cấu trúc của các cuộc cách mạng khoa học chương 11

CẤU TRÚC CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC THE STRUCTURE OF SCIENTIFIC REVOLUTIONS Người dịch: Nguyễn Quang A Chương 11 Tính Vô hình của các cuộc Cách mạngChúng ta vẫn phải hỏi các cuộc cách mạng khoa
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
cấu trúc của các cuộc cách mạng khoa học chương 11 CẤU TRÚC CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC THE STRUCTURE OF SCIENTIFIC REVOLUTIONS Người dịch: Nguyễn Quang A Chương 11 Tính Vô hình của các cuộc Cách mạngChúng ta vẫn phải hỏi các cuộc cách mạng khoa học kết thúc ra sao. Tuy nhiên,trước khi làm vậy có vẻ phải cần đến một nỗ lực cuối cùng để củng cố niềmtin chắc về sự tồn tại và bản chất của chúng. Cho đến đây tôi đã thử trưng bàycác cuộc cách mạng bằng minh hoạ, và các thí dụ có thể được nhân lên adnauseam [đến mức phát ngấy]. Nhưng rõ ràng, phần lớn trong số chúng, đượclựa chọn có chủ ý vì sự quen thuộc của chúng, đã thường được xem không nhưcác cuộc cách mạng mà như những đóng góp thêm cho tri thức khoa học. Cácminh hoạ thêm cũng có thể cho cách nhìn ngang như vậy, và các minh hoạ này cólẽ không có hiệu quả. Tôi gợi ý rằng có các lí do tuyệt vời vì sao các cuộc cáchmạng đã tỏ ra gần như vô hình. Cả các nhà khoa học lẫn dân thường lấy phầnlớn hình ảnh của họ về hoạt động khoa học sáng tạo từ một nguồn có uy quyềnche giấu một cách có hệ thống - một phần vì các lí do chức năng quan trọng - sựtồn tại và tầm quan trọng của các cuộc cách mạng khoa học. Chỉ khi bản chấtcủa uy quyền đó được nhận ra và được phân tích ta mới có thể hi vọng làm chothí dụ lịch sử có hiệu quả đầy đủ. Vả lại, tuy điểm này có thể được trình bàyđầy đủ chỉ trong mục kết luận của tôi, phân tích cần đến bây giờ sẽ bắt đầu chothấy một trong các khía cạnh của công việc khoa học phân biệt nó rất rõ ràngvới sự theo đuổi sáng tạo khác trừ có lẽ thần học.Như nguồn uy quyền, tôi chủ yếu nghĩ đến các sách giáo khoa khoa học cùngvới các công trình cả để truyền bá lẫn các công trình triết học mô phỏng theochúng. Cả ba loại này – cho đến gần đây không có sẵn nguồn thông tin đáng kểkhác nào về khoa học trừ thông qua thực hành nghiên cứu – có một thứ chung.Chúng toàn tâm toàn ý với một khối đã được trau chuốt của các vấn đề, số liệu,và lí thuyết, rất thường với một tập cá biệt của các khung mẫu mà cộng đồngkhoa học tận tâm với khi chúng được viết. Bản thân các sách giáo khoa hướngvào truyền đạt từ vựng và cú pháp của một ngôn ngữ khoa học đương thời. Cáccông trình truyền bá thử mô tả cùng các ứng dụng này bằng một ngôn ngữ gầnhơn với ngôn ngữ cuộc sống hàng ngày. Và triết học khoa học, đặc biệt triếthọc khoa học của thế giới nói tiếng Anh, phân tích cấu trúc logic của cùng khốitri thức khoa học. Tuy một luận bàn đầy đủ hơn nhất thiết phải đề cập đếnnhững sự phân biệt đích thực giữa ba loại này, chính các sự giống nhau củachúng khiến ta quan tâm nhất ở đây. Cả ba ghi chép kết quả ổn định của cáccuộc cách mạng quá khứ và như thế trưng bày các cơ sở của truyền thống khoahọc thông thường hiện tại. Để hoàn thành chức năng của mình chúng không cầncung cấp thông tin xác thực về cách theo đó các cơ sở này được nhận ra lần đầuvà sau đó được chuyên ngành đón nhận. Chí ít trong trường hợp các sách giáokhoa, thậm chí có các lí do chính đáng, về các vấn đề này, vì sao chúng phải gâylầm lạc một cách có hệ thống.Chúng ta đã lưu ý ở Mục II rằng một sự nương tựa tăng lên vào sách giáo khoahay cái tương đương của chúng là một việc đi kèm không đổi của sự nổi lên củamột khung mẫu đầu tiên trong bất cứ lĩnh vực khoa học nào. Mục kết luận củatiểu luận này sẽ lí lẽ rằng sự thống trị của một khoa học trưởng thành bởi cácsách giáo khoa như vậy khu biệt đáng kể hình mẫu phát triển của nó với hìnhmẫu phát triển của các lĩnh vực khác. Lúc này hãy đơn giản coi là dĩ nhiên, ởchừng mực không có tiền lệ trong các lĩnh vực khác, rằng tri thức về khoa họccủa cả dân thường lẫn của người hành nghề đều dựa vào các sách giáo khoa vàvài loại văn học khác có xuất xứ từ chúng. Các sách giáo khoa, tuy vậy, do là cácphương tiện sư phạm cho sự duy trì mãi khoa học thông thường, phải được viếtlại toàn bộ hay từng phần mỗi khi ngôn ngữ, cấu trúc vấn đề, hay các chuẩnmực của khoa học thông thường thay đổi. Tóm lại, chúng phải được viết lạitrong hậu quả của mỗi cuộc cách mạng khoa học, và, một khi được viết lại,một cách không thể tránh khỏi chúng che giấu không chỉ vai trò mà chính cả sựtồn tại của các cuộc cách mạng đã tạo ra chúng. Trừ khi đích thân trải nghiệmmột cuộc cách mạng trong chính đời mình, ý nghĩa lịch sử của nhà khoa họcđang làm việc hay của bạn đọc thường của văn học sách giáo khoa mở rộng chỉđến kết quả của các cuộc cách mạng mới nhất trong lĩnh vực.Các sách giáo khoa như thế bắt đầu bằng cắt xén cảm giác của nhà khoa học vềlịch sử môn học của mình và sau đó tiếp tục cung cấp một cái thay thế cho cáichúng đã bỏ đi. Một cách đặc trưng, các sách giáo khoa khoa học chứa chỉ mộtmẩu lịch sử, hoặc ở một chương dẫn nhập hoặc, thường xuyên hơn trong cácdẫn chiếu rải rác đến các anh hùng lớn của một th ...