Cấu trúc quyền lực trong tiểu thuyết Dự án cháy chợ của Trần Đạt Bạch Dương

Bài viết này vận dụng phương pháp nghiên cứu cứu giới (thao tác phân tích trật tự giới) trên nền tảng lí thuyết của Raewyn Connell để xác định cấu trúc quyền lực trong tiểu thuyết “Dự án cháy chợ” của Trần Đạt Bạch Dương. Theo đó, cấu trúc quyền lực được thể hiện thông qua một hệ thống phân cấp giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cấu trúc quyền lực trong tiểu thuyết Dự án cháy chợ của Trần Đạt Bạch DươngTẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 32 - 2024 ISSN 2354-1482 CẤU TRÚC QUYỀN LỰC TRONG TIỂU THUYẾT DỰ ÁN CHÁY CHỢ CỦA TRẦN ĐẠT BẠCH DƯƠNG Huỳnh Xuân Quan Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Email: quanhuynh2811@gmail.com (Ngày nhận bài: 3/5/2024, ngày nhận bài chỉnh sửa: 7/6/2024, ngày duyệt đăng: 13/9/2024) TÓM TẮT Bài viết này vận dụng phương pháp nghiên cứu cứu giới (thao tác phân tích trậttự giới) trên nền tảng lí thuyết của Raewyn Connell để xác định cấu trúc quyền lựctrong tiểu thuyết “Dự án cháy chợ” của Trần Đạt Bạch Dương. Theo đó, cấu trúcquyền lực được thể hiện thông qua một hệ thống phân cấp giới. Bên cạnh đó, tác giảcũng triển khai phân tích cách mà sở hữu quyền lực nam giới được tái thiết lập trongtác phẩm qua hai con đường: bạo lực và diễn ngôn quyền lực. Từ khóa: Trật tự giới, cấu trúc quyền lực, Dự án cháy chợ, Trần Đạt Bạch Dương1. Dẫn nhập niệm của Matthews dừng lại ở một trật Khái niệm trật tự giới (gender tự dị tính, chưa đặt mối quan tâm đếnorder) được sử dụng lần đầu tiên bởi Jill vấn đề đa dạng tính dục và các cấu trúcJulius Mathews trong luận án tiến sĩ của quan hệ cũng chưa được nhà nghiên cứubà về “Những người phụ nữ tốt và điên: làm rõ.Sự kiến tạo lịch sử của nữ tính ở Úc vào Trong công trình Gender andthế kỷ 20” (Good and Mad Women: Power được xuất bản lần đầu vào nămThe Historical Construction of 1987, Raewyn Connell đã tích hợp kháiFemininity in Twentieth Century niệm này vào trong lí thuyết xã hội họcAustralia), sau đó xuất bản thành sách của mình. Ở đây, bà cũng cho thấy trậtvào năm 1984. Trong khái niệm của tự giới được thiết lập và tái tạo bởi sựMatthews có hai điểm quan trọng cần đan xen liên tục giữa ba cấu trúc: laophải lưu ý khi tìm hiểu về trật tự giới. động, quyền lực và quan hệ tình cảm.Thứ nhất, trật tự giới là một hình thức ý Trong đó, “quyền lực, với tư cách làhệ (ideology). Hiểu đơn giản, trật tự một khía cạnh của giới, là trọng tâm củagiới vốn dĩ không phải là một thực tiễn khái niệm chế độ gia trườngkhách quan mà là một cách nhìn nhận (patriarchy) trong phong trào Giảiđược hình thành bởi niềm tin, giá trị và phóng Phụ nữ” (Connell, 2009, tr. 76).chuẩn mực xã hội. Bằng sự lặp đi lặp Quyền lực tồn tại như một cấu trúc xãlại, trật tự giới đã thành công trong việc hội quan trọng, góp phần cấu thành vàche giấu tính chất văn hóa - xã hội dưới duy trì trật tự giới diễn ra trong một xãvỏ bọc là các hình thức ứng xử tự nhiên hội nhất định. Để trả lời câu hỏi: “Thếphổ quát và xuyên lịch sử. Thứ hai, trật nào là cấu trúc quyền lực trong trật tựtự giới tồn tại như một cấu trúc các giới?”, Connell (1987) đã dẫn ra liênquan hệ. Nó định hình cách thức mà tiếp các sự kiện cụ thể như việc ngườimọi người hiểu về bản dạng giới của cha kiểm soát hôn nhân của con gái,họ, cũng như cách thức họ hành động hình sự hóa quan hệ tình dục đồng giới,và tương tác với nhau. Tuy nhiên, quan từ chối cho vay đối với một người phụ 104TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 32 - 2024 ISSN 2354-1482nữ chưa chồng hay một nhóm đàn ông Dự án cháy chợ là tiểu thuyết đầuhiếp dâm người phụ nữ họ quen biết... tay của nhà văn trẻ Trần Đạt BạchNếu chỉ tập trung và xem xét các hành Dương. Tác phẩm lấy bối cảnh tại quậnvi kể trên là một sự cố ngẫu nhiên, riêng 8 vào những năm 2017, được kể bởilẻ thì chúng ta đã bỏ lỡ một bức tranh nhân vật dẫn chuyện tên Đạt vào batoàn cảnh và rộng lớn hơn. Bởi lẽ, cấu năm sau. Tiểu thuyết xoay quanh diễntrúc quyền lực mang tính hệ thống. biến về một vụ hỏa hoạn tại khu chợ tựChúng là tập hợp các quy tắc và chuẩn phát Cây Sung và những số phận tồn tạimực cho thấy sự ủng hộ với một nhóm nhờ nó. Hoàn cảnh sống của nhữngnhất định (nam giới, người dị tính) hơn người nơi đây vô cùng đơn giản, khôngnhững nhóm khác trong cùng một xã có gì đặc biệt. Nhưng những gì mà họhội (phụ nữ, người đồng tính). Sau đó, trải qua là sự khó khăn, bất hạnh trongtrong Gender: In World Perspective những hoàn cảnh không hề đơn giản với(2009), bà tiếp tục chỉ ra ba chiều kích họ. Nhân vật Giang vì mẹ đề đóm màquan trọng, góp phần hình thành, duy trì lâm cảnh nợ nần phải đi làm gái từ nămvà phá hủy - thay đổi cấu trúc quyền mười sáu tuổi. Dì út Thi vì đẻ ra “mộtlực, bao gồm: trực tiếp, diễn ngôn và đám vịt trời”, không có con trai nối dõithuộc địa. nên lão chồng đâm ra phẫn uất, uống Quyền lực là một vấn đề hết sức rượu say khướt suốt ngày đêm. Sau đó,phức tạp, có tác động tác động đan xen gia đình bể nợ phải trốn từ Mỹ Tho lênliên tục với các cấu trúc khác. Vì thế sống trong một khu ổ chuột ở Sài Gòn,khi phân tích, quyền lực nên được xem dì Út một mình phải nuôi năm sáuxét trong tương quan với hai cấu trúc miệng ăn trong nhà. Anh em Kiên vàcòn lại trong trật tự giới. Thao tác phân Định thì mồ côi từ nhỏ, tuy được dì Úttích này tương tự như cách nói của nhà cưu mang nhưng hóa ra cũng lại thêmnữ quyền luận da đen Kimberlé mấy mảnh đời túng thiếu. Họ đang sốngCrenshaw (1989) khi bàn về tính liên ...