Cẩn trọng với thuốc băng dán xuyên da

Cẩn trọng với thuốc băng dán xuyên daHiện nay có dùng dạng thuốc là miếng băng dán (có khi được gọi là miếng cao dán) dùng để dán lên da nhằm để trị hoặc phòng bệnh. Người dùng cần thận trọng tránh sự hiểu lầm, có thể bị tác dụng phụ nguy hiểm. Cần phân biệt các dạng thuốc dán xuyên da Thuốc ở dạng băng dán xuyên da (BDXD) có 2 loại cho 2 tác dụng. Một là loại dán lên da cho tác dụng tại chỗ kiểu như dán miếng cao dán Salonpas chỉ có tác dụng giảm...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cẩn trọng với thuốc băng dán xuyên da Cẩn trọng với thuốc băng dán xuyên da Hiện nay có dùng dạng thuốc là miếng băng dán (có khi được gọi là miếngcao dán) dùng để dán lên da nhằm để trị hoặc phòng bệnh. Người dùng cần thậntrọng tránh sự hiểu lầm, có thể bị tác dụng phụ nguy hiểm. Cần phân biệt các dạng thuốc dán xuyên da Thuốc ở dạng băng dán xuyên da (BDXD) có 2 loại cho 2 tác dụng. Một là loạidán lên da cho tác dụng tại chỗ kiểu như dán miếng cao dán Salonpas chỉ có tác dụnggiảm đau ở chỗ vùng dán. Còn loại thứ hai mặc dù dán lên da nhưng cho tác dụng toànthân, tức là cho tác dụng không khác gì thuốc uống hay tiêm, kiểu như dán thuốc lênda ở ngực nhưng trị được đau thắt ngực, phòng nhồi máu cơ tim. Người dùng thuốc rấtcần biết miếng băng dán dùng thuộc loại nào để có sự thận trọng đúng mực, vì nếudùng loại cho tác dụng toàn thân nhưng dùng không đúng có thể gây tác dụng phụnguy hiểm. Hoặc không bị đánh lừa, dùng nhầm thuốc chỉ cho tác dụng tại chỗ trongkhi cứ đinh ninh đã mua miếng băng dán cho tác dụng toàn thân như uống hoặc tiêmvới giá rất đắt. Miếng băng dán lên da nhưng thuốc thấm qua da cho tác dụng toàn thân cònđược gọi là hệ điều trị xuyên da (transdermal therapeutic system, viết tắt là TTS). Tathấy sau tên thuốc của dạng thuốc này có chữ TTS là vì thế, ví dụ như Nitroderm TTS.Dù là miếng băng mỏng hình chữ nhật hay hình tròn dán trên da nhưng dược chất sẽthấm xuyên qua da để vào tĩnh mạch dưới da, vào máu và cho tác dụng toàn thân. Nhưvậy, mặc dù đường dùng thuốc có khác nhưng dạng BDXD cho tác dụng không khácthuốc uống hay thuốc tiêm mà lại có các ưu điểm: không gây tai biến và bất tiện nhưdạng thuốc tiêm; không có sự biến đổi hấp thu và bị chuyển hóa bởi gan như dạngthuốc uống; có thể cung cấp dược chất một cách liên tục không phải dùng thuốc nhiềulần trong ngày; nếu cần ngưng ngay sự điều trị chỉ cần bóc miếng băng dán ra khỏida… Do có nhiều ưu điểm kể trên nên BDXD hiện nay được dùng điều trị nhiềubệnh lý khác nhau như: Nitroderm TTS chứa trinitrin dùng trị đau thắt ngực, phòngnhồi máu cơ tim; Scopoderm TTS chứa scopolamin dùng phòng chống say tàu xe;Estraderm TTS chứa estrogen dùng trị rối loạn mãn kinh do thiếu hormone sinh dụcnữ; Fetanyl TTS chứa fetanyl dùng trị đau nhức nặng như đau ung thư giai đoạn cuối;Nicoderm TTS chứa nicotin dùng cai hút thuốc lá… Do BDXD là dạng thuốc đặc biệt cho tác dụng toàn thân nên ta phải thận trọngkhi dùng và lưu ý những điều sau: - Dán đúng vị trí theo sự hướng dẫn. Như dán Nitroderm TTS vào vùng datrước ngực, dán Scopoderm TTS phòng say tàu xe vào vùng da khô sau tai 4 giờ trướckhi lên xe (nếu sáng sớm ngày hôm sau khởi hành, nên dán vào đêm ngay trước khingủ để thuốc có đủ thời gian thấm qua da vào máu). - Tuy chứa cùng dược chất nhưng tùy vào nhà sản xuất có nhiều loại BDXD vớicách sử dụng khác nhau. Đối với thuốc trị đau thắt ngực do chứa cùng một hoạt chất làtrinitrin cần được phóng thích xuyên qua da với lượng hằng định có kiểm soát (10mghoạt chất trong 24 giờ) nên hàm lượng của mỗi thuốc thường khác nhau tùy theo kiểubăng dán.Việc dùng miếng băng dán loại nào, dán trong thời gian bao lâu hoàn toàn docác bác sĩ trực tiếp khám bệnh, điều trị quyết định. Tùy theo tình trạng bệnh, bác sĩ cóthể chỉ định dạng loại phóng thích 5mg hoạt chất nhưng có khi phải dùng loại phóngthích 10mg trong 24 giờ. Người dùng thuốc không nên tùy tiện dùng theo ý mình. Thận trọng và tuân thủ - Điểm đặc biệt lưu ý là dạng thuốc BDXD có thể cho tác dụng phụ giống nhưdạng thuồc uống hay thuốc tiêm. Như Fentanyl TTS chứa dược chất giảm đau gâynghiện có thể gây khó thở, thở chậm, suy hô hấp. Hoặc scopoderm TTS chứa dượcchất chống co thắt, chống nôn đồng thời có thể gây tác dụng phụ liệt đối giao cảm làlàm cho khô miệng, táo bón, rối loạn điều tiết mắt (làm mắt nhìn mờ)… Trường hợp bịtác dụng phụ phải ngưng ngay sự điều trị bằng cách bóc băng dán ra khỏi da, nếu đangdùng thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ phải báo cho bác sĩ biết. Cũng vì nguy cơ gâytác dụng phụ mà nhiều loại BDXD chống chỉ định (tức không được dùng) ở phụ nữ cóthai, phụ nữ cho con bú, trẻ em (ví dụ: trẻ dưới 12 tuổi không dùng Fetanyl TTS, trẻdưới 8 tuổi không dùng Scopoderm TTS, trẻ từ 8 - 15 tuổi dùng 1/2 băng dánScopoderm TTS). - Cần tuân theo sự hướng dẫn về cách dùng như thời điểm dán, dán trong baolâu, dán cách nào và cách thay băng dán mới, cách hủy băng dán sau khi dùng xong…Do đó, trước khi dùng, nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để biết liều lượng, nơi dán,khoảng cách giữa hai lần dán là bao lâu. - Trước khi dán, da phải được làm sạch, khô nhằm giữ miếng băng dán đượclâu. Nếu miếng băng dán có nguy cơ bị rớt ra, nên dán thêm băng keo xung quanh rìacủa miếng dán. Có một số loại băng dán trong khi dán thuốc vẫn có thể tắm rửa nhưngkhông được chà xát chỗ dán bằng xà phòng ...