Cảnh giác với hóc dị vật thực quản

Hóc dị vật thực quản ở nguời già là một “tai nạn” rất thường gặp ở các khoa tiêu hóa trong bệnh viện. Riêng Khoa tiêu hóa – BV. Nguyễn Tri Phương, TP.HCM, thời gian qua đã tiếp nhận 6 bệnh nhân lớn tuổi bị hóc dị vật thực quản với các nguyên nhân: sơ ý uống thuốc còn nguyên vỉ có cạnh sắc, ăn cục thịt to, hạt ôliu, cục gân bò... Rất may, tất cả đều được nội soi gắp ra an toàn. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cảnh giác với hóc dị vật thực quảnCảnh giác với hóc dị vật thực quảnHóc dị vật thực quản ở nguời già là một “tai nạn” rất thường gặp ở các khoa tiêuhóa trong bệnh viện. Riêng Khoa tiêu hóa – BV. Nguyễn Tri Phương, TP.HCM,thời gian qua đã tiếp nhận 6 bệnh nhân lớn tuổi bị hóc dị vật thực quản với cácnguyên nhân: sơ ý uống thuốc còn nguyên vỉ có cạnh sắc, ăn cục thịt to, hạt ôliu,cục gân bò... Rất may, tất cả đều được nội soi gắp ra an toàn.Trưa ngày 9/11/2012, ông Nguyễn Văn, T. 60 tuổi, trong lúc ăn bún bò, do mải mênói chuyện nên đã sặc và nuốt một miếng thịt rất to. Ngay sau đó, ông cảm giácnghẹn, tức ngực, khó thở. Vì nghĩ rằng chỉ vì nuốt một miếng thịt khá to nên bệnhnhân và người nhà đã tự tìm đủ mọi cách để nuốt xuống như uống nhiều nước, ưỡnngực, vươn vai, rồi lại tìm cách tự làm cho ói ra nhưng tất cả đều vô hiệu, thậm chícòn nghẹn ngực và khó thở nhiều hơn, nên vào bệnh viện cấp cứu. Tại bệnh viện,bác sĩ nhanh chóng nội soi bằng đường miệng cho bệnh nhân và phát hiện một cụcgân bò khá to (đường kính khoảng 5cm) kẹt lại ngay đoạn 1/3 trên của thực quảnlàm thực quản giãn khá to. Vì cục gân khá to và dai kẹt lại gây giãn to thực quảncó thể gây vỡ thực quản, nên bác sĩ phải đưa dụng cụ qua máy nội soi để cắt nhỏmiếng gân ra, rồi mới gắp ra ngoài an toàn.Những chuyện khó tinThực quản chúng ta là đoạn đầu tiên của đường tiêu hóa, giống như một ống cao sunối từ họng đến dạ dày và luôn dễ dàng cho thức ăn hoặc bất cứ vật gì đi xuống dạdày một chiều.Trong thực tế làm việc của mình, chúng tôi đã từng gặp các dị vật kẹt lại trong thựcquản và dạ dày của bệnh nhân đến khó tin: tăm xỉa răng, bàn chải đánh răng, chaidầu gió, nắp bia, cục gân bò to, hạt ôliu, hạt mít, chùm chìa khóa, đồng tiền xu, câyviết Bic, thuốc còn trong vỉ có cạnh sắc nhọn.Ngoài những bệnh nhân tâm thần không ý thức được hoặc do cố tình tự tử khôngnhiều, đa phần các trường hợp chúng tôi gặp là do sơ ý tự gây ra cho mình khi ănhoặc uống thuốc, nhất là người lớn tuổi dễ bị lẫn không nhớ rõ mà lại không đượcchăm sóc kỹ.Có 2 nhóm dị vật:Dị vật sắc nhọn: chìa khóa, dao lam, bút Bic, cọng kẽm… Những loại này rất ítgặp chủ yếu là do cố tình tự tử hoặc bệnh nhân bị tâm thần. Ở người già thường làdo khả năng lừa thức ăn kém như em bé và người già hay quên nên thường chúngtôi gặp dị vật là tăm tre dính trong thức ăn, xương cá, xương gà và thuốc cònnguyên vỉ có cạnh sắc.Dị vật không sắc nhọn: đồng xu, chai dầu, nắp bia, cục thịt to dai, hạt trái cây. Ởngười già, chúng tôi thường gặp là cục thịt to dai hay hạt trái cây vì người già răngyếu, khả năng nhai kém thường nuốt miếng to và đôi khi không nhớ hoặc khôngchú ý khi nuốt.Triệu chứng và biến chứngCác dị vật sắc nhọn thường kẹt lại và cắm vào thành thực quản, gây loét làm đaungực, nuốt khó, nuốt vướng, nuốt đau thậm chí ói ra máu hoặc nặng hơn là thủngthực quản rồi lan sang các bộ phận nằm gần thực quản như: thủng cung động mạchchủ gây mất máu ồ ạt và tử vong nhanh chóng, hoặc làm tràn khí màng phổi gâykhó thở, thậm chí tràn vào trung thất (khoang nằm trong lồng ngực giữa 2 lá phổi)gây áp-xe trung thất, là biến chứng rất nặng và dễ tử vong. Nếu dị vật không kẹt ởthực quản mà xuống dạ dày, ruột non và ruột già sẽ rất dễ gây thủng dạ dày, thủngruột làm trào dịch trong dạ dày hay trong ruột ra ngoài ổ bụng gây viêm màngbụng cũng là biến chứng nặng, cần phải phẫu thuật.Các dị vật không sắc nhọn, thường kẹt lại ở thực quản do kích thước to nhưng lại ítgây loét và thủng, chủ yếu chèn ép các bộ phận ở gần thực quản. Triệu chứng chủyếu là nôn ói, sợ ăn, ăn uống có cảm giác nghẹn nặng ngực, trào ngược. Nếu chènép vào khí quản thì sẽ có triệu chứng ho, khó thở khò khè giống hen suyễn hayviêm phế quản, nếu chèn ép vào tim sẽ gây loạn nhịp tim, tức ngực hồi hộp, thậmchí khó thở phải gối đầu cao giống suy tim. Đây là nhóm dị vật thường gặp ởngười lớn tuổi, bác sĩ cần hỏi kỹ bệnh nhân, đặc biệt là người nuôi, thăm khám kỹvà cho nội soi dạ dày để phát hiện. Các loại dị vật này, nếu quá to sẽ gây giãn tothực quản và có thể gây vỡ thực quản gây viêm trung thất hoặc áp-xe trung thất,còn nếu dị vật nhỏ hơn thì không gây giãn và vỡ thực quản ngay nhưng nếu khôngphát hiện và để chèn ép thực quản lâu ngày cũng có thể gây lở loét và thủng thựcquản nhưng với tỉ lệ rất thấp. Nếu dị vật may mắn lọt qua khỏi thực quản xuống dạdày và ruột non sẽ dễ gây tắc ruột làm đau bụng dữ dội, căng trướng bụng cần phảiphẫu thuật cấp cứu.Với phương tiện nội soi bằng ống mềm qua đường miệng, bác sĩ sẽ phát hiện dị vậtvà có các dụng cụ để hỗ trợ gắp dị vật ra ngoài không cần phẫu thuật, thậm chí nếuđã có biến chứng loét hoặc chảy máu, bác sĩ vẫn có thể vá lại bằng kẹp qua nộisoi, rồi sau đó sẽ dùng thuốc chích hỗ trợ thêm giúp lành loét. Thông thường trongvòng 24 giờ sau khi gắp dị vật bệnh nhân nên được uống sữa lạnh và ăn cháo nguộiđể tránh loét thực quản.Xử trí khi nuốt nhầm dị vật- Nếu không nhớ rõ, cần khai với b ...