Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Nghiên cứu này nhằm mục đích phân tích các nhân tố tác động đến tỷ suất sinh lời của các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tỷ suất sinh lời được đo lường bằng tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỜI CỦA CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ NIÊM YẾT TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ThS. Lê Quý Dương Khoa Bảo hiểm - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Lê Quý Sang Viện Đào tạo Quốc tế - Học viện Tài chính Tóm tắt Nâng cao tỷ suất sinh lời là một trong những mục tiêu quan trọng trong quản lý hoạt động doanh nghiệp niêm yết, nhằm tối đa hóa giá trị của các cổ đông. Việc đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời là rất quan trọng. Nghiên cứu này nhằm mục đích phân tích các nhân tố tác động đến tỷ suất sinh lời của các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tỷ suất sinh lời được đo lường bằng tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA). Nhóm tác giá sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng và phần mềm xử lý dữ liệu Eview, thông qua việc ước lượng mô hình hồi quy tuyến tính dựa trên các DNBH phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2009 - 2021. Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố ảnh hưởng tỷ suất sinh lời gồm: (1) “Vốn hóa thị trường”, (2) “Doanh thu phí bảo hiểm”, (3) “Rủi ro khai thác bảo hiểm”. Trong đó, nhân tố “Vốn hóa thị trường” ảnh hưởng mạnh nhất đến tỷ suất sinh lời của các DNBH PNT. Từ khóa: Tỷ suất sinh lời, doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, rủi ro khai thác. 1. Giới thiệu DNBH phi nhân thọ là trung gian tài chính quan trọng trong nền kinh tế. Các DNBH phi nhân thọ có trách nhiệm bồi thường khi rủi ro hoặc sự kiện bảo hiểm xảy ra, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp bảo toàn được tài sản, nguồn vốn; các cá nhân, gia đình khắc phục khó khăn về tài chính, không rơi vào tình trạng kiệt quệ về vật chất và tinh thần. Hơn nữa, thông qua hoạt động đầu tư vào nền kinh tế, các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) thúc đẩy sự luân chuyển, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong nền kinh tế. Hoạt động của các DNBH phi nhân thọ góp phần tạo ra công ăn việc làm cho người lao động, tăng thu cho ngân sách nhà nước, tăng trưởng kinh tế và tích lũy cho nền kinh tế quốc dân. Tỷ suất sinh lời là thước đo hiệu quả bằng tiền, là điều kiện cần để duy trì cân bằng tài chính của bất cứ một doanh nghiệp nào, trong đó có các DNBH phi nhân thọ. Tỷ suất sinh lời là 279 kết quả của việc sử dụng các tài sản vật chất và tài sản tài chính, tức là nguồn vốn kinh tế mà doanh nghiệp nắm giữ, để tạo ra các khoản lợi nhuận cho doanh nghiệp. Như vậy, tỷ suất sinh lời là một trong các chỉ tiêu đo lường quan trọng để đánh giá kết quả tài chính của các DNBH, được xem xét trên cơ sở kết hợp kết quả kinh doanh và nguồn lực sử dụng. Thông thường, tỷ suất sinh lời của các DNBH được đo lường bằng các chỉ tiêu định lượng như: giá trị tuyệt đối của lợi nhuận sau thuế, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận, tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA), tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE)… Nhóm chỉ tiêu này càng cao cho thấy DNBH phi nhân thọ kinh doanh càng hiệu quả. Thời gian qua, lợi nhuận của các DNBH phi nhân thọ ở Việt Nam luôn có sự biến động. Một số khó khăn đối với ngành Bảo hiểm như: dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu phí bảo hiểm do nhiều khách hàng mất khả năng thanh toán phí bảo hiểm và không thể tiếp tục tham gia bảo hiểm; lãi suất tiền gửi ngân hàng ở mức thấp tác động tiêu cực đến lợi nhuận đầu tư của các DNBH PNT; trục lợi bảo hiểm ngày càng diễn ra phổ biến làm giảm hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận của DNBH... Việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời của các DNBH phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam nhằm xác định các yếu tố đặc thù trong hoạt động bảo hiểm và mức độ ảnh hưởng đến tỷ suất sinh lời của các DNBH, từ đó phản ánh một cách đầy đủ bức tranh toàn diện về hiệu quả kinh doanh của các DNBH phi nhân thọ ở Việt Nam. 2. Dữ liệu và mô hình nghiên cứu 2.1. Dữ liệu nghiên cứu Thị trường chứng khoán Việt Nam ra đời vào tháng 7 năm 2000 với sự thành lập của Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, trong những năm đầu tiên, số lượng doanh nghiệp niêm yết cũng như quy mô vốn hóa của thị trường chứng khoán Việt Nam còn khá khiêm tốn. Đến cuối năm 2008, Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội được thành lập cùng một loạt các doanh nghiệp lớn niêm yết, thị trường chứng khoán Việt Nam có những bước phát triển mạnh mẽ và trở thành một kênh huy động vốn quan trọng trong nền kinh tế. Tính đến hết năm 2021, có 08 DNBH phi nhân thọ đã niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam.16 Đây đều là các DNBH phi nhân thọ dẫn đầu thị trường, với tổng tài sản và tổng doanh thu phí bảo hiểm chiếm hơn 50% thị trường bảo hiểm phi nhân thọ. Mẫu nghiên cứu bao gồm các DNBH phi nhân thọ niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2009 - 2021. Danh sách các doanh nghiệp này được thể hiện qua Bảng 1. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ cơ sở dữ liệu của Tập đoàn FinnGroup. 16 Tác giả không đưa Tập đoàn Bảo Việt vào mẫu nghiên cứu bởi Tập đoàn Bảo Việt bao gồm nhiều công ty thành viên, trong đó có Bảo Việt Nhân thọ. Nghiên cứu này chỉ tập trung vào các DNBH phi nhân thọ. 280 Bảng 1. Các DNBH phi nhân thọ trên thị trường chứng khoán Việt Nam Mã chứng STT Tên ...