Bỏng ( Burns )

BỎNG DO NHIỆT NÊN ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ KHỞI ĐẦU Ở PHÒNG CẤP CỨU NHƯ THỂ NÀO ? Đánh giá nhanh chóng loại và mức độ nghiêm trọng của thương tổn do bỏng là cốt yếu. Những yếu tố quan trọng nhất để đánh giá gồm có mức độ nghiêm trọng (độ sâu của thương tổn), diện tích, và vị trí của bỏng. Những yếu tố quan trọng khác là những thương tổn liên kết và các bệnh lý đã có
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bỏng ( Burns ) Bỏng ( Burns ) BS Nguyễn văn ThịnhPHẦN I1/ LIỆT KÊ CÁC LOẠI BỎNG THƯỜNG THẤY Ở PHÒNG CẤP CỨU- Các thương tổn trực tiếp do nhiệt (thường thấy nhất).- Ánh nắng (sunburn).- Hóa học.- Điện.- Bức xạ.2/ BỎNG DO NHIỆT NÊN ĐƯỢC ĐÁNH GIÁ KHỞI ĐẦU Ở PHÒNGCẤP CỨU NHƯ THỂ NÀO ?Đánh giá nhanh chóng loại và mức độ nghiêm trọng của thương tổn dobỏng là cốt yếu. Những yếu tố quan trọng nhất để đánh giá gồm có mức độnghiêm trọng (độ sâu của thương tổn), diện tích, và vị trí của bỏng. Nhữngyếu tố quan trọng khác là những thương tổn liên kết và các bệnh lý đã cótrước hay hiện diện đồng thời.3/ MỨC ĐỘ NGHIÊM TRỌNG CỦA BỎNG ?Mức độ nghiêm trọng của bỏng được đánh giá bằng khám vật lý.Bỏng độ 1 ( First-degree burns ) :- Chỉ có các lớp nông của da bị thương tổn.- Da hồng hoặc đỏ và khô.- Đau đớn.- Lành trong vòng dưới một tuần.Bỏng độ hai ( Second-degree hay Partial- thickness burns )- Lan xuống các lớp sâu hơn của bì và có thể có một dạng vẻ thay đổi.- Da đỏ tươi hay lốm đốm, thường có bóng nước (blister) hay một bề mặtbóng ướt.- Tuy nhiên các bỏng sâu hơn có thể nhợt và không màu.- Những bỏng này rất đau đớn.Bỏng độ ba ( Third-degree hay Full-thickness burns )- Các thương tổn bỏng như các mô chết.- Ở đây bỏng lan xuyên qua tất cả các lớp bì, và da có thể có vẻ trong suốt,không màu hoặc cháy thành than.- Không có cảm giác.Bỏng độ bốn ( Fourth-degree burns ) :Là thương tổn gây nên bởi dòng điện trực tiếp lên mô nằm sâu như cơ,mạch máu, và dây thần kinh.4/ DIỆN TÍCH BỎNG LÀ GÌ VÀ TẠI SAO QUAN TRỌNG ?Diện tích bỏng (burn surface area) là một phương tiện nhanh chóng để đánhgiá mức độ thương tổn theo một phương cách tương đối đơn giản vàthường được công nhận. Đó là một phương tiện để định mức thương tổn vàcó tầm quan trọng về mặt lâm sàng và tiên lượng.Quy tắc các số 9 (rule of nines) là phép đo định khu thường được sử dụngnhất. Quy tắc này chia các vùng cơ thể thành các tỷ lệ gần đúng của diệntích toàn bộ cơ thể. Những tỷ lệ này khác nhau giữa người lớn và trẻ em, vànhững khác nhau này cần được ghi nhớ. Một công cụ chính xác hơn để xácđịnh tỷ lệ phần trăm của diện tích cơ thể bị bỏng, đặc biệt là ở nhũ nhi vàtrẻ em là giãn đồ bỏng Lund and Browder.5/ “ QUY TẮC CÁC SỐ 9 ” LÀ GÌ ?Ở nguời trưởng thành, diện tích toàn bộ cơ thể bị bỏng có thể được đánhgiá theo cách sau đây :- Mỗi chi trên = 9%.- Mỗi chi dưới = 18%.- Thân trước = 18%.- Thân sau = 18%.- Đầu và cổ = 9%.- Vùng hội âm và vùng sinh dục = 1%.6/ CÁC CHỈ ĐỊNH HỘI CHẨN NGOẠI KHOA ?Bất cứ thương tổn bỏng quan trọng nào (bỏng độ 2 hoặc hơn) nơi mặt, cổ,bàn tay, bàn chân, hoặc vùng hội âm (perineum) đều cần phải hội chẩnngoại khoa và, tối thiểu phải được theo dõi ngoại khoa. Các vùng sinh tửnày là quan trọng bởi vì thương tổn bỏng với mức độ đáng kể, có thể gâybiến chứng sưng hay phù, có thể làm tổn hại mạch máu-thần kinh hoặcđường hô hấp. Hội chẩn ngoại khoa nên được thực hiện tức thời đối với bấtcứ bệnh nhân nào với thương tổn bỏng có tiềm năng đe dọa mạng sống, tốtnhất là với một BS ngoại khoa quen với việc săn sóc những bệnh nhânbỏng. Những trường hợp bỏng ở những vùng đặc biệt có thể cần can thiệpngoại khoa tức thời. Đặc biệt là bỏng viên chu (circumferential burns) củacổ là một cấp cứu thật sự bởi vì có thể tiến triển nhanh đưa đến tổn hạiđường hô hấp. Cần phải xử lý đường hô hấp tích cực. Các bỏng viên chucủa các chi cũng là một cấp cứu bởi vì sự tiếp vận thần kinh[*]huyết quảnđến các vùng xa nơi bị bỏng có thể bị trở ngại và, khi phù nề phát triển, sựthiếu máu cục bộ mô và hội chứng ngăn (compartment) có thể phát triển.Can thiệp ngoại khoa sớm (escharotomy) có thể cứu được chi.7/ KẾ CÁC TIÊU CHUẨN NHẬP VIỆN ?- Bất cứ nhũ nhi hay trẻ em với diện tích bỏng trên 10% hay bất cứ ngườitrưởng thành nào với diện tích bỏng trên 25% phải được nhập viện.- Bỏng nơi bàn tay, mặt, bàn chân, hay vùng hội âm, có thể dẫn đến tàn phếvĩnh viễn nếu không được điều trị một cách thích đáng. Những bệnh nhânvới những bỏng như thế nên luôn luôn được nhập viện, hoặc tốt hơn làchuyển đến một trung tâm bỏng (burn center).- Các bỏng hóa học và bỏng điện hay các bỏng gây thương tổn đường hôhấp luôn luôn có mức độ lớn hơn nhiều so với lúc nhìn ban đầu. Do đó,cũng cần phải nhập viện các trường hợp này.8/ CÓ NHỮNG CÂN NHẮC ĐẶC BIỆT TRONG TRƯỜNG HỢP BỎNGỞ TRẺ EM KHÔNG ?Thái độ xử trí đối với trẻ em bị bỏng cũng phải chu đáo và tích cực như đốivới một người trưởng thành, nhưng khả năng chấn thương không phải dotai nạn, tình trạng gia đình và tình huống xã hội, cũng như khả năng đángtin cậy của bố mẹ phải được cân nhắc, trước khi cho xuất viện điều trịngoại trú bất cứ trẻ nào với bỏng mức độ nhẹ và trung bình. Những bệnhnhân bỏng quá nhỏ tuổi hay quá già đều có nguy cơ bị bệnh nặng hay tửvong cao hơn, và các trẻ nhỏ dưới 2 năm nên có những tiêu chuẩ ...