cấu trúc của các cuộc cách mạng khoa học chương 12

CẤU TRÚC CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC THE STRUCTURE OF SCIENTIFIC REVOLUTIONS Người dịch: Nguyễn Quang A Chương 12 Sự Giải quyết các cuộc Cách mạngCác sách giáo khoa mà chúng ta vừa thảo luận được
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
cấu trúc của các cuộc cách mạng khoa học chương 12 CẤU TRÚC CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG KHOA HỌC THE STRUCTURE OF SCIENTIFIC REVOLUTIONS Người dịch: Nguyễn Quang A Chương 12 Sự Giải quyết các cuộc Cách mạngCác sách giáo khoa mà chúng ta vừa thảo luận được tạo ra chỉ trong hậu quả củamột cuộc cách mạng khoa học. Chúng là cơ sở cho một truyền thống mới củakhoa học thông thường. Khi bàn đến câu hỏi về cấu trúc của chúng rõ ràngchúng ta đã bỏ sót một bước. Quá trình theo đó một ứng viên mới cho khungmẫu thay thế khung mẫu trước của nó là thế nào? Bất cứ diễn giải mới nào vềbản chất, dù một phát minh hay một lí thuyết, nổi lên trong đầu của một haymột vài cá nhân. Chính họ, những người đầu tiên học để nhìn khoa học và thếgiới một cách khác đi, và khả năng của họ để tiến hành quá độ, được tạo thuậnlợi bởi hai hoàn cảnh không bình thường đối với hầu hết các thành viên kháctrong ngành của họ. Lúc nào cũng vậy sự chú ý của họ được tập trung cao độvào các vấn đề gây khủng hoảng; ngoài ra, thường thường họ là những ngườitrẻ đến mức và mới đối với lĩnh vực đầy rẫy khủng hoảng đến mức việc hànhnghề đã cam kết họ ít sâu sắc hơn hầu hết những người đương thời của họ đốivới thế giới quan và các quy tắc do khung mẫu cũ qui định. Làm sao họ có thể,họ phải làm gì, để biến đổi toàn bộ chuyên nghề hay nhóm chuyên nghiệp theocách nhìn của họ về khoa học và thế giới? Cái gì khiến nhóm từ bỏ một truyềnthống khoa học thông thường để ủng hộ một truyền thống khác?Để thấy tính cấp bách của các câu hỏi này, hãy nhớ lại rằng chúng chỉ là nhữngtái dựng lại mà sử gia có thể cung cấp cho điều tra của nhà triết học về kiểmnghiệm, xác minh, hay sự chứng minh là sai của các lí thuyết khoa học đã đượcxác lập. Ở chừng mực mà anh ta làm khoa học thông thường, nhà nghiên cứu làmột người giải các câu đố, không phải là một người kiểm tra các khung mẫu.Tuy anh ta có thể, trong khi tìm kiếm lời giải của một câu đố cá biệt, thử nhiềucách tiếp cận khả dĩ, loại bỏ những cách không mang lại kết quả mong muốn,anh ta không kiểm tra các khung mẫu khi anh ta làm vậy. Thay vào đó anh tagiống người chơi cờ, với một vấn đề được nêu rõ và chiếc bảng vật lí hay tinhthần ở trước mặt, anh ta thử các nước đi khả dĩ khác nhau trong tìm kiếm mộtlời giải. Các nỗ lực thử này, dù bởi người chơi cờ hay nhà khoa học, là các phépthử chỉ của chính chúng, không phải của các qui tắc của trò chơi. Chúng là cóthể chỉ chừng nào bản thân khung mẫu được coi là dĩ nhiên.Vì vậy, sự kiểm tra khung mẫu xảy ra chỉ sau sự thất bại liên tục để giải mộtcâu đố đáng chú ý đã gây ra khủng hoảng. Và ngay cả khi đó nó xảy ra chỉ saukhi cảm giác về khủng hoảng đã gợi lên một ứng viên thay thế cho khung mẫu.Trong các khoa học tình trạng kiểm tra chẳng bao giờ, như giải câu đố, đơn giảncốt ở so sánh một khung mẫu duy nhất với tự nhiên. Thay vào đó, sự kiểm traxảy ra như một phần của cạnh tranh giữa hai khung mẫu đối địch vì sự trungthành của cộng đồng khoa học.Xem xét kĩ lưỡng, cách diễn đạt này phơi bày những tương tự không ngờ và cólẽ có ý nghĩa đối với hai trong số các lí thuyết triết học đương thời phổ biếnnhất về xác minh. Một vài nhà triết học khoa học vẫn tìm các tiêu chuẩn tuyệtđối cho sự xác minh các lí thuyết khoa học. Nhận thấy rằng không lí thuyết nàocó thể từng được phơi ra cho tất cả các kiểm tra thích đáng khả dĩ, họ không hỏiliệu một lí thuyết có được xác minh hay không mà đúng hơn về xác suất của nódưới ánh sáng của bằng chứng thực sự tồn tại. Và để trả lời câu hỏi đó, mộttrường phái quan trọng lao vào so sánh khả năng của các lí thuyết khác nhau đểgiải thích bằng chứng có sẵn. Sự khăng khăng đó về so sánh các lí thuyết cũngđặc trưng cho tình hình lịch sử trong đó lí thuyết mới được chấp nhận. Rất cóthể nó chỉ ra một trong các hướng theo đó các thảo luận tương lai về xác minhphải làm theo.Trong các dạng thông thường nhất của chúng, tuy vậy, tất cả các lí thuyết xácminh xác suất đều phải nhờ cậy đến một trong các ngôn ngữ quan sát thuần tuýhay trung lập nào đó được thảo luận ở Mục X. Một lí thuyết xác suất yêu cầuchúng ta so sánh lí thuyết khoa học cho trước với tất cả các lí thuyết khác có thểhình dung được để phù hợp với cùng sưu tập của các dữ liệu quan sát. Lí thuyếtkhác đòi hỏi việc xây dựng trong trí tưởng tượng tất cả các kiểm nghiệm mà líthuyết cho trước có thể hình dung được là sẽ phải vượt qua.1 Hình như sự xâydựng nào đó như vậy là cần cho tính toán các xác suất cụ thể, tuyệt đối haytương đối, và khó để thấy làm thế nào có thể đạt được việc xây dựng như vậy.Nếu, như tôi đã đề xuất rồi, không thể có hệ thống ngôn ngữ hay khái niệmtrung lập nào về mặt khoa học hay thực nghiệm, thì việc xây dựng được đềxuất của các kiểm tra luân phiên và các lí thuyết phải được tiến hành trongphạm vi c ...