Bức tranh văn học Rumani giản lược .

Nằm trên vùng Đông Âu, Rumani trải mình bao bọc lấy dãy núi Carpat. Dãy núi này trở thành khung xương vững chãi, chia Rumani thành ba vùng địa lý, thành các vùng văn hoá dân gian (VHDG) đặc sắc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bức tranh văn học Rumani giản lược .Bức tranh văn họcRumani giản lược Nằm trên vùng Đông Âu, Rumani trải mình bao bọc lấy dãy núiCarpat. Dãy núi này trở thành khung xương vững chãi, chia Rumani thànhba vùng địa lý, thành các vùng văn hoá dân gian (VHDG) đặc sắc. NgườiRumani coi dãy núi Carpat là cha, dòng sông Đanuyp là mẹ. Sông mẹ - núicha với thế đứng vững chãi nuôi dưỡng con người trên ba vùng lãnh thổ:vùng Muntenia hay Tara Românească; vùng Moldova và vùng Transilvaniahay Tara Ardeleană, Tara Apusenilor. Tổ tiên của người Rumani là ngườiĐacii, chủ nhân của nền văn minh đồ đồng phát triển rất sớm ở đây. Cuộc tiếp xúc lịch sử với người Lamã dẫn tới việc latin hoá ngônngữ bản địa, tạo ra tính chất Rumani không thay đổi suốt chiều dài lịchsử. Ngôn ngữ Xlavơ cũng để lại những ảnh hưởng song không thể làmthay đổi tính chất lamã này của tộc người getô-đacii. Đây là một tính chấtquan trọng thể hiện ngay trong tên gọi đất nước: România - với phần căncủa từ là Roman = lamã. Người Rumani rất tự hào vì đó là tính chất tâyphương (occidental) khu biệt đất nước họ với các nước khác trong khuvực. Việc nhấn mạnh tính chất lamã trong văn hoá Rumani còn mang tínhlịch sử. Vào thời đế chế Lamã, cái tên roman chỉ những người văn minh,đối lập với những tộc người dã man (barbares) nằm ngoài lãnh thổ của đếchế này. Tính lamã không lấn át bản sắc văn hoá bản địa mà hoà trộn đểtạo ra các vùng VHDG trải rộng trong không gian Carpato-danubiano-pontic, gắn liền với quá trình hoàn chỉnh dân tộc Rumani kết thúc vàokhoảng thế kỷ IX-X. Nền VHDG Rumani đặc sắc, đa dạng trở thành “ suốinguồn mang sức mạnh trẻ hoá,... là phương tiện duy trì sự sinh thành vàtái tạo của nền văn hoá chúng ta” (C. Noica), nhằm “phản ánh tâm hồn dântộc” (T.Papahagi). Văn học dân gian tồn tại dưới nhiều hình thức: thơ trữtình, truyện kể và sân khấu dân gian. Thơ ca tiêu biểu là Doina, Strigăt gắnliền với các lễ hội, các trò chơi, các dịp múa hát tập thể với tính châmbiếm, giáo huấn cao; là thể Balada, “những bài thơ nói về những biến cốlịch sử và những hành vi phi thường” (V. Alecsandri). Các balada nh-ư Miorita, Mesterul Manole được coi là “suối nguồn huyền thoại nuôidưỡng các thế hệ thi nhân Rumani” (G. Călinescu). Miorita là kiệt tác củaVHDG Rumani, đã được dịch ra 50 thứ tiếng. Ngoài ra còn cóloại Plugusorul ca ngợi nông dân; loại Colinda gắn với lễ hội Giáng sinh,loại dành cho các đám cưới... Truyện kể dân gian phản ánh cuộc sốngdưới hình thức huyền thoại. Cốt truyện phong phú, nhân vật của truyệnxoay quanh hai tuyến thiện- ác. Nhân vật nổi tiếng là Făt-Frumos (Tiênđồng) và Cenusărească (Nhân vật Lọ Lem). Môtip con hươu vàng cũng rấtphổ biến. Ở thế kỷ XV, XVI có truyền thuyết về Vlad Tepes (1431-1476) vớibiệt danh Dracula (Vua Rồng), ông vua mà quân xâm lược Thổ Nhĩ Kỳnghe tiếng đã khiếp đảm kinh hồn. Ông tiêu biểu cho ý chí quật cườngchống ngoại xâm của dân tộc Rumani và là đề tài cảm hứng cho rất nhiềutác phẩm văn học. Năm 1862, P. Ispirescu đã sưu tầm, chỉnh lý và chocông bố truyện Trẻ mãi không già và sống mãi không chết,món quà vô giácủa nhân dân Rumani cho kho tàng trí tuệ nhân loại. Ngoài ra còn có tụcngữ, thành ngữ, châm ngôn, các thể loại giáo huấn, câu đố... và các thể tàisân khấu dân gian. Các thể tài sân khấu xuất hiện trong các lễ hội với hìnhthức các trò diễn lấy đề tài từ tôn giáo hay thế tục, phổ biến là Joculcaprei, Jocul Ursului... Các trò diễn thường sử dụng mặt nạ. Ở thế kỷ XVIIIcó trò diễn bằng búpbê - một kiểu nghệ thuật rối. Nổi tiếng nhất là vở Tròdiễn về Constantin hoặc Các ca khúc và những bài thơ về Constantin, lấyđề tài từ cuộc đời bạo chúa Constantin. Các vở Jienii, Bujorenii, Groza,Banda Codrenilor tái hiện thế giới haiduci (tức là những người nổi loạnchống chế độ phong kiến). Múa hát tập thể gắn với các lễ hội được tổ chức hàng năm, với lễsinh nhật hay cưới xin, tạo thành phong tục đẹp. Gắn với tang lễ là cácbocet, một thể thơ đậm màu sắc tôn giáo. Các bocet được thể hiện quađối thoại giữa các thành viên trong gia đình hoặc được dàn dựng quanhững người khóc mướn, để ca tụng công lao người quá cố. Các lễ mừngnăm mới, lễ giáng sinh, phục sinh được tổ chức rất long trọng với nhữngquả trứng được trang trí công phu. Đây là “quả trứng nguyên thuỷ”“thành tố đầu tiên của sự tổ chức thế giới” theo quan niệm vũ trụ sơ khaicủa người dân đất nước này... Tóm lại, văn học dân gian Rumani là di sản quý giá mang đậm bảnsắc riêng và là cội nguồn của sáng tạo tinh thần trong mọi thời đại. Nền văn học viết Rumani phát triển gắn liền với việc hoàn thiện hệthống ngôn ngữ dân tộc và có đặc điểm điển hình: đó là khát vọng đấutranh để thực hiện “giấc mơ vàng”: thống nhất ba vùng lãnh thổ thànhquốc gia có cùng một nền văn hoá. Các nhà văn nhà thơ đồng thời cũng làtrí thức, học giả của các thời đại dù có địa vị xuất thân khác nhau nhưngtác phẩm của họ đều toát lên lòng tự hào dân tộc, ý chí đấu tranh thựchiệ ...