Các phương pháp trích dẫn và hệ thống chỉ dẫn tham khảo

Bài viết trình bày khái quát các khái niệm về trích dẫn, liên kết cùng trích dẫn, liên kết thư mục; chỉ số tác động (Impact Factor - IF) của tạp chí, chỉ dẫn trích dẫn khoa học (Science Citation Index). Nêu sự cần thiết về việc phản ánh đầy đủ, trung thực việc trích dẫn trong các công trình nghiên cứu và giới thiệu 2 hệ thống chỉ dẫn tham khảo: Hệ thống chỉ dẫn tham khảo Oxford (Oxford Referencing System) và hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đối với việc trình bày trích dẫn trong các luận án khoa học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Các phương pháp trích dẫn và hệ thống chỉ dẫn tham khảoCác phương pháp trích dẫn và hệ thống chỉ dẫntham khảo(*)NguyÔn Huy Ch−¬ng(**),TrÇn M¹nh TuÊn(***)Tãm t¾t: Bµi viÕt tr×nh bµy kh¸i l−îc c¸c kh¸i niÖm vÒ “trÝch dÉn”, “liªn kÕt” cïngtrÝch dÉn, liªn kÕt th− môc; chØ sè t¸c ®éng (Impact Factor - IF) cña t¹p chÝ, chØ dÉntrÝch dÉn khoa häc (Science Citation Index). Nªu sù cÇn thiÕt vÒ viÖc ph¶n ¸nh ®Çy®ñ, trung thùc viÖc trÝch dÉn trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ giíi thiÖu 2 hÖthèng chØ dÉn tham kh¶o: HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford (Oxford ReferencingSystem) vµ H−íng dÉn cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ViÖt Nam ®èi víi viÖc tr×nh bµytrÝch dÉn trong c¸c luËn ¸n khoa häc.Tõ khãa: TrÝch dÉn, Liªn kÕt cïng trÝch dÉn, Liªn kÕt th− môc, ChØ sè t¸c ®éng(IF), HÖ thèng chØ dÉn tham kh¶o Oxford, H−íng dÉn tr×nh bµy trÝch dÉn, Tr×nhbµy luËn ¸nI. C¸c ph−¬ng ph¸p trÝch dÉnViÖc trÝch dÉn, tham kh¶o ®Õn c¸cc«ng tr×nh nghiªn cøu, hay ý t−ëngkhoa häc cña nh÷ng nhµ khoa häc kh¸c,c¸c(*)c«ng tr×nh khoa häc kh¸c lµ rÊt phæbiÕn trong nghiªn cøu khoa häc.(**) LuËtph¸p c¸c n−íc, th«ng lÖ trong quan hÖquèc tÕ vµ ®¹o lý khoa häc ®ßi hái trongmäi c«ng tr×nh nghiªn cøu cÇn ph¶i thÓhiÖn ®−îc mét c¸ch t−êng minh, (***)®Çy ®ñvµ chi tiÕt ë møc cao nhÊt viÖc trÝchBµi viÕt ®−îc thùc hiÖn khi tiÕn hµnh ®Ò tµinghiªn cøu ®−îc tµi trî bëi §¹i häc Quèc gia Hµ Néi.(**)TS., Chñ nhiÖm Bé m«n Th− viÖn-Th− môc,Khoa Th«ng tin-Th− viÖn, Tr−êng §¹i häc Khoahäc x· héi vµ nh©n v¨n, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi;Email: chuongnh@vnu.edu.vn.(***)ThS., Nguyªn c¸n bé Phßng Qu¶n lý khoahäc vµ Hîp t¸c quèc tÕ, ViÖn Th«ng tin KHXH;Email: tmtuanissi@gmail.com.(*)dÉn, tham kh¶o ®ã. Còng v× thÕ, chØ dÉntrÝch dÉn khoa häc xuÊt hiÖn. Môc ®Ýchchñ yÕu cña chØ dÉn trÝch dÉn khoa häcvíi tÝnh c¸ch mét s¶n phÈm th«ng tin lµx¸c nhËn c«ng søc vµ sù ®ãng gãp cñamçi nhµ khoa häc, mçi c«ng tr×nh khoahäc trong mèi quan hÖ víi c¸c kÕt qu¶nghiªn cøu ®· cã - nh÷ng kÕt qu¶ ënh÷ng møc ®é vµ gãc ®é kh¸c nhau ®·gãp phÇn t¹o nªn c«ng tr×nh khoa häc®ang ®−îc kh¶o s¸t(*).(*)ë ®©y cÇn ph©n biÖt hai kh¸i niÖm: tµi liÖutrÝch dÉn (citing document) lµ tµi liÖu ®ang ®−îckh¶o s¸t, trong ®ã cã sö dông th«ng tin, ý t−ëngcña tµi liÖu/t¸c gi¶ kh¸c; vµ tµi liÖu ®−îc trÝchdÉn (cited document) lµ tµi liÖu ®−îc t¸c gi¶ cñatµi liÖu kh¸c trÝch dÉn tíi. NÕu kh«ng cã chØ dÉnthªm, c¸c th«ng tin ë ®©y ®−îc tæng hîp tõ c¸c tµiliÖu: University of Queensland Library (2008),References/Bibliography Vancouver Style, 25 p.,Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 11.201524Khi nghiªn cøu vÒ c¸c ph−¬ng ph¸ptrÝch dÉn, tr−íc hÕt cÇn quan t©m tíiviÖc ph©n tÝch trÝch dÉn. Khi mét t¸c gi¶trÝch dÉn mét t¸c gi¶ kh¸c, tøc lµ mèiquan hÖ ®· ®−îc thiÕt lËp. Ph©n tÝchtrÝch dÉn sö dông c¸c trÝch dÉn trongc¸c c«ng tr×nh khoa häc ®Ó thiÕt lËp c¸cmèi liªn kÕt. Cã rÊt nhiÒu mèi liªn kÕtkh¸c nhau cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh nh−:mèi liªn kÕt gi÷a c¸c t¸c gi¶, mèi liªnkÕt gi÷a c¸c c«ng tr×nh khoa häc, gi÷ac¸c t¹p chÝ, gi÷a c¸c lÜnh vùc khoa häc,...C¶ hai lo¹i liªn kÕt trÝch dÉn bao gåmtrÝch dÉn tíi (tµi liÖu trÝch dÉn ®Õn tµiliÖu kh¸c) hoÆc ®−îc trÝch dÉn (tµi liÖu®−îc tµi liÖu kh¸c trÝch dÉn) ®Òu ®−îcnghiªn cøu, kh¶o s¸t. Ph©n tÝch trÝchdÉn ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh vai trß, vÞtrÝ cña mét t¸c gi¶/t¸c phÈm/c«ng tr×nhkhoa häc trong mét lÜnh vùc cô thÓ.§iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn th«ng qua sè lÇnmµ c¸c t¸c gi¶ kh¸c trong lÜnh vùc ®ã ®·trÝch dÉn ®Õn c¸c c«ng tr×nh cña t¸c gi¶nµy. Ph©n tÝch trÝch dÉn ®Ò cËp tíinhiÒu khÝa c¹nh vµ néi dung kh¸c nhau.XÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a mçi mét phÇntö víi c¸c phÇn tö kh¸c trong tËp hîpx¸c ®Þnh c¸c tµi liÖu, ®ã lµ ph©n tÝch ëc¸c khÝa c¹nh:Liªn kÕt ®ång trÝch dÉn (Co-citationCoupling). §©y lµ kiÓu liªn kÕt ®−îc x¸c®Þnh th«ng qua viÖc c¸c tµi liÖu kh¸cnhau cïng ®−îc tµi liÖu/c¸c tµi liÖu kh¸ctrÝch dÉn tíi - qua ®ã gi÷a c¸c tµi liÖunµy ®· tån t¹i sù t−¬ng tù vÒ chñ ®Ò néidung. NÕu tµi liÖu A vµ tµi liÖu B cïng®−îc mét tµi liÖu C trÝch dÉn tíi th× cãthÓ nãi r»ng, c¸c tµi liÖu A vµ B cïngliªn quan ®Õn mét chñ ®Ò nµo ®ã, cho dïhttps://www.library.uq.edu.au/training/citation/vancouv.pdf; TrÇn M¹nh TuÊn (2015), “Tr¾c l−îngth− môc: C¸c chØ sè phæ biÕn, viÖc øng dông vµvÊn ®Ò ®µo t¹o ngµnh th«ng tin-th− viÖn”, Th«ngtin vµ T− liÖu, Sè 1, tr.13-22.chóng cã thÓ kh«ng trùc tiÕp trÝch dÉnvíi nhau. NÕu c¸c tµi liÖu A vµ B kÓtrªn cµng ®−îc nhiÒu tµi liÖu kh¸c trÝchdÉn ®Õn th× mèi quan hÖ gi÷a chóng l¹icµng chÆt chÏ h¬n. NÕu sè l−îng c¸c tµiliÖu cïng trÝch dÉn ®Õn chóng cµng línth× mèi quan hÖ gi÷a néi dung cñachóng l¹i cµng chÆt chÏ.Liªn kÕt th− môc (BibliographicCoupling). §©y lµ kiÓu liªn kÕt ®−îc x¸c®Þnh th«ng qua viÖc c¸c tµi liÖu kh¸cnhau cïng trÝch dÉn ®Õn tµi liÖu/c¸c tµiliÖu kh¸c - qua ®ã gi÷a c¸c tµi liÖu nµycòng tån t¹i sù t−¬ng tù vÒ chñ ®Ò néidung. VÝ dô cã 2 tµi liÖu A vµ B cïngtrÝch dÉn ®Õn tµi liÖu C, khi ®ã cã thÓnãi chóng ®−îc liªn kÕt víi nhau (hiÓutheo ý lµ gi÷ ...