Cách bổ sung sắt cho người chạy thận nhân tạo

Trong cơ thể, lượng sắt tổng cộng khoảng 3.0004.000mg. Khoảng 65%-70% trong hồng cầu, nguyên hồng cầu; 15-30% trong tổ chức võng nội mô khắp cơ thể dưới dạng ferritin và hemosiderin tập trung ở các bộ phận chủ yếu như gan lách; chỉ có 0,1% gắn kết với phân tử protein lưu hành trong hệ thống tuần hoàn làm nhiệm vụ vận chuyển sắt gọi là transferin. 1. Vì sao người chạy thận nhân tạo bị thiếu sắt? Người bệnh chạy thận nhân tạo thiếu sắt do: Thường xuyên bị mất máu (do máu đọng lại trong bộ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cách bổ sung sắt cho người chạy thận nhân tạo Cách bổ sung sắt cho người chạy thận nhân tạoTrong cơ thể, lượng sắt tổng cộng khoảng 3.000-4.000mg. Khoảng 65%-70% trong hồng cầu,nguyên hồng cầu; 15-30% trong tổ chức võng nộimô khắp cơ thể dưới dạng ferritin và hemosiderintập trung ở các bộ phận chủ yếu như gan lách;chỉ có 0,1% gắn kết với phân tử protein lưu hànhtrong hệ thống tuần hoàn làm nhiệm vụ vậnchuyển sắt gọi là transferin.1. Vì sao người chạy thận nhân tạo bị thiếu sắt?Người bệnh chạy thận nhân tạo thiếu sắt do:Thường xuyên bị mất máu (do máu đọng lại trong bộlọc, chảy máu tại vị trí chọc kim Fistula, lấy máu làmxét nghiệm). Mỗi năm thường mất khoảng 2,5lít máuứng với 750 mg sắt, tính ra mỗi ngày mất 2mg sắt.Một số người bệnh còn có các bệnh lý đi kèm (xuấthuyết tiêu hóa, đái ra máu), lượng sắt mất do cộngthêm các bệnh lý này rất lớn, mỗi ngày khoảng 3-5mg.- Sự hấp thu sắt đường ruột kém. Thêm đó, họ dùngcalci carbonat, muối nhôm (chống loãng xương) nênsự hấp thu sắt giảm sút thêm.- Nhu cầu sắt tăng do người bệnh phải dùng chất kíchthích tạo hồng cầu EPO (erythropoietin).Như vậy người bệnh chạy thận nhân tạo vừa thiếusắt do thụ động (mất máu, hấp thu kém) vừa thiếu sắtchủ động do nhu cầu tăng lên (khi dùng EPO).2. Bổ sung như thế nào?Để xác định tình trạng thiếu sắt phải xét nghiệm và bổsung sắt trong hai trường hợp: khi xét nghiệm thấy cótình trạng thiếu sắt thực sự hoặc khi dùng EPO, nhucầu sắt tăng cao.Bổ sung sắt bằng đường uống:Việc hấp thu sắt ở người bệnh này thường bị sútkém. Sắt chỉ được hấp thu khi dạ dày rỗng (uống 1giờ trước khi ăn hoặc 2 giờ sau khi ăn). Điều này ítcó người bệnh làm đúng. Vì vậy việc bổ sung sắtbằng đường uống không thu lại kết quả. Chỉ cókhoảng 1% người bệnh chạy thận nhân tạo dùng sắtuống có hiệu quả (có thể uống đúng giờ, mất máu ít,dùng EPO với liều thấp).Bổ sung sắt bằng đường tĩnh mạch:Bổ sung sắt bằng đường tĩnh mạch có hiệu quả hơnuống. Khi dùng cần chú ý:+ Chọn thuốc: Có thể chọn sắt gluconat, sắt dextran,sắt sucrose, sắt sacharate. Phải quy ra lượng sắtnguyên tố có trong sản phẩm để tính liều tươngđương.+ Liều thích hợp: Khuyến cáo là 8 liều 125mg sắtgluconat chia đều trong 8 tuần hoặc 8 liều 62,5mg sắtgluconat dùng trong 8 tuần. Không nên dùng liều lớnhơn 125mg sắt gluconat cho mỗi lần truyền (trừ khicó chỉ định của bác sĩ). Liều tổng cộng cả đợt (8-10tuần) vào khoảng 1.000mg sắt gluconat.+ Nếu có dùng thuốc kích thích tạo hồng cầu (EPO)mà không dùng sắt tĩnh mạch thì cần làm xét nghiệmxác định tình trạng sắt mỗi 4-6 tuần một lần, nếu dùngEPO nhưng có dùng sắt tĩnh mạch thì cần làm xétnghiệm này mỗi 1-3 tháng một lần.Chỉ nơi chạy thận nhân tạo mới làm xét nghiệm xácđịnh được tình trạng thiếu sắt thực sự và làm tốt việcdùng sắt theo đường tĩnh mạch theo đúng các quyđịnh nói trên.Các tai biến có thể xảy ra khi bù sắtỞ Mỹ phát hiện một số trường hợp dùng sắt quađường tĩnh mạch bị tai biến cấp đe dọa tính mạng(0,7%). Các cơ quan chức năng đã khuyến cáo khidùng sắt gluconat, sắt dextran cần làm test. Một vídụ cách làm test: Với gluconat: pha loãng 25mg sắtgluconate trong 50ml dung dịch natrichlorid đẳngtrương truyền tĩnh mạch chậm trong 60 phút. Chờ đợisau khi dùng xong khoảng 15-30 phút nếu không cóbiểu hiện bất thường thì dùng được. Ngoài ra, có thểbị tụt huyết áp, nóng bừng mặt, đau thắt lưng, đaunhiều vùng thượng vị.Sắt là yếu tố cần cho vi khuẩn và rất cần cho phảnứng ôxy hóa. Bổ sung thừa sắt sẽ dễ bị nhiễm khuẩnvà dễ tăng cường quá trình ôxy hóa có hại cho timmạch. Vấn đề này hiện còn tranh luận (do các kết quảthực nghiệm, lâm sàng chưa thống nhất).Không nên tự dùng sắt theo đường tĩnh mạch tại nhà.Nếu điều kiện ở xa nên nhờ bệnh viện tỉnh ở gầntruyền sắt tĩnh mạch theo chỉ định của thầy thuốc vàphải định kỳ xác định sắt tại nơi chạy thận nhân tạo.Bổ sung sắt mới chỉ là một mặt. Còn nếu chữa thiếumáu phải cần dùng thêm thuốc kích thích tạo hồngcầu (EPO). ...