc tách ĐMC đoạn gần và chiếm 5 - 7% bóc tách ĐMC nói chung. Tỷ lệ tử vong sớm rất cao, khoảng 1% mỗi giờ nếu không được điều trị, nhưng tỷ lệ sống có thể được...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bóc tách động mạch chủ (Kỳ I) Bóc tách động mạch chủ (Kỳ I) Cấu tạo động mạch chủ. Kỳ I. Bệnh dễ mắc phải ở người cao tuổi Nguy cơ bóc tách động mạch chủ (ĐMC) cao nhất là ở những năm 60 - 70tuổi của cuộc đời. Nam giới có tỷ lệ mắc cao gấp đôi nữ giới. Khoảng 3/4 bệnhnhân bóc tách ĐMC có tiền sử tăng huyết áp. Van ĐMC có 2 lá van cũng đượcchứng minh là yếu tố nguy cơ gây bóc tách ĐMC đoạn gần và chiếm 5 - 7% bóctách ĐMC nói chung. Tỷ lệ tử vong sớm rất cao, khoảng 1% mỗi giờ nếu khôngđược điều trị, nhưng tỷ lệ sống có thể được cải thiện rõ rệt nếu được điều trị nộikhoa và/hoặc ngoại khoa sớm. Vai trò tuần hoàn của động mạch chủ ĐMC được chia ra thành ĐMC ngực và ĐMC bụng. ĐMC ngực lại chia rathêm thành các đoạn ĐMC lên, quai ĐMC và ĐMC xuống, ĐMC bụng bao gồmđoạn ĐMC trên thận và dưới thận. Quai ĐMC cho ra tất cả các nhánh động mạchcánh tay đầu. Sức mạnh của ĐMC nằm ở lớp áo giữa, được tạo nên từ những lớp mỏng làtổ chức chun giãn quấn lại với nhau sắp xếp theo hình xoắn ốc đã tạo cho ĐMC cósức căng tối đa. Chính vì thế, mặc dù mỏng như vậy nhưng thành của ĐMC có thểchịu đựng áp lực hàng nghìn mmHg mà không bị vỡ. Khác với cấu trúc của cácđộng mạch nhỏ hơn, lớp áo giữa của động mạch chủ bao gồm nhiều lớp các sợichun, đã làm cho động mạch chủ không chỉ có sức căng mà còn có thể phồng lênchun giãn. Chức năng này đóng vai trò sống còn của hệ thống tuần hoàn. Lớp nộimạc của lớp áo trong động mạch chủ mỏng, mềm mại và rất dễ bị tổn thương. Lớpáo ngoài chứa thành phần chủ yếu là chất tạo keo và có nhiều mạch máu nhỏ nuôidưỡng cho một nửa ngoài của thành động mạch chủ, bao gồm một phần lớn lớp áogiữa. Khi tâm thất trái co bóp làm động mạch chủ (ĐMC) phồng lên bởi áp lựccủa máu được bơm ra từ tâm thất trái. Bằng cách đó, một phần năng lượng độnglực học được sinh ra bởi sự co bóp của tâm thất trái được biến đổi thành nănglượng tiềm tàng dự trữ ở thành ĐMC. Sau đó, trong thời kỳ tâm trương, nănglượng dự trữ này được chuyển đổi trở lại thành năng lượng động lực học khi thànhĐMC co lại và đẩy máu ở trong lòng ĐMC ở xa vào trong các động mạch ngoạibiên. Do vậy, ĐMC đóng vai trò chủ yếu trong việc duy trì sự tuần hoàn của máutrong thời kỳ tâm trương sau khi chúng được đưa vào trong ĐMC bởi tâm thất tráitrong thời kỳ tâm thu. Bản thân các sóng mạch, cùng với hiệu ứng vắt sữa của nó,được lan truyền dọc theo ĐMC tới động mạch ngoại biên với tốc độ khoảng5m/giây. Tốc độ này nhanh hơn nhiều tốc độ của bản thân dòng máu trong lòngmạch, di chuyển chỉ 40 - 50cm/giây. Hậu quả suy giảm chức năng của ĐMC Khả năng chun giãn của ĐMC đóng góp chủ yếu vào việc duy trì chức năngbình thường của nó. Tuy nhiên, tính chun giãn và căng phồng lên của ĐMC giảmđi cùng với tuổi tác. Sự thay đổi này xuất hiện ở những người bình thường. Mấtkhả năng chun giãn và giãn nở làm tăng áp lực mạch thường thấy ở người lớn tuổivà kéo theo là ĐMC dần dần giãn ra. Mất sự chun giãn với tuổi tác sẽ tiến triểnnhanh hơn ở người có bệnh tăng huyết áp (THA), tăng cholesterol máu hay bệnhđộng mạch vành so với những người bình thường. Ngược lại, ở những vận độngviên, tính chun giãn của ĐMC cao hơn những người cùng lứa tuổi khác. Về mặt mô học, thành ĐMC ở người cao tuổi có biểu hiện các sợi chun bịđứt gẫy kèm theo với tăng sợi tạo keo dẫn đến làm tăng tỷ lệ sợi tạo keo so với sợichun, góp phần làm mất tính giãn nở. Sự giảm dòng máu ở các mạch máu nuôithành ĐMC sẽ làm thành ĐMC cứng hơn với những biến đổi về mô học tương tựvà có thể đây là một nguyên nhân gây ra những biến đổi thoái hóa theo tuổi tác. Bóc tách ĐMC xảy ra khi nào? Bóc tách ĐMC bắt đầu với sự hình thành một vết rách ở lớp áo trong của ĐMC,làm bộc lộ trực tiếp lớp áo giữa bị bệnh lý với lực xé của dòng máu chảy trong lòng ĐMC.Máu thâm nhập vào lớp áo giữa bệnh lý làm tách dọc theo lớp áo giữa do vậy gây bóc táchthành ĐMC. Với lực xé do áp lực máu trong lòng mạch sẽ làm cho quá trình bóc tách lan rộngdọc theo chiều dài của ĐMC với các mức độ trầm trọng khác nhau. Máu ở khoảng giữa cáclớp bị bóc tách gọi là lòng giả. Ngoài ra, bóc tách ĐMC có thể khởi đầu bởi vỡ các mạch máuở trong lớp áo giữa gây ra tụ máu ở trong thành của ĐMC. Chảy máu tại chỗ sau đó vỡ thứphát qua lớp áo trong, gây ra rách lớp áo trong và bóc tách thành ĐMC. Nguy cơ bóc táchĐMC phụ thuộc vào mức độ hẹp của van ĐMC có 2 lá van. ...