Cá độc, cá đuối điện, bạch tuộc...

Đặc điểm chung + Tại vùng biển Việt Nam, các nhà khoa học đã xác định được 41 loài sinh vật chứa độc tố có khả năng gây chết người, hầu hết sống ở biển. (có hai loài cá nóc nước ngọt mới phát hiện được ở đồng bằng sông Cửu Long). + Cụ thể: một loài bạch tuộc, hai loài ốc cối, ba loài cua hạt, một loài sam, 22 loài cá và 10 loài rắn biển. + Đa số những loài độc hại nói trên có vùng sinh sống rộng, từ vịnh Bắc Bộ cho đến vịnh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cá độc, cá đuối điện, bạch tuộc... Cá độc, cá đuối điện, bạch tuộc... * Đặc điểm chung + Tại vùng biển Việt Nam, các nhà khoa học đã xác định được 41 loài sinh vật chứa độc tố có khả năng gây chết người, hầu hết sống ở biển. (có hai loài cá nóc nước ngọt mới phát hiện được ở đồng bằng sông Cửu Long). + Cụ thể: một loài bạch tuộc, hai loài ốc cối, ba loài cua hạt, một loài sam, 22 loài cá và 10 loài rắn biển. + Đa số những loài độc hại nói trên có vùng sinh sống rộng, từ vịnh Bắc Bộ cho đến vịnh Thái Lan. 1. Cá nóc + Đặc điểm - Ở biển có nhiều loài cá độc như cá mặt ngựa, cá hồng chấm bạc, cá mặt quỷ, cá đuối... trong đó, độc nhất là cá nóc. - Theo tài liệu nghiên cứu thì hiện nay thế giới đã xác định được hơn 80 loài cá nóc - Riêng tại Việt Nam có 4 họ, 12 giống và 66 loài, trong đó khoảng 40 loài có khả năng gây ngộ độc - Phần lớn những loài thường gây độc thuộc họ Tetraodontidae. * Cá nóc chuột vằn mang (h1:Aronthron immaculatus) - Dáng vẻ bề ngoài khá bắt mắt, thân có dạng hình trứng, vây lưng viền đen, bụng màu trắng... - Trứng loài cá này tập trung một lượng độc chất rất mạnh, cứ 100 gam trứng có thể giết chết 200 người - Hàm lượng độc chất cao nhất xuất hiện từ tháng tư đến tháng mười. * Cá nóc chấm cam (h2:Torquigener pallimaculatus) - Cũng là một loài đáng sợ, cứ 100 gam trứng hoặc gan có thể giết chết 60 - 70 người. + Hàm lượng độc tố ở một số loài cá nóc rất cao (nhất là trong gan, trứng, nội quan) - Độc tố chứa trong cá nóc thuộc dạng Tetradotoxin từng gây ra nhiều vụ ngộ độc chết người nhưng khó phân biệt. - Rất ít tài liệu về cơ chế sinh sản độc tố trong cá nóc. - Gần đây, một vài tác giả phát hiện độc tố (Tetrodotoxin) có thể do các loài vi khuẩn có khả năng sản sinh độc tố này sống cộng sinh trong gan cá nóc. + Kiểm tra chuột bạch sau khi thử độc tố Tetrodotoxin tại Viện Hải dương học Nha Trang. - Kết quả nghiên cứu bước đầu đã xác định Tetrodotoxin là độc tố ngoại sinh, có hàm lượng rất cao trong mùa cá nóc mang trứng, nhất là vào thời kỳ trứng thành thục sinh dục. - Mùa có cá nóc và thịt cá nóc ngon nhất chính là mùa cá sinh sản. Vì vậy cá càng thơm ngon, càng hấp dẫn lại càng độc. - Trứng và gan cá nóc chứa nhiều độc tố nhất. Vào mùa mang trứng cả phần thịt cá cũng gây ngộ độc cho người. - Khoảng 2 gam mô cá nóc độc (100.000 MU/g) cũng có thể giết chết người. - Qua thử chuột cho thấy độc tố cá nóc có độc tính gấp 10.000 lần so với chất độc cyanide. + Mùa sinh sản của cá nóc bắt đầu từ tháng 12 năm trước đến tháng 6 năm sau. - Đây cũng là khoảng thời gian mà ở khắp các địa phương liên tiếp xảy ra ngộ độc do ăn cá nóc. - Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế thì 85% số vụ ngộ độc do ăn cá nóc (trong quý I năm nay) đã gây tử vong. + Triệu chứng - Thời gian bắt đầu xuất hiện triệu chứng ngộ độc khoảng 20 phút đến 3 giờ đồng hồ - Nạn nhân có thể chết trong vòng từ 1 giờ rưỡi đến 8 giờ sau đó, nhưng thường thì tử vong xảy ra trong khoảng thời gian từ 4 - 6 tiếng. - Triệu chứng ban đầu là môi và đầu lưỡi bị tê, sau lan dần đến chân tay - Rồi đau đầu, đau bụng, nhức mỏi toàn thân, nôn mửa dữ dội, mất ngôn ngữ, khó thở, tím tái, - Tiếp đến là rơi vào tình trạng hạ HA, tim chậm, hôn mê, tim chỉ còn đập trong chốc lát. - Tử vong do liệt hô hấp hoặc trụy mạch, nếu sống sót-các triệu chứng trên sẽ phục hồ sau 24h. + Điều trị - Ngộ độc cá nóc có tỷ lệ tử vong rất cao. Hiện nay chưa có thuốc giải độc đặc hiệu cho ngộ độc do độc tố cá nóc. - Khi phát hiện người nhà bị ngộ độc, biện pháp sơ cứu là nên cho thông khí nhân tạo và đưa đến ngay bệnh viện. - Biện pháp thông thường nhất vẫn là rửa dạ dày bằng than họat tính để loại bỏ phần độc tố TTX còn sót - Và áp dụng các nguyên tắc chống độc, hồi sức cơ bản. - Theo phác đồ của Bs B.V.Cam: . Thông đường thở và giúp thở . Rửa dạ dày . Nhịp chậm & hạ HA: Atropine . Liệt chi, hô hấp: Edrophonium (Tesilon) 0,05mg/kg/lều IV Neostigmine 0,01-0,04mg/kg/liều IV mỗi 2-4 giờ + Một số bài thuốc nam sơ cứu ngộ độc cá nóc : Trong trường hợp khẩn cấp, việc sử dụng một số dược thảo sẵn có - có thể sơ cứu tại chỗ hiệu quả: - Bài 1: hạt trám sống 20 hạt, đem giã nát lấy nước hoặc mài hạt trám để lấy nước uống. - Bài 2: uống 1 bát dầu hạt cải, giúp nôn ra chất độc. - Bài 3: lấy khoảng 500 đến 1.000 g rễ cỏ tranh tươi, đem giã nát lấy nước uống. Có thể sắc nước uống khi thuốc còn nóng. - Bài 4: lấy khoảng 250 g cỏ ruột gà, sắc lấy nước uống. - Bài 5: lá khoai lang non 1 nắm nhỏ, đem giã nát rồi hòa với nước sôi để nạn nhân uống cho đến khi nôn ra chất độc. - Bài 6: lấy lá tía tô 25 g, gừng tươi 25 g và rễ cỏ tranh 160-200 g. Các vị các vị trên hợp thang sắc nước uống. - Bài 7: bí đao một lượng vừa phải, rửa sạch thái nhỏ rồi giã nát như bùn, vắt lấy nước cho nạn nhân uống nhiều. - Bài 8: lá tía tô và cam thảo bắc, mỗi vị 10 g, lượng, sắc uống. - Bài 9: đậu xanh 30-50 g, cam thảo bắc 10 g, đem sắc kỹ lấy nước uống. + Hai loài cá nóc nước ngọt đã được xác định là: Cá nóc chấm xanh (h3: Chelonodon nigroviridis) Cá nóc mắt đỏ (h4:Carinotetraodon lorteti). 2. Cá đuối điện * Cá đuối điện Bắc bộ (h5:Torpediniformes) - Thân dẹp hướng lưng thành đĩa úp gần tròn, - Phần lưng có cơ quan phát điện nằm dưới da hình quả thận, - Chưa có nhiều thông báo về tai nạn do cá đuối VN gây ra như đã gặp trên thế giới. 3. Bạch tuộc * h6: Bạch tuộc đốm xanh - Có ở vùng biển miền trung Việt Nam, nhỏ bằng đầu ngón tay cắn. - Cắn chỉ hơi nhói đau thôi nhưng sau nửa giờ đã bị co giật và tử vong. - Ngư dân gọi đó là mực đốm, còn các nhà khoa học xác định đó là bạch tuộc đốm xanh, - Có dáng vẻ bên ngoài lạ mắt, trên toàn thân và các xúc tu điểm các đốm xanh trông rất đẹp - Thân dài không quá 50mm, màu kem, vàng cam, có những vệt hoa dạng vòng mầu xanh lóng lánh, có tám tua dài ngắn khác nhau và đẹp kỳ lạ. - Cứ 100 gam thịt và râu loại bạch tuộc này có thể giết hai người; còn 100 gam tuyến nước bọt của nó có thể giết chết đến 23 người... - Loài này tập trung sống ở các vùng triều san h ...