Các loại cánh kiến trong Đông y

Tên khoa học: Vị thuốc là sản phẩm do Sâu cánh kiến (Laccifer lacca Kerr.), họ Sâu cánh kiến (Lacciferideae) tạo ra.Mô tả: Rệp son cánh kiến là một côn trùng rất nhỏ, dài vào khoảng 0,6-0,7mm, rộng 0,3đến 0,35mm hình trông giống thuyền nhỏ, trên đầu có 2 râu, miệng có vòi nhỏ để hút nhựa. Thân có ngực gồm 3 đốt, 3 đôi chân, 2 đôi lỗ thở, bụng dài, ở phía cuối có 2 lông cứng dài. Rệp son có con cái con đực, nhưng từ khi nhỏ đến lớn có nhiều dạng khác nhau, trong...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các loại cánh kiến trong Đông y Các loại cánh kiến trong Đông yCÁNH KIẾN ĐỎCÁNH KIẾN ĐỎLaccaTên khoa học: Vị thuốc là sản phẩm do Sâu cánh kiến (Laccifer lacca Kerr.), họ Sâucánh kiến (Lacciferideae) tạo ra.Mô tả: Rệp son cánh kiến là một côn trùng rất nhỏ, dài vào khoảng 0,6-0,7mm, rộng 0,3đến 0,35mm hình trông giống thuyền nhỏ, trên đầu có 2 râu, miệng có vòi nhỏ để hútnhựa. Thân có ngực gồm 3 đốt, 3 đôi chân, 2 đôi lỗ thở, bụng dài, ở phía cuối có 2 lôngcứng dài. Rệp son có con cái con đực, nhưng từ khi nhỏ đến lớn có nhiều dạng khácnhau, trong con đực lại có con có cánh có thể bay từ cành này sang cành khác trên mộtkhoảng cách không xa và có con đực không có cánh, chỉ bò quanh tập đoàn nhựa mà thôi.Trong một tập đoàn, bình thường con đực chiếm 30-40%, con cái chiếm 60-70%. Con cáimới sản xuất ra nhựa cánh kiến, con đực cũng nhựa nhưng tổ nhỏ và mỏng. Tổ nhựa củacon đực hơi hình thoi, còn tổ nhựa của con cái hình tròn. Khi mới ở tổ mẹ chui ra, con rệpson cánh kiến tìm đến những cành non thích hợp của cây chủ rồi định cư thành nhữngtập đoàn bao bọc cả hay một phần chung quanh cành, chiều dài của tập đoàn (tổ nhựa)dài 2 đến 50 cm có khi dài trên 1m. Khi rệp mới nở ra trông không rõ đực cái, cũngkhông thấy râu, chân và đuôi, chỉ là một hình bầu dục, đầu có vòi nhỏ cắm vào vỏ cây,hai bên lưng và đuôi có 3 chùm lông tơ trắng. Sau 2 tuần định cư thấy xuất hiện các tổnhựa đực (hình thoi) và tổ nhựa cái (hình tròn), sau 1 tháng rưỡi các tổ đã khít lại gầnnhau, lúc này ta thấy có một số cánh kiến đực có cánh và không cánh đi t ìm con cái đểgiao hợp. Con cái nằm nguyên trong tổ. Con đực chỉ sống 2-3 ngày, làm xong nhiệm vụthì chết. Sau thời kỳ này tổ phát triển mạnh. Đến tháng 4-5 đối với vụ mùa hay tháng thứ5 thứ 6 (đối với vụ chiêm)Phân bố: Sâu cánh kiến có ở nước ta và nước ta có trên 200 loài cây chủ, trên đó Sâucánh kiến có thể sinh sống và tạo Cánh kiến đỏ.Thu hái: Mỗi năm có 2 vụ cánh kiến: Vụ chiêm buộc giống vào tháng 8-10, thu hoạchvào tháng 4-5, vụ mùa buộc giống vào tháng 4-5, thu hoạch vào tháng 9-10Thành phần hoá học:- Nhựa 4%: Gồm nhựa mềm tan trong ether (25%) và nhựa cứng không tan trong ether(75%). Nhựa là hỗn hợp các poliester dẫn chất của các acid béo có nhóm OH và các acidthuộc nhóm sesquiterpen.Các acid là acid aleuritic (22%), acid senlolic, acid jolaric, acid butonic, acidtetradecanoic, acid hexadecanoic, acid octadecanoic...- Chất màu (2 - 3%): Gồm các chất đỏ tan trong nước là phức hợp của nhiều loại acidlaccaic, chất màu vàng không tan trong nước, erytrolaccin (1, 2, 5, 7 tetrahydroxy-4-methylantraquinon).- Sáp (6,6%): Trong đó phần tan trong cồn nóng chiếm 80% và phần tan trong benzenchiếm 20%.- Các muối, đường (glucose, arabinose, fructose).- Tạp chất: Xác sâu kiến, đất, cát.Công năng: Thanh nhiệt, lương huyết, giải độc, chỉ huyết, đậu chẩn.Công dụng: Nhựa cánh kiến để làm phẩm màu, nhuộm thức ăn, tráng bóng trái cây, hộtcà phê và một số loại hột khác. Nhựa cánh kiến cũng được dùng để pha màu sơn và vẹcni các loại và dùng trong keo xịt tóc. Trong kỹ nghệ, người ta dùng nhựa cánh kiến đểlàm nón nỉ, feutre có pha chút nhựa cánh liến sẽ cứng và đứng hẳn lên, làm keo gắn kíncác miếng ron (joints hay gaskets), làm loại sáp làm kín, làm mực in, để tráng lên mặt saucác lá bài có tiêu chuẩn cao, và dùng shellac trắng, pha chế với các chất hóa học kháclàm chất sáp đánh bóng sàn nhà. Trong y khoa, người ta dùng nhựa cánh kiến trong việcchế tạo các khuôn làm răng giả, và làm lớp tráng bên trong các bình dùng trữ nước tiểutrong 24 giờ để thử nghiệm, nhất là dành cho người bị bệnh tiểu đường. Ngày nay, nhựacánh kiên đỏ còn được dùng trong công nghiệp vecni, son, mạ những sản phẩm chiunhiệt, chịu acid, chiu tác động của khí hậu khắc nghiệt, như máy bay, đồ điện tử cao cấp;Sản phẩm cánh kiến đỏ còn dùng rộng rãi trong dược phẩm, thực phẩm, mỹ phẩm, túinilon tự hủy.... Những sản phẩm thân thiên với môi trường và sức khỏe cộng đồng.Cách dùng, liều lượng:- Thuốc hạ sốt: Ngày dùng 4 - 6g; Cồn gômlac 5% chấm răng để phòng sâu răng, làmhương liệu, bao viên thuốc chống ẩm. Làm chất mầu, chất tạo màng (vecni, chất cáchđiện, keo dán).CÁNH KIẾN TRẮNGCÁNH KIẾN TRẮNGBenzoinumTên khác: An tức hương (安 息 香),Tên khoa học: cây Bồ đề (Styrax tonkinensis Pierre), họ Bồ đề (Styraceae)Mô tả:Cây Bồ đề: Cây gỗ lớn cao 20 m, vỏ xám, láng, cành tròn, màu nâu, mặt trước có lôngsau nhẵn. Lá mọc đối có cuống, gân lá hình lông chim. Phiến lá hình trứng hay hình mác,mặt trên nhẵn, xanh nhạt, mặt dưới trắng có lông sao, có 5-7 đôi gân phụ, nổi rõ ở mặtdưới. Hoa xếp thành ngù, mọc ở nách và ngọn, có mùi thơm nhẹ. Tràng hợp thành ống 5thuỳ xếp lợp, có lông tơ vàng. Nhị 10. Quả hình trứng có lông sao, phía dưới mang đàitồn tại. Ra hoa tháng 5 - 6. Quả chín tháng 9 - 10.Dược liệu: Từng cục nhựa nhỏ rời nhau, to nhỏ không đều, một số dẹt, một số dính lạivới nhau thành từ ...