Các đập nước và hồ chứa ở thượng nguồn

Trong các ngày gần đây, theo thông báo kêu gọi tiết kiệm điện của Tổng Công ty Điện lực Việt Nam phát hằng ngày trên làn sóng của Đài Truyền hình Việt Nam: hiện nay hầu hết mực nước ở các hồ chứa nước ở Việt Nam giảm từ 20 – 40% so với mực nước trung bình hằng năm ở cùng thời kỳ, đặc biệt hồ chứa Hoà Bình – nơi nhà máy thủy điện lớn nhất Đông Nam Á, mực nước xuống thấp nhất trong vòng 40 năm qua! Mặc dầu tất cả các hồ chứa ở......
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các đập nước và hồ chứa ở thượng nguồn CÁCĐẬPNƯỚCVÀHỒCHỨAỞTHƯỢNGNGUỒN: CÓHAYKHÔNGNGUYCƠMÔISINHTIỀMẨN CHOHẠNGUỒNSÔNGMEKONG? LêAnhTuấn ĐạihọcCầnThơ1.VẤNĐỀTrongcácngàygầnđây,theothôngbáokêugọitiếtkiệmđiệncủaTổngCôngtyĐiệnlựcViệtNampháthằngngàytrênlànsóngcủaĐàiTruyềnhìnhViệtNam:hiệnnayhầuhếtmựcnướcởcáchồchứanướcởViệtNamgiảmtừ20–40%sovớimựcnướctrungbìnhhằngnămởcùngthờikỳ,đặcbiệthồchứaHoàBình–nơinhàmáythủyđiệnlớnnhấtĐôngNamÁ,mựcnướcxuốngthấpnhấttrongvòng40nămqua!MặcdầutấtcảcáchồchứaởViệtNamlấynướctừcáchệthốngsôngkhácnhaunhưngquảthật,mùakhônăm2004đangdiễnrađặcbiệtgaygắt.ĐidọctheosuốtchiềudàisôngMekongtừBắcxuốngNam,tacóthểthấysựkhôhạnrấtrõnét.TạithủđôVientiancủanướcLàoxuốngvùngSavanakhetChampasak,hầuhếtcácconsôngsuốitrêncácphụlưuđềukhôcạn,ngườitacóthểđibộthongdonggiữalòngsông,cáccánhđồnghữungạnphíaTháiLanđềunứtnẻkhôcằnvàgầnnhưbỏtrắng,cácvùngtảngạnphíaTâynguyênViệtNam,cáccánhrừnghiếmhoicònlạiđangcónguycơbùngcháycaođộ.Ngườiviếtbàinày,từmáybaytừBangkokvềSaigonvàochiềungày11/4/2004,nhìnxuốnggầnnhưthấytoànmộtmàutrắngxám,khôngcònmấymàuxanhtrêncáccánhđồngởCampuchia.CáctỉnhduyênhảivùngĐồngbằngsôngCửuLongnhưBếnTre,TràVinh,SócTrăng,nướcmặnđangtrànsâuvàođấtliền.HiệntượngnàykhiếnnhiềungườinhìnngượclêncácconđậpởphíathượngnguồnsôngMekong,phíacáchồchứaởVânNam,TrungQuốc,nơimàcácsốliệukỹthuậtvềquimôkhaithácvàảnhhưởngcủanóvẫncònlànhữngthôngtinmơhồngaycảnhữngquốcgialiênquandọctheosôngMekongnhưTháiLan,Lào,CambodiavàViệtNam. Đập nước DaChaoShan (Đại Triều Sơn) của Trung Quốc ở thượng nguồn sông Mekong (photo Hans Friederich / IUCN) Theomộtsốtàiliệudẫnchứng,TrungQuốcđãdựkiến1415bậc nướctươngứngvớihồchứatươngứngchomụctiêuthủyđiệnkéodài dọc theo khuvựcVânNam, trênthượngnguồn sông Mekong và đãhoànthànhhaiđậpthủyđiệnlàđậpDachaoshanĐạiTriềuSơn(dungtíchsửdụng/dungtíchtốiđalà240triệum3/890triệum3,côngsuấtphátđiệnxấpxỉ1350MW/năm)vàđậpManwanMạnLoan(dungtíchsửdụng/dungtíchtốiđalà258triệum3/920triệum3,côngsuấtphátđiệnxấpxỉ1500MW/năm).Cácđậpcònlạithìchỉởmứcnghiêncứutiềnkhảthivàkhảthi.Cáchđâygần10năm,ngườiviếtbàinàycũngđãtừnggặpmộtsốchuyêngiakỹthuậtTrungQuốcđangkhảocứuthủyvăntạiLào,biếthọcóýmuốntạomộthànhlangthủylộởtừVânNamxuốngLàovàtiếptụckéodàiquathácKhonecủatỉnhChampasakcủaLàođếnCambodianhằmtạođiềukiệnchocáccontàucótảitrọngkhoảng150tấnđilạidễdàng.Ngoàira,cònmộtmộtsốcôngtrìnhhồchứanướcởcácphụlưusôngMekong(khôngcótrênsôngchính)cũngđangdựkiếnxâydựngởcácquốcgiaduyênhảiởTháiLan,Lào,CambodiavàViệtNam.Mộtcâuhỏilớncầnđặtra,cácđậpnướchồchứavàcảýđồtạocáctuyếngiaothôngthủynàycóảnhhưởngđếntìnhtrạnglũlụthạnhán,haynóixahơncóhaykhôngnguycơchomộtthảmhọamôisinhđốivớicácquốcgiahạnguồnsôngMekonghaykhông?Cácvấnđềmôisinhcóthểhoặcchưacóthểgâyhiểmhọatrướcmắt,sựbiếnđổihệsinhtháithườngdiễnratừtừngoạitrừnhữngtainạnlớndothiêntainhưbãolụt,độngđất,núilửahoặcsựbấtcẩncủaconngườinhưvỡđập,cháynổhóachất,ròrỉchấtphóngxạ...nhưnghầuhếtviệckhắcphụchậuquảcủamôitrườngsuythoáithườngrấtkhókhăn,lâudàivàtốnkém,nhiềulúckhônghồiphụchoàntoànđược.Dovậy,tháiđộthậntrọng,cótráchnhiệmvàcóýthứcbaogiờcũngrấtcấnthiết.Chúngtakhôngthểthờơ,vôtâm,vôcảmvớicácvấnđềhiệntạivàtươnglaicủađấtnướcnhưngchúngtacũngkhôngnênquáhoảnghốtphóngđạisựviệc,cảmnhậnvấnđềquábiquanhoặcđôikhitạomộtcaotràohoảnghốttỉnhưcácnướchạnguồnsôngMekongnhưđangđứngtrướcmộtkhovũkhíhủydiệthàngloạtvậy!!!2.KHÁIQUÁTSÔNGMEKONGVÀHIỆNTRẠNGKHAITHÁCChúngtađãbiết,sôngMekonglàmộttrongcácconsônglớnnhấtvàcóchếđộthủyvănphứctạpnhấtĐôngNamÁ,đượcxếphàngthứ10vềlưulượngnước,thứ15vềchiềudàivàthứ25vềdiệntíchlưuvựctrênthếgiới.SôngMekongcóchiềudàitổngcộng4.350km,diệntíchlưuvựclà795.000–810.000km2,vớitổnglượngdòngchảyhàngnămrađếnbiểnĐônglàtrên500tỷm 3nước.DòngsônglàmạchmáuquantrọngchoviệcpháttriểnkinhtếxãhộichomộtphầnTrungQuốc,MiếnĐiện,TháiLan,Lào,CambodiavàViệtNam(xembảng1).LưuvựcMekongđượcxemlàcáckhudựtrữsinhquyểnvàđadạngsinhhọclớnchỉsaulưuvựcsôngAmazon,NamMỹ.Tuyvậy,cácsốliệuđịalýthủyvăndòngsôngcóthuthậptươngđốiđầyđủvàcótraođổisosánhthườngxuyênchỉđượcthựchiệnởđoạntừbiêngiớiTháiLanMiếnĐiệnrađếnBiểnĐông,chiếmchừng75%diệntíchtoànlưuvực(xembảng2).HợptácquốctếthểhiệnquasựhìnhthànhỦyhộisôngMekong(MCR)với4thànhviênlàTháiLan–Lào–CambodiavàViệtNam.Cácthôngtinphíatrênthượngnguồndòngsông,chiếmgần25%,diệntíchlưuvựcrấtítỏivàthiếucơsởkiểmchứngdoTrungQuốcvàMiếnĐiệnđếnnayvẫnkhôngthamgiavàoỦybannàyvàkhôngcósựchiaxẻthôngtinđếncácquốcgiahạnguồn.Tuynhiên,điềunàykhôngthểlàcơsởđểTrungQuốc,kểcảMiệnĐiện,phủnhậntráchnhiệmcủamìnhtrongviệcgâyảnhhưởngđếnconsôngquốctếnày.SôngMekongquảxứngđánglàmạchmáuchínhcho ...