Các phong tục cần biết khi đến làng bản của đồng bào các dân tộc

Trên đường vào nhà người Hà Nhì, khi thấy một cánh cổng chào dựng tạm phía trên buộc tua tủa những dao gỗ, kiếm gỗ , đầu cánh gà ... đó là lúc rong làng đang tổ chức lễ cúng xua đuổi tà ma. Tương tự như vậy hàng năm các nghi lễ chung cúng thần làng, xua đuổi ma ác của đồng bào Tày, Thái, Giáy, Lào, Bố y, Xá Phó...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các phong tục cần biết khi đến làng bản của đồng bào các dân tộc Các phong tục cần biết khi đến làng bản của đồng bào các dân tộc1. Khi đến bản làng:Trên đường vào nhà người HàNhì, khi thấy một cánh cổng chàodựng tạm phía trên buộc tua tủanhững dao gỗ, kiếm gỗ , đầu cánhgà ... đó là lúc rong làng đang tổchức lễ cúng xua đuổi tà ma. Tương tự như vậy hàng nămcác nghi lễ chung cúng thần làng, xua đuổi ma ác của đồngbào Tày, Thái, Giáy, Lào, Bố y, Xá Phó... thường được tổchức vào tháng 2 hoặc tháng 6 , tháng 7 âm lịch. Khi cúngđồng bào đặt các dấu hiệu kiêng kỵ cấm người lạ vào làngnhư buộc chùm lá xanh ở cột cao trên đường vào làng hoặcđan phên mắt cáo, buộc vào đó xương hàm lợn, trâu, bò. Cảlàng không ai đi làm, không cho người lạ vào làng. Nếungười lạ vô tình gồng gánh, đội nón, che ô, đeo gùi, ba lô...vào làng sẽ bị phạt bằng cách nộp đủ số lễ vật để làm lại lễcúng làng. Trường hợp có việc khẩn cấp , muốn vào làngngay, khách lạ phải bỏ mũ, ba lô, gồng gánh ... tất cả đồ đạcđều phải xách tay. Như vậy mới mong được giảm hoặcmiễn phạt.Mỗi làng đồng bào các dân tộc ở Lào Cai đều có khu rừngcấm, thờ thế lực siêu nhiên. Nơi thờ cúng có thể ở gốc câyto, hòn đá lớn ở trong rừng. Rừng cấm là khu rừng chungcủa cả làng . Mọi người tự nguyện bảo vệ rừng , không aiđược tự tiện chặt phá, phóng uế, trai gái không được phépđến nơi đó tâm tình.2. Khi vào thăm nhàTrước khi vào thăm nhà đồng bàocác dân tộc, du khách cần quan sátkỹ, nếu thấy ở trước cửa nhà, ởđầu cầu thang cắm hoặc treo mộtcành lá xanh, một cành gai hoặccắm một tấm phên đan hình mắt cáo... Đó là những dấuhiệu kiêng cấm, gia đình không muốn người lạ vào nhà.Nhà người Hà Nhì Đen có hai lớp cửa, khách xa tới chỉ nênvào cửa thứ nhất. Nếu muốn vào cửa thứ hai thì phải đượcgia đình chủ đồng ý. Nhà người Thái có đầu cầu thang, phụnữ chỉ được lên cầu thang có sân phải ( bên trái), khôngđược lên cầu thang bên phải. Ở vị trí quan trọng nhất trongnhà (vách nhà ở gian giữa hoặc góc đầu nhà sàn, là nơi thờtổ tiên. Trang trí nơi thờ tổ tiên mỗi dân tộc có khác nhau,nhưng đều chung một quan niệm : Nơi thờ tổ tiên là chốnlinh thiêng nhất . Khách không dược đặt mũ, nón, tư trangvà đồ dùng khác ở nơi đó, không được sờ tay lên các đồ thờcúng . Khi ngồi không được quay lưng vào nơi thờ. ở vùngngười Thái Đen, phụ nữ không được đến gian đầu ngồi nhàsàn- nơi thờ tổ tiên.Bếp lửa vừa là nơi nấu nướng vừa là nơi tiếp khách củađồng bào các dân tộc, đồng thời là nơi thiêng liêng thờ vuabếp, thần lửa. Do đó có nhiều kiêng kị liên quan đến bếplửa, ngồi cạnh bếp lửa sưởi không đặt chân lên hoặc làm xêđịch hòn đá kê làm kiềng , vì theo quan niện của một sốdân tộc thì các hòn đá này là nơi trú ngụ của thần lửa . Khiđun nấu đồng bào Tày, Thái, Nùng, Giáy, Bố Y, Lào, Lự...đều chú ý đặt quay ninh, chảo, nồi lên bếp không được đểhai quay nồi , chảo theo hương cây xà ngang (vì đó làhướng nằm của người chết) mà phải đặt theo hướng đònnóc nhà . ở vùng đồng bào Mông, Dao, Hà Nhì.... khi đưacủi vào bếp, không đưa ngọn vào trước, vì quan niện sợ congái gia chủ sau này sẽ sinh ngược. Khi ngồi gần bếp , dukhách không quay lưng và giẫm chân vào bếp.Trong ngôi nhà đồng bào các dân tộc cửa và cây cột chínhcũng là vị trí linh thiêng thờ thần cửa, thần cột cái. Vì vậykhông nên ngồi bậu cửa hoặc treo mũ nón và tựa lưng vàocột cái. Ở vùng người Thái, Tày, Kháng, La Ha, Phú Lákiêng không đem lá xanh, cành cây xanh, rau xanh vào cửachính.Đồng bào kiêng không huýt sáo ở trong nhà, vì nó là tínhiệu gọi ma tà, bão giông.3. Giao tiếp sinh hoạtChào hỏi: Khi đến nhà, đi đường,khách cần chủ động chào hỏi bằngthái độ chân thành, nụ cười thậtthà sẽ xoá đi mặc cảm bất đồngngôn ngữ. Khi chia tay có thể bắttay, không cần nói lời tạm biệt, hẹn gặp lại nhưng luôn nởnụ cười. Không xoa tay lên đầu trẻ em người Mông, Dao,vì theo quan niện của họ, hồn người trú ngụ ở đầu, người lạsờ vào , hồn hoảng sợ bỏ trốn ,làm cho trrẻ hay bị ốm đau.Khi ăn uống: Mỗi dân tộc có quan niện khác nhau về vị tríchỗ ngồi , vì vậy cần lưu ý không ngồi vào một số vị trí đặcbiệt như: ở vùng người Giáy, Dao phía dãy ghế ở gần bànthờ dành riêng cho người cao tuổi nhất, khách quý nhát.Đồng bào Mông khi bố mẹ mất, vị trí đầu bàn (gần bàn thờ)luôn bỏ trống với ý niệm nơi đó giành cho hồn bố mẹ.Người Thái, Tày, Mường nơi giáp cửa sổ gia chủ đặt haichén con có ý giành cho tổ tiên về tiếp khách, khách khôngngồi ở vị trí đó.Trước khi ăn uống cần kiên trì nghe gia chủ tién hành cácnghi lễ mời tổ tiên, chúc tụng các điều tốt lành. Kháchkhông rót rượu trước, không gắp thức ăn trước, khi dùngxong tuyệt đối không úp chén, úp bát xuống mâm.Khi ngủ: Mỗi căn nhà của đồng bào dân tộc ở Lào Cai đềucó chỗ ngủ dành riêng cho khách, nên cần tuân theo sự bốtrí của gia chủ, không nằm để chân về phía bàn thờ. ở mộtsố vùng người Mông, Dao,Thái, La Ha, Kháng kiêng khôngmắc màn màu trắng trong nhà. ...