Bước đầu nghiên cứu về vai trò của Tôtem giáo trong đời sống người Cơtu ở Quảng Nam

Bài viết nghiên cứu về vai trò của Tôtem giáo trong đời sống của người Cơtu ở Quảng Nam, trong đó đặc biệt khai thác vai trò của Tôtem ở một số khía cạnh cụ thể: Tôtem giáo và việc duy trì mối quan hệ cộng đồng; Tôtem giáo với vai trò là yếu tố cơ bản tạo nên giá trị văn hóa tộc người Cơtu được thể hiện trong các dấu tích văn hóa và tâm linh như trong hệ thống truyện cổ, trong hệ thống nghi lễ, trong nghệ thuật điêu khắc.v.v...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Bước đầu nghiên cứu về vai trò của Tôtem giáo trong đời sống người Cơtu ở Quảng Nambíc ®Çu nghiªn cøu vÒ vai trß cña t«tem gi¸o... khoa häc nh©n v¨n B¦íC §ÇU NGHI£N CøU VÒ VAI TRß CñA T¤TEM GI¸O TRONG §êI SèNG NG¦êI C¥TU ë QU¶NG NAM lª ngäc quang * Tãm t¾t: Bµi viÕt nghiªn cøu vÒ vai trß cña T«tem gi¸o trong ®êi sèng cña ngêi C¬tu ë Qu¶ngNam, trong ®ã ®Æc biÖt khai th¸c vai trß cña T«tem ë mét sè khÝa c¹nh cô thÓ: T«tem gi¸o vµ viÖc duytr× mèi quan hÖ céng ®ång; T«tem gi¸o víi vai trß lµ yÕu tè c¬ b¶n t¹o nªn gi¸ trÞ v¨n hãa téc ngêiC¬tu ®îc thÓ hiÖn trong c¸c dÊu tÝch v¨n hãa vµ t©m linh nh trong hÖ thèng truyÖn cæ, trong hÖthèng nghi lÔ, trong nghÖ thuËt ®iªu kh¾c.v.v... Tõ khãa: T«tem gi¸o; C¬tu; v¨n hãa téc ngêi; nguån gèc téc ngêi; dßng hä; t«n gi¸o s¬ khai; t«ngi¸o nguyªn thñy; t©m linh; cè kÕt céng ®ång; vËt tæ... C¸c h×nh th¸i t«n gi¸o s¬ khai lµ c¸c bé phËn nhá c¸c d©n téc thiÓu sè Tµy,h×nh th¸i t«n gi¸o cha x©y dùng ®îc Nïng, Th¸i... chuyÓn c tù do tõ c¸c tØnhmét gi¸o lý cô thÓ, râ rµng, cha xuÊt hiÖn miÒn nói phÝa B¾c vµo ®Þnh c t¹i vïngc¸c tæ chøc t«n gi¸o mét c¸ch cã hÖ thèng. nµy. Trong c¸c thµnh phÇn d©n téc ®ã,Nh÷ng nhµ nghiªn cøu ®· kh¸i qu¸t t«n ngêi C¬tu chiÕm sè lîng nhiÒu h¬n c¶gi¸o nguyªn thuû thµnh hµng chôc lo¹i vµ tËp trung c tró t¹i ba huyÖn §«ngh×nh kh¸c nhau. Trong ®ã, T«tem gi¸o Giang, T©y Giang vµ Nam Giang. ë ViÖt®îc xem lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn ®Çu tiªn Nam, tÝnh ®Õn n¨m 2009, cã kho¶ngcña t«n gi¸o nguyªn thñy. ThuËt ng÷ 61.588 ngêi C¬tu. Riªng tØnh Qu¶ng“T«tem” b¾t nguån tõ ng«n ng÷ Ag«nkin Nam, cã 45.715 ngêi C¬tu, ®øng hµngcña ngêi Anh ®iªng ë ch©u Mü. ThuËt thø hai vÒ d©n sè sau ngêi Kinh. Ngoµing÷ nµy ®îc ®a vµo s¸ch b¸o ch©u ¢u ra, hä cßn sinh sèng ë tØnh Sª K«ng vµvµo cuèi thÕ kØ XVIII, sau ®ã ®îc sö dông tØnh Salavan níc b¹n Lµo víi sè lîngréng r·i trong c¸c tµi liÖu khoa häc kh¸c. kho¶ng 14.700 ngêi.(1)NghÜa ®en cña tõ “T«tem” lµ hä hµng hay Còng gièng nh c¸c téc d©n kh¸c, khicã hä hµng”(1). ngêi C¬tu b¾t ®Çu t¸c ®éng vµo thiªn Vïng miÒn nói phÝa T©y Qu¶ng Nam, nhiªn ®Ó duy tr× sù sèng, c¸c ho¹t ®énglµ ®Þa bµn tô c cña 4 d©n téc lµ C¬tu, X¬ trång trät vµ ch¨n nu«i, s¶n xuÊt cña c¶i§¨ng (gåm c¸c nhãm: M¬ N©m, X¬ Teng, ®îc thùc hiÖn th× thÞ téc - tæ chøc x· héiCa Dong), GiÎ Triªng (gåm c¸c nhãm: Tê - cña hä còng ®· ra ®êi. Cïng víi ®ã, ý thøcRiªng, Ve, Ba Noong) vµ Co. KÓ tõ khi vÒ t«n gi¸o cña ngêi C¬tu còng b¾t ®ÇumiÒn Nam ®îc hoµn toµn gi¶i phãng, sè xuÊt hiÖn. T«tem gi¸o ®· xuÊt hiÖn vµ tånngêi Kinh tõ ®ång b»ng lªn miÒn nói (*)lµm ¨n, sinh sèng ngµy cµng gia t¨ng vµ Chuyªn viªn MRE, DDG ViÖt Nam. (1) Lª SÜ Gi¸o (Chñ biªn), D©n téc häc ®¹i c¬ng, Nxb®Æc biÖt lµ trong vßng 10 n¨m qua, mét Gi¸o dôc, n¨m 2006, tr.177.32 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 1-2014 lª ngäc quangt¹i trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña T«tem. VËy, theo nhËn xÐt cña chóng t«i,ngêi C¬tu vµ kh«ng chØ lµ mét biÓu tîng bíc ®Çu cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngêi C¬tuvÒ t©m linh mµ cßn chi phèi ®Õn mäi mÆt “ph¸t triÓn” h¬n mét sè téc ngêi kh¸c.®êi sèng cña hä, gãp phÇn trong viÖc t¹o Trong quan niÖm cña m×nh, hÇu hÕtnªn b¶n s¾c v¨n ho¸ cho d©n téc. ngêi C¬tu tin con chã lµ vËt tæ cña hä. 1. T«tem gi¸o vµ viÖc duy tr× mèi Mét huyÒn tho¹i C¬tu kÓ r»ng: “Ngµy xöaquan hÖ céng ®ång ngµy xa, ®· l©u l¾m råi, trêi næi giËn lµm Thø nhÊt, T«tem gi¸o cã vai trß chñ yÕu mét trËn lôt lín tiªu diÖt mu«n loµi. Sautrong viÖc x¸c ®Þnh dßng hä ngêi C¬tu ®ã, chØ cã mét c« g¸i vµ mét con chã sèng Trong t©m thøc cña ngêi C¬tu, T«tem sãt nhê trèn vµo mét chiÕc trèng. C« g¸igi¸o tríc hÕt thÓ hiÖn râ nÐt ë ý thøc vÒ sèng cïng víi con chã nh vî chång, ®Î raviÖc x¸c ®Þnh nguån gèc téc ngêi, sau ®ã hai ngêi con gåm mét trai vµ mét g¸i.nã cßn lµ yÕu tè ®Ó x¸c ®Þnh c¸c dßng hä Lín lªn, ngêi con trai xuèng miÒn ®ångcña ngêi C¬tu. Tuy manh mèi chØ lµ b»ng, ngêi con g¸i ë l¹i miÒn nói. C¶ hainh÷ng c©u chuyÖn kÓ, nh÷ng sù tÝch mang ®Òu cè ®i t×m mét ai ®ã ®Ó sèng chungmµu s¾c d©n gian, ®Ëm chÊt nguyªn s¬ nhng kh«ng t× ...