Bối cảnh thời đại và những gợi ý về giải pháp xây dựng đất nước sớm trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại

Bài viết bàn về việc phân cấp mục tiêu và nhiệm vụ cho các ngành và địa phương cũng khó cụ thể, mặc dù, gần đây khi thực hiện quan điểm phát triển bền vững, bao trùm đến 2030, các mục tiêu và nhiệm vụ cũng được Đảng và Chính Phủ nêu ra cụ thể hơn, nhưng còn thiếu đồng bộ, thậm chí có nhiều mục tiêu thiếu hiện thực hoặc khó đo lường, kiểm đến. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài viết!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bối cảnh thời đại và những gợi ý về giải pháp xây dựng đất nước sớm trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại BỐI CẢNH THỜI ĐẠI VÀ NHỮNG GỢI Ý VỀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC SỚM TRỞ THÀNH NƯỚC CÔNG NGHIỆP THEO HƯỚNG HIỆN ĐẠI GS Nguyễn Quang Thái6 Tổng thư ký Hội khoa học Kinh tế Việt Nam Mở đầu Trong hơn ba mươi năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước ta đã có nhữngbước phát triển vượt bậc trong việc thực hiện ba Chiến lược 10 năm và thực hiệnnhững bước chuyển đổi thể chế kinh tế mạnh mẽ. Ngay từ năm 1991, khi xây dựng vàthông qua Chiến lược “Ổn định và phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2000”, Đảngta đã đề ra chủ trương thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa trong 30 năm7.Đến năm 2001, khi xây dựng Chiến lược 10 năm lần thứ 2, Đảng ta đã bổ sung thêmđặc trưng hiện đại hóa của nước công nghiệp và mục tiêu là “xây dựng nước ta thànhnước công nghiệp theo hướng hiện đại”8. Đến Chiến lược 10 năm lần thứ 3, Đảng takiên trì thực hiện mục tiêu đến 2020 biến nước ta thành nước công nghiệp theo hướnghiện đại9. Nhưng đến năm 2016, tại Đại hội lần thứ XII, Đảng ta nhận thấy chưa thể6 GS-TSKH, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Việt Nam, thai.nguyenquang@gmail.com ;09020452097 Chiến lược 10 năm thứ nhất “Ổn định và phát triển KTXH đến năm 2000”, xem http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/tu-lieu-ve-dang/lich-su-dang/books-110620159142646/index-2106201591058468.html . Lần đầu tiên,trong Phụ lục Chiến lược đến 2000 đã đưa ra hai kịch bản (hai phương án) về tăng trưởng và cơ cấu kinh tế dựatrên kết quả NCKH của đề tài 70A-02-04, luận chứng cho mục tiêu tăng gấp 2 lần GDP trong 10 năm.8 Chiến lượcthứ hai: Chiến lược phát triển KTXH đến năm 2010, xem http://www.vusta.vn/vi/news/Van-Kien-LHH/Chien-luoc-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-2001-2010-1053.html . Văn kiện nêu rõ: Đưa GDP nǎm 2010 lên ítnhất gấp đôi nǎm 2000. Nâng cao rõ rệt hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm, doanh nghiệp và nền kinh tế;đáp ứng tốt hơn nhu cầu tiêu dùng thiết yếu, một phần đáng kể nhu cầu sản xuất và đẩy mạnh xuất khẩu. Ổnđịnh kinh tế vĩ mô; cán cân thanh toán quốc tế lành mạnh và tǎng dự trữ ngoại tệ; bội chi ngân sách, lạm phát,nợ nước ngoài được kiểm soát trong giới hạn an toàn và tác động tích cực đến tǎng trưởng. Tích luỹ nội bộ nềnkinh tế đạt trên 30% GDP. Nhịp độ tǎng xuất khẩu gấp trên 2 lần nhịp độ tǎng GDP. Tỷ trọng trong GDP củanông nghiệp 16 - 17%, công nghiệp 40 - 41%, dịch vụ 42 - 43%. Tỷ lệ lao động nông nghiệp còn khoảng 50%...Các mục tiêu này đã được thực hiện tốt.9 Chiên lược thứ ba: Chiến lược phát triển KTXH đến năm 2020. Xem https://vov.vn/chinh-tri/chien-luoc-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-2011-2020-169669.vov . Múc tiêu của Chiến lược này dường như rất khó thực hiện. Thậtvậy, về mục tiêu nước công nghiệp, Đại hội XII đã lùi so với văn kiện “Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bảntrở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại…” . Trong khi nhiều mục tiêu cụ thể khó đạt, ví dụa) Về kinh tế : Về tốc độ không thể đạt “Phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước(GDP) bình quân 7 - 8%/năm”, GDP năm 2020 theo giá so sánh bằng khoảng 2,2 lần so với năm 2010; trongkhi mục tiêu GDP bình quân đầu người theo giá thực tế đạt khoảng 3.000 USD có thể đạt được lại do lạm phátcao. Mục tiêu “Bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô. Xây dựng cơ cấu kinh tế công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ hiệnđại, hiệu quả” quá mơ hồ. Ngay mục tiêu cơ cấu ngành khó đạt, vì nông nghiệp còn quan trọng “Tỉ trọng cácngành công nghiệp và dịch vụ chiếm khoảng 85% trong GDP”. Mục tiêu “Giá trị sản phẩm công nghệ cao vàsản phẩm ứng dụng công nghệ cao đạt khoảng 45% trong tổng GDP” khá mơ hồ, vì nếu chỉ tính công nghiệp thìcũng không quá 45%GDP. Giá trị sản phẩm công nghiệp chế tạo chiếm khoảng 40% trong tổng giá trị sản xuấtcông nghiệp. Nông nghiệp có bước phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả, bền vững, nhiều sản phẩm có giátrị gia tăng cao. Chỉ tiêu chuyển dịch lao động khó đạt vì quá trình đô thị hóa diexn ra chậm so với mục tiêu“Chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn với chuyển dịch cơ cấu lao động; tỉ lệ lao động nông nghiệp khoảng 30 - 35% 168thực hiện mục tiêu xây dựng nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 dohoàn cảnh trong nước và quốc tế đã thay đổi, ảnh hưởng lớn đến đổi mới mô hình tăngtrưởng. Mục tiêu này được chuyển thành cụm từ “sớm trở thành nước công nghiệptheo hướng hiện đại”10. Mục tiêu như vậy “uyển chuyển” hơn, nhưng cũng có thể thấylà trước những khó khách khách quan và cả bối cảnh biến đổi bất ngờ, khó lường, mụctiêu đã không định hình thật rõ. Đây có lẽ là lần đầu tiên, trong Văn kiện đã nêu mụctiêu có tính định hướng “mờ” như vậy. Đặc biệt, trong các văn kiện của Đảng, tuy cáctiêu chí công nghiệ ...