Các giá trị văn hoá nhà trường hướng đến học sinh trong bối cảnh trường học tự chủ tài chính: Nghiên cứu tình huống tại một trường trung học tại Hà Nội

Bài viết Các giá trị văn hoá nhà trường hướng đến học sinh trong bối cảnh trường học tự chủ tài chính: Nghiên cứu tình huống tại một trường trung học tại Hà Nội tập trung nghiên cứu các đặc điểm giá trị văn hoá nhà trường hướng tới học sinh trong bối cảnh trường học tự chủ tài chính trên cơ sở khung lí thuyết văn hoá nhà trường của Schoen & Teddlie (2008).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các giá trị văn hoá nhà trường hướng đến học sinh trong bối cảnh trường học tự chủ tài chính: Nghiên cứu tình huống tại một trường trung học tại Hà NộiHNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1075.2022-0166Educational Sciences, 2022, Volume 67, Issue 5, pp. 83-94This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn CÁC GIÁ TRỊ VĂN HOÁ NHÀ TRƯỜNG HƯỚNG ĐẾN HỌC SINH TRONG BỐI CẢNH TRƯỜNG HỌC TỰ CHỦ TÀI CHÍNH: NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐNG TẠI MỘT TRƯỜNG TRUNG HỌC TẠI HÀ NỘI Nguyễn Diệu Cúc Khoa Quản lí, Học viện Quản lí giáo dục Tóm tắt. Các nghiên cứu hiện nay về tự chủ trong trường phổ thông ở Việt Nam và thế giới đã chỉ ra yêu cầu cần có những nghiên cứu sâu về tác động của tự chủ trường học tới văn hoá nhà trường. Để giải quyết khoảng trống nghiên cứu này, bài báo tập trung nghiên cứu các đặc điểm giá trị văn hoá nhà trường hướng tới học sinh trong bối cảnh trường học tự chủ tài chính trên cơ sở khung lí thuyết văn hoá nhà trường của Schoen & Teddlie (2008). Bài báo sử dụng thiết kế nghiên cứu tình huống định tính, dữ liệu thu thập từ 26 phỏng vấn sâu bán cấu trúc và 27 quan sát tại một trường trung học công lập tự chủ tài chính ở Hà Nội. Kết quả nghiên cứu đã thể hiện bốn đặc điểm giá trị văn hoá trường học nổi bật là học sinh là hàng đầu, tận tâm vì sự thành công học sinh, không học nào bị bỏ lại phía sau, và tôn trọng quyền tự chủ của học sinh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa tham khảo cho các trường phổ thông công lập ở Việt Nam trong bối cảnh tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình. Từ khóa: học sinh, tự chủ trường học, văn hoá trường học, giá trị văn hoá trường học.1. Mở đầu Trên thế giới, cùng với sự gia tăng xu hướng phân cấp quản lí giáo dục từ những năm 1980đến nay, các chính sách đổi mới giáo dục theo hướng tăng cường tự chủ trường học ngày càngđược áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia [1]. Theo đó, số lượng nghiên cứu về chủ đề tự chủtrường học ngày càng tăng, trong đó đa số tập trung vào mối quan hệ giữa tự chủ trường học vàthành tích học tập của học sinh. Trong giai đoạn đầu, các nghiên cứu vào khoảng những năm1990 chưa tìm được mối liên hệ chắc chắn, trực tiếp giữa tự chủ trường học và thành tích họctập của học sinh [2]. Từ những năm 2000, các nghiên cứu chuyển sang xu hướng sử dụng dữliệu từ các cuộc khảo sát quốc tế như PISA, TALIS, ICCS để phân tích tác động của tự chủtrường học tới thành tích học tập của học sinh trong từng quốc gia và liên quốc gia. Các nghiêncứu này có chung kết luận rằng tự chủ trường học càng cao thì kết quả học tập của học sinhcàng cao, với điều kiện cần có sự cân bằng giữa tự chủ trường học và trách nhiệm giải trình [3].Các nghiên cứu từ sau năm 2000 có xu hướng so sánh kết quả học tập của học sinh học trongcác trường có mức tự chủ cao so với học sinh học trong các trường có mức tự chủ thấp hơn. Quanghiên cứu tổng quan, Suggett (2015) kết luận rằng không có khẳng định chắc chắn về tác độngcủa tự chủ trường học tới thành tích học tập của học sinh nhưng cũng không hoàn toàn phủ nhậnđóng góp của yếu tố này [4]. Cuối cùng, các nghiên cứu trong những năm gần đây chuyểnhướng sang nghiên cứu tự chủ trường học có tác động như thế nào tới các yếu tố cụ thể trongtrường học, qua đó làm thay đổi thành tích học tập của học sinh [5]. Theo xu hướng chung này,Ngày nhận bài: 9/9/2022. Ngày sửa bài: 22/10/2022. Ngày nhận đăng: 25/11/2022.Tác giả liên hệ: Nguyễn Diệu Cúc; Địa chỉ e-mail: nguyendieucuc@gmail.com 83 Nguyễn Diệu Cúcnghiên cứu này tìm hiểu về các đặc điểm văn hoá nhà trường hướng tới học sinh nhằm đóng gópthêm hiểu biết về tác động của tự chủ trong nhà trường phổ thông trong bối cảnh cụ thể của Việt Nam. Trong những năm gần đây, Việt Nam có xu hướng mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sởgiáo dục phổ thông. Nghị quyết số 29/NQ-TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạođã xác định nhiệm vụ “Ðổi mới căn bản công tác quản lí giáo dục, đào tạo, tăng quyền tự chủ vàtrách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục, đào tạo” [6]. Các nghị định quy định quyền tự chủ vềthực hiện nhiệm vụ, biên chế, tổ chức qua các năm từ 2002 đến nay cũng thể hiện xu hướng traoquyền tự chủ ngày càng cao cho các cơ sở giáo dục phổ thông [7]. Thêm vào đó, chương trìnhgiáo dục phổ thông năm 2018 cũng mở ra nhiều cơ hội tăng cường quyền tự chủ cho các trườngphổ thông trong xây dựng chương trình và kế hoạch dạy học của nhà trường, lựa chọn sách giáokhoa, tổ chức thực hiện chương trình nhà trường [8]. Có thể thấy, tăng cường tự chủ trường họclà một trong những xu hướng đổi mới quan trọng trong công cuộc đổi mới căn bản toàn diệngiáo dục nói chung và đổi mới chương trình, sách ...